Appendix:Tuvan Swadesh list
This is a Swadesh list of words in Tuvan, compared with definitions in English.
Presentation
[edit]- For further information, including the full final version of the list, read the Wikipedia article: Swadesh list.
American linguist Morris Swadesh believed that languages changed at measurable rates and that these could be determined even for languages without written precursors. Using vocabulary lists, he sought to understand not only change over time but also the relationships of extant languages. To be able to compare languages from different cultures, he based his lists on meanings he presumed would be available in as many cultures as possible. He then used the fraction of agreeing cognates between any two related languages to compute their divergence time by some (still debated) algorithms. Starting in 1950 with 165 meanings, his list grew to 215 in 1952, which was so expansive that many languages lacked native vocabulary for some terms. Subsequently, it was reduced to 207, and reduced much further to 100 meanings in 1955. A reformulated list was published posthumously in 1971.
List
[edit]| № | English | Tuvan тыва дыл (tıva dıl) edit (207) |
|---|---|---|
| 1 | I (1sg) | мен (men) |
| 2 | you (2sg) | сен (sen) |
| 3 | he, she, it (3sg) | ол (ol) |
| 4 | we (1pl) | бис (bis) |
| 5 | you (2pl) | силер (siler) |
| 6 | they (3pl) | олар (olar) |
| 7 | this | бо (bo) |
| 8 | that | ол (ol) |
| 9 | here | мында (mında), бо черде (bo çerde) |
| 10 | there | ында (ında) |
| 11 | who | кым (kım) |
| 12 | what | чүү (çüü) (Khalkha) |
| 13 | where | кайда (kayda) |
| 14 | when | кажан (kajan) |
| 15 | how | кандыг (kandıg) |
| 16 | not | эвес (eves), чок (çok) |
| 17 | all | бүгү (bügü), хамык (xamık), шупту (şuptu), дөгере (dögere) |
| 18 | many | хөй (xöy), көвей (kövey) (noun, rare) |
| 19 | some | каш (kaş) (a few), бир каш (bir kaş), шала (şala), кашкыйна (kaşkıyna) |
| 20 | few | эвээш (eveeş), бичии (biçii), ас (as) (almost, a little) |
| 21 | other | өске (öske), ыынды (ıındı), башка (başka) (separate) |
| 22 | one | бир (bir) |
| 23 | two | ийи (iyi) |
| 24 | three | үш (üş) |
| 25 | four | дөрт (dört) |
| 26 | five | беш (beş) |
| 27 | big | улуг (ulug) |
| 28 | long | узун (uzun) |
| 29 | wide | делгем (delgem), калбак (kalbak), алгыг (algıg) (clothes) |
| 30 | thick | кылын (kılın) |
| 31 | heavy | аар (aar) |
| 32 | small | биче (biçe), бичии (biçii) |
| 33 | short | чолдак (çoldak), кыска (kıska) |
| 34 | narrow | тар (tar), кызыы (kızıı) |
| 35 | thin | чиңге (çiñge), чуга (çuga) |
| 36 | woman | херээжен (xereejen), кадай (kaday), херээжен кижи (xereejen kiji) |
| 37 | man (adult male) | эр (кижи) (er (kiji)) |
| 38 | man (human being) | кижи (kiji) |
| 39 | child | уруг (urug) |
| 40 | wife | кадай (kaday), амдыы кижи (amdıı kiji) |
| 41 | husband | эр (er), ашак (aşak) |
| 42 | mother | ие (ie), ава (ava) |
| 43 | father | ада (ada), ача (aça) |
| 44 | animal | аң-мең (añ-meñ), аң (añ) (beast) |
| 45 | fish | балык (balık) |
| 46 | bird | куш (kuş) |
| 47 | dog | ыт (ıt) |
| 48 | louse | быт (bıt) |
| 49 | snake | чылан (çılan) |
| 50 | worm | курт (kurt), шыйлашкын (şıylaşkın) |
| 51 | tree | ыяш (ıyaş) |
| 52 | forest | арга (arga), арыг (arıg), эзим (ezim) |
| 53 | stick | будук (buduk), даянгыыш (dayangıış), сып (sıp) |
| 54 | fruit | чимис (çimis) |
| 55 | seed | үрезин (ürezin) |
| 56 | leaf | бүрү (bürü) |
| 57 | root | дазыл (dazıl) |
| 58 | bark (of a tree) | чөвүрээ (çövüree) |
| 59 | flower | чечек (çeçek) |
| 60 | grass | оът (òt) |
| 61 | rope | хендир (xendir), чеп (çep), аркан (arkan), баг (bag) |
| 62 | skin | кеш (keş), алгы (algı) (animal) |
| 63 | meat | эът (èt) |
| 64 | blood | хан (xan) |
| 65 | bone | сөөк (söök) |
| 66 | fat (noun) | үс (üs), чаг (çag) |
| 67 | egg | чуурга (çuurga) |
| 68 | horn | мыйыс (mıyıs) |
| 69 | tail | кудурук (kuduruk) |
| 70 | feather | чүг (çüg) |
| 71 | hair | чаш (çaş), дүк (dük), хыл (xıl) |
| 72 | head | баш (baş) |
| 73 | ear | кулак (kulak) |
| 74 | eye | карак (karak) |
| 75 | nose | думчук (dumçuk) |
| 76 | mouth | аас (aas) |
| 77 | tooth | диш (diş) |
| 78 | tongue (organ) | дыл (dıl) |
| 79 | fingernail | дыргак (dırgak) |
| 80 | foot | даван (davan), тавангай (tavangay), бут (but) |
| 81 | leg | бут (but), дөңмек (döñmek) (thigh) |
| 82 | knee | дискек (diskek) |
| 83 | hand | хол (xol) |
| 84 | wing | чалгын (çalgın) |
| 85 | belly | ижин (ijin), хырын (xırın) |
| 86 | guts | шөйүндү (şöyündü) |
| 87 | neck | моюн (moyun) |
| 88 | back | оорга (oorga) |
| 89 | breast | эмиг (emig) |
| 90 | heart | чүрек (çürek) |
| 91 | liver | баар (baar) |
| 92 | to drink | ижер (ijer) |
| 93 | to eat | чиир (çiir) |
| 94 | to bite | ызырар (ızırar), туткулаар (tutkulaar) |
| 95 | to suck | сорар (sorar), эмер (emer) (as breast) |
| 96 | to spit | дүкпүрер (dükpürer) |
| 97 | to vomit | кузар (kuzar) |
| 98 | to blow | үрер (ürer) (with mouth), хадыыр (xadıır) (wind) |
| 99 | to breathe | тынар (tınar) |
| 100 | to laugh | каттырар (kattırar) |
| 101 | to see | көөр (köör) |
| 102 | to hear | дыңнаар (dıñnaar) |
| 103 | to know | билир (bilir) |
| 104 | to think | бодаар (bodaar), боданыр (bodanır), сагышсыраар (sagışsıraar) (worry, think) |
| 105 | to smell | чыттаар (çıttaar) (give off smell) |
| 106 | to fear | коргар (korgar) |
| 107 | to sleep | удуур (uduur) |
| 108 | to live | чурттаар (çurttaar) |
| 109 | to die | өлүр (ölür) |
| 110 | to kill | өлүрер (ölürer) |
| 111 | to fight | демисежир (demisejir), чаалажар (çaalajar), дайылдажыр (dayıldajır) |
| 112 | to hunt | аңнаар (añnaar), аңныыр (añnıır) |
| 113 | to hit | кагар (kagar), согар (sogar), шанчар (şançar) |
| 114 | to cut | кезер (kezer) |
| 115 | to split | чарар (çarar), оондактаар (oondaktaar) |
| 116 | to stab | бижектээр (bijekteer), шанчар (şançar), шиштээр (şişteer) |
| 117 | to scratch | дырбактаар (dırbaktaar) |
| 118 | to dig | казар (kazar) |
| 119 | to swim | эштир (eştir) |
| 120 | to fly | ужар (ujar) |
| 121 | to walk | баар (baar), чоруур (çoruur) (to go) |
| 122 | to come | келир (kelir) |
| 123 | to lie (as in a bed) | чыдар (çıdar) |
| 124 | to sit | олурар (olurar) |
| 125 | to stand | турар (turar) |
| 126 | to turn (intransitive) | ээр (eer), эргилдирер (ergildirer) |
| 127 | to fall | дүжер (düjer) |
| 128 | to give | бээр (beer) |
| 129 | to hold | тудар (tudar) |
| 130 | to squeeze | кызар (kızar) |
| 131 | to rub | дүрбүүр (dürbüür), өгээр (ögeer) |
| 132 | to wash | чуур (çuur) |
| 133 | to wipe | чодар (çodar), аштаар (aştaar) (clean up) |
| 134 | to pull | тыртар (tırtar) |
| 135 | to push | идер (ider) |
| 136 | to throw | октаар (oktaar), дажаар (dajaar) |
| 137 | to tie | баглаар (baglaar) |
| 138 | to sew | даараар (daaraar) |
| 139 | to count | санаар (sanaar) |
| 140 | to say | чугаалар (çugaalar), сөглээр (sögleer), дээр (deer) |
| 141 | to sing | ырлаар (ırlaar) |
| 142 | to play | ойнаар (oynaar) |
| 143 | to float | салдаар (saldaar) |
| 144 | to flow | агар (agar) (river), төктүр (töktür) (tears) |
| 145 | to freeze | доңар (doñar) |
| 146 | to swell | ыжар (ıjar), дөртеер (dörteer), хапыяр (xapıyar) (face) |
| 147 | sun | хүн (xün) |
| 148 | moon | ай (ay) |
| 149 | star | сылдыс (sıldıs) |
| 150 | water | суг (sug) |
| 151 | rain | чаъс (çàs) |
| 152 | river | хем (xem) |
| 153 | lake | хөл (xöl) |
| 154 | sea | далай (dalay) (Mong.) |
| 155 | salt | дус (dus) |
| 156 | stone | даш (daş) |
| 157 | sand | кум (kum), элезин (elezin) (Mong.) |
| 158 | dust | доозун (doozun) |
| 159 | earth | довурак (dovurak), хөрзүн (xörzün) |
| 160 | cloud | булут (bulut) |
| 161 | fog | туман (tuman) |
| 162 | sky | дээр (deer) |
| 163 | wind | хат (xat) (Tung.), салгын (salgın) |
| 164 | snow | хар (xar) |
| 165 | ice | дош (doş) |
| 166 | smoke | ыш (ış) |
| 167 | fire | от (ot) |
| 168 | ash | хүл (xül) |
| 169 | to burn | кывар (kıvar), өрттенир (örttenir) |
| 170 | road | орук (oruk) |
| 171 | mountain | даг (dag) |
| 172 | red | кызыл (kızıl) |
| 173 | green | ногаан (nogaan) (Mong.) |
| 174 | yellow | сарыг (sarıg) |
| 175 | white | ак (ak) |
| 176 | black | кара (kara) |
| 177 | night | дүн (dün) |
| 178 | day | хүн (xün) |
| 179 | year | чыл (çıl) |
| 180 | warm | чылыг (çılıg) |
| 181 | cold | соок (sook) |
| 182 | full | долу (dolu) |
| 183 | new | чаа (çaa) |
| 184 | old | эрги (ergi), кырган (kırgan) (person) |
| 185 | good | эки (eki) |
| 186 | bad | бaк (bak), багай (bagay) |
| 187 | rotten | ирик (irik), чыдыг (çıdıg) |
| 188 | dirty | хирлиг (xirlig), боктуг (boktug) |
| 189 | straight | дорт (dort), хөнү (xönü) |
| 190 | round | төгерик (tögerik), тырыкы (tırıkı) |
| 191 | sharp (as a knife) | чидиг (çidig), өткүр (ötkür) |
| 192 | dull (as a knife) | дөгей (dögey), шапты (şaptı), мугур (mugur) |
| 193 | smooth | дески (deski), тас (tas) |
| 194 | wet | өл (öl), шык (şık), мөөн (möön), шал (şal) |
| 195 | dry | кургаг (kurgag) |
| 196 | correct | шын (şın), ылаптыг (ılaptıg) |
| 197 | near | чоок (çook) |
| 198 | far | ырак (ırak) |
| 199 | right | оң (oñ) |
| 200 | left | солагай (solagay) |
| 201 | at | -да/-де (-da/-de), -та/-те (-ta/-te) |
| 202 | in | -да/-де (-da/-de), -та/-те (-ta/-te), иштинде (iştinde) |
| 203 | with | -биле (-bile), -биле кады/катай (-bile kadı/katay) |
| 204 | and | биле (bile), болгаш (bolgaş), база (baza) |
| 205 | if | -за/-са (-za/-sa), -зе/-се (-ze/-se), болза (bolza), бир эвес (bir eves) (conj.) |
| 206 | because | чүге дээрге (çüge deerge), ооңужун (ooñujun) |
| 207 | name | ат (at) |