Appendix:Kazakh Swadesh list
This is a Swadesh list of words in Kazakh, compared with definitions in English.
Presentation
[edit]- For further information, including the full final version of the list, read the Wikipedia article: Swadesh list.
American linguist Morris Swadesh believed that languages changed at measurable rates and that these could be determined even for languages without written precursors. Using vocabulary lists, he sought to understand not only change over time but also the relationships of extant languages. To be able to compare languages from different cultures, he based his lists on meanings he presumed would be available in as many cultures as possible. He then used the fraction of agreeing cognates between any two related languages to compute their divergence time by some (still debated) algorithms. Starting in 1950 with 165 meanings, his list grew to 215 in 1952, which was so expansive that many languages lacked native vocabulary for some terms. Subsequently, it was reduced to 207, and reduced much further to 100 meanings in 1955. A reformulated list was published posthumously in 1971.
List
[edit]| № | English | Kazakh қазақ тілі (qazaq tılı) edit (207) | IPA |
|---|---|---|---|
| 1 | I (1sg) | мен (men) | /men/ |
| 2 | you (2sg) | сен (sen), сіз (sız) (polite) | /sen/, /sɘz/ |
| 3 | he, she, it (3sg) | ол (ol) | /woɫ/ |
| 4 | we (1pl) | біз (bız) | /bɘz/ |
| 5 | you (2pl) | сендер (sender), сіздер (sızder) (polite) | /sender/, /sɘzder/ |
| 6 | they (3pl) | олар (olar) | /woɫɑr/ |
| 7 | this | бұл (būl) | /bɤɫ/ |
| 8 | that | ол (ol), сол (sol) | /woɫ/, /soɫ/ |
| 9 | here | мұнда (mūnda), мында (mynda) | /mɤndɑ/, /mɯndɑ/ |
| 10 | there | онда (onda), анда (anda) | /wondɑ/, /ɑndɑ/ |
| 11 | who | кім (kım) | /kɘm/ |
| 12 | what | не (ne) | /ne/ |
| 13 | where | қайда (qaida) | /qɑjdɑ/ |
| 14 | when | қашан (qaşan) | /qɑʃɑn/ |
| 15 | how | қалай (qalai), нешік (neşık) | /qɑɫɑj/, /neʃɘk/ |
| 16 | not | емес (emes) | /jemes/ |
| 17 | all | барлық (barlyq), бәрі (bärı), бүкіл (bükıl) | /bɑrɫɯq/, /bærɘ/, /bʏkʏl/ |
| 18 | many | көп (köp) | /kœp/ |
| 19 | some | бірнеше (bırneşe) | /bɘrneʃe/ |
| 20 | few | аз (az) | /ɑz/ |
| 21 | other | басқа (basqa) | /bɑsqɑ/ |
| 22 | one | бір (bır) | /bɘr/ |
| 23 | two | екі (ekı) | /jekɘ/ |
| 24 | three | үш (üş) | /ʏʃ/ |
| 25 | four | төрт (tört) | /tœrt/ |
| 26 | five | бес (bes) | /bes/ |
| 27 | big | үлкен (ülken), ұлы (ūly) | /ʏlken/, /ɤɫɤ/ |
| 28 | long | ұзын (ūzyn) | /ɤzɤn/ |
| 29 | wide | кең (keñ) | /keŋ/ |
| 30 | thick | қалың (qalyñ) | /qɑɫɯŋ/ |
| 31 | heavy | ауыр (auyr) | /ɑwɯr/ |
| 32 | small | кіші (kışı), кішкене (kışkene), кішкентай (kışkentai) | /kɘʃɘ/, /kɘʃkene/, /kɘʃkæntæj/ |
| 33 | short | қысқа (qysqa) | /qɯsqɑ/ |
| 34 | narrow | тар (tar) | /tɑr/ |
| 35 | thin | енсіз (ensız), жіңішке (jıñışke), қысаң (qysañ), тар (tar) | /jensɘz/, /ʒɘŋɘʃke/, /qɯsɑŋ/, /tɑr/ |
| 36 | woman | әйел (äiel) (Arabic), қатын (qatyn) | /æjel/, /qɑtɯn/ |
| 37 | man (adult male) | ер (er), еркек (erkek), жігіт (jıgıt) | /jer/, /jerkek/, /ʒɘgɘt/ |
| 38 | man (human being) | кісі (kısı), адам (adam) (Arabic) | /kɘsɘ/, /ɑdɑm/ |
| 39 | child | бала (bala) | /bɑɫɑ/ |
| 40 | wife | әйел (äiel), қатын (qatyn), жар (jar), зайып (zaiyp) | /æjel/, /qɑtɯn/, /ʒɑr/, /zɑjɯp/ |
| 41 | husband | ер (er), еркек (erkek), күйеу (küieu) | /jer/, /jerkek/, /kʏjeʏ̯/ |
| 42 | mother | ана (ana) | /ɑnɑ/ |
| 43 | father | әке (äke), ата (ata) | /æke/, /ɑtɑ/ |
| 44 | animal | айуан (aiuan), хайуан (xaiuan), жануар (januar) | /ɑjwɑn/, /xɑjwɑn/, /ʒɑnwɑr/ |
| 45 | fish | балық (balyq) | /bɑɫɯq/ |
| 46 | bird | құс (qūs) | /qɤs/ |
| 47 | dog | ит (it) | /it/ |
| 48 | louse | бит (bit) | /bit/ |
| 49 | snake | жылан (jylan) | /ʒɯɫɑn/ |
| 50 | worm | құрт (qūrt) | /qɤrt/ |
| 51 | tree | ағаш (ağaş) | /ɑʁɑʃ/ |
| 52 | forest | орман (orman), тоғай (toğai) | /wormɑn/, /toʁɑj/ |
| 53 | stick | таяқ (taäq), асатаяқ (asataäq) | /tɑjɑq/, /ɑsɑtɑjɑq/ |
| 54 | fruit | жеміс (jemıs) | /ʒemɘs/ |
| 55 | seed | ұрық (ūryq), тұқым (tūqym) | /ɤrɤq/, /tɤqɤm/ |
| 56 | leaf | жапырақ (japyraq) | /ʒɑpɯrɑq/ |
| 57 | root | тамыр (tamyr) | /tɑmɯr/ |
| 58 | bark (of a tree) | қабық (qabyq) | /qɑbɯq/ |
| 59 | flower | гүл (gül) (Persian), шешек (şeşek) | /gʏl/, /ʃeʃek/ |
| 60 | grass | от (ot), шөп (şöp) | /wot/, /ʃœp/ |
| 61 | rope | жіп (jıp), арқан (arqan), бау (bau) | /ʒɘp/, /ɑrqɑn/, /bɑw/ |
| 62 | skin | тері (terı) | /terɘ/ |
| 63 | meat | ет (et) | /jet/ |
| 64 | blood | қан (qan) | /qɑn/ |
| 65 | bone | сүйек (süiek) | /sʏjek/ |
| 66 | fat (noun) | май (mai) | /mɑj/ |
| 67 | egg | жұмыртқа (jūmyrtqa) | /ʒɤmɤrtqɑ/ |
| 68 | horn | мүйіз (müiız) | /mʏjʏz/ |
| 69 | tail | құйрық (qūiryq) | /qɤjrɤq/ |
| 70 | feather | жүн (jün), қауырсын (qauyrsyn) | /ʒʏn/, /qɑwɯrsɯn/ |
| 71 | hair | шаш (şaş), түк (tük), қыл (qyl) | /ʃɑʃ/, /tʏk/, /qɯɫ/ |
| 72 | head | бас (bas) | /bɑs/ |
| 73 | ear | құлақ (qūlaq) | /qɯɫɑq/ |
| 74 | eye | көз (köz) | /kœz/ |
| 75 | nose | мұрын (mūryn) | /mɤrɤn/ |
| 76 | mouth | ауыз (auyz) | /ɑwɯz/ |
| 77 | tooth | тіс (tıs) | /tɘs/ |
| 78 | tongue (organ) | тіл (tıl) | /tɘl/ |
| 79 | fingernail | тырнақ (tyrnaq) | /tɯrnɑq/ |
| 80 | foot | аяқ (aäq), табан (taban) | /ɑjɑq/, /tabɑn/ |
| 81 | leg | аяқ (aäq), бұт (būt) | /ɑjɑq/, /bɤt/ |
| 82 | knee | тізе (tıze) | /tɘze/ |
| 83 | hand | қол (qol) | /qoɫ/ |
| 84 | wing | қанат (qanat) | /qɑnɑt/ |
| 85 | belly | қарын (qaryn), іш (ış), құрсақ (qūrsaq) | /qɑrɯn/, /ɘʃ/, /qɤrsɑq/ |
| 86 | guts | ішек (ışek) | /ɘʃek/ |
| 87 | neck | мойын (moiyn) | /mojɯn/ |
| 88 | back | арқа (arqa) | /ɑrqɑ/ |
| 89 | breast | кеуде (keude), көкірек (kökırek), төс (tös), емшек (emşek) | /keʏ̯de/, /kœkɘrek/, /tœs/, /jemʃek/ |
| 90 | heart | жүрек (jürek) | /ʒʏrek/ |
| 91 | liver | бауыр (bauyr) | /bɑwɯr/ |
| 92 | to drink | ішу (ışu) | /ɘʃʉ/ |
| 93 | to eat | жеу (jeu) | /ʒeʏ̯/ |
| 94 | to bite | тістеу (tısteu) | /tɘsteʏ̯/ |
| 95 | to suck | ему (emu), сору (soru) | /jemʉ/, /soru/ |
| 96 | to spit | түкіру (tükıru) | /tʏkʏrʉ/ |
| 97 | to vomit | құсу (qūsu) | /qɤsu/ |
| 98 | to blow | үру (üru), үрлеу (ürleu) | /ʏrʉ/, /ʏrleʏ̯/ |
| 99 | to breathe | дем алу (dem alu) | /dem ɑɫu/ |
| 100 | to laugh | күлу (külu) | /kʏlʉ/ |
| 101 | to see | көру (köru) | /kœrʉ/ |
| 102 | to hear | есту (estu) | /jestʉ/ |
| 103 | to know | білу (bılu) | /bɘlʉ/ |
| 104 | to think | ойлау (oilau) | /wojɫɑw/ |
| 105 | to smell | иіскеу (iıskeu) (sniff) | /ijɘskeʏ̯/ |
| 106 | to fear | қорқу (qorqu) | /qorqu/ |
| 107 | to sleep | ұйықтау (ūiyqtau) | /ɤjɤqtɑw/ |
| 108 | to live | жасау (jasau) | /ʒɑsɑw/ |
| 109 | to die | өлу (ölu) | /ʏ̯œlʉ/ |
| 110 | to kill | өлтіру (öltıru) | /ʏ̯œltɘrʉ/ |
| 111 | to fight | соғысу (soğysu), ұрысу (ūrysu) | /soʁɯsu/, /ɤrɤsu/ |
| 112 | to hunt | аулау (aulau) | /ɑwɫɑw/ |
| 113 | to hit | ұру (ūru), соғу (soğu) | /ɤru/, /soʁu/ |
| 114 | to cut | кесу (kesu) | /kesʉ/ |
| 115 | to split | жару (jaru) | /ʒɑru/ |
| 116 | to stab | сұғу (sūğu), қадау (qadau), шаншу (şanşu) | /sɤʁu/, /qɑdɑw/, /ʃɑnʃu/ |
| 117 | to scratch | тырнау (tyrnau) | /tɯrnɑw/ |
| 118 | to dig | қазу (qazu) | /qɑzu/ |
| 119 | to swim | жүзу (jüzu) | /ʒʏzʉ/ |
| 120 | to fly | ұшу (ūşu) | /ɤʃu/ |
| 121 | to walk | бару (baru), жүру (jüru) | /bɑru/, /ʒʏrʉ/ |
| 122 | to come | келу (kelu) | /kelʉ/ |
| 123 | to lie (as in a bed) | жату (jatu) | /ʒɑtu/ |
| 124 | to sit | отыру (otyru) | /wotɯru/ |
| 125 | to stand | тұру (tūru) | /tɤru/ |
| 126 | to turn (intransitive) | бұру (būru), бұрылу (būrylu) | /bɤru/, /bɤrɤɫu/ |
| 127 | to fall | жауу (jauu), жығылу (jyğylu), құлау (qūlau) | /ʒɑwu/, /ʒɯʁɯɫu/, /qɤɫɑw/ |
| 128 | to give | беру (beru) | /berʉ/ |
| 129 | to hold | тұту (tūtu), ұстау (ūstau) | /tɤtu/, /ɤstɑw/ |
| 130 | to squeeze | қысу (qysu) | /qɯsu/ |
| 131 | to rub | ысқылау (ysqylau) | /ɯsqɯɫɑw/ |
| 132 | to wash | жуу (juu) | /ʒuwu/ |
| 133 | to wipe | сүрту (sürtu) | /sʏrtʉ/ |
| 134 | to pull | тарту (tartu) | /tɑrtu/ |
| 135 | to push | итеру (iteru), түрту (türtu) | /iterʉ/, /tʏrtʉ/ |
| 136 | to throw | тастау (tastau) | /tɑstɑw/ |
| 137 | to tie | байлау (bailau) | /bɑjɫɑw/ |
| 138 | to sew | тігу (tıgu) | /tɘgʉ/ |
| 139 | to count | санау (sanau), есептеу (esepteu) | /sɑnɑw/, /jesepteʏ̯/ |
| 140 | to say | айту (aitu), деу (deu) | /ɑjtu/, /deʏ̯/ |
| 141 | to sing | жырлау (jyrlau), ән айту (än aitu) | /ʒɯrɫɑw/, /æn ɑjtu/ |
| 142 | to play | ойнау (oinau) | /wojnɑw/ |
| 143 | to float | жүзу (jüzu) | /ʒʏzʉ/ |
| 144 | to flow | ағу (ağu) | /ɑʁu/ |
| 145 | to freeze | үсу (üsu), тоңу (toñu) | /ʏsʉ/, /toŋu/ |
| 146 | to swell | ісiп-кебу (ısip-kebu), ісіну (ısınu), ісу (ısu) | /ɘsɘp kebʉ/, /ɘsɘnʉ/, /ɘsʉ/ |
| 147 | sun | күн (kün) | /kʏn/ |
| 148 | moon | ай (ai) | /ɑj/ |
| 149 | star | жұлдыз (jūldyz) | /ʒɤɫdɤz/ |
| 150 | water | су (su) | /su/ |
| 151 | rain | жаңбыр (jañbyr), жауын (jauyn) | /ʒɑŋbɯr/, /ʒɑwɯn/ |
| 152 | river | өзен (özen) | /ʏ̯œzen/ |
| 153 | lake | көл (köl) | /kœl/ |
| 154 | sea | теңіз (teñız) | /teŋɘz/ |
| 155 | salt | тұз (tūz) | /tɤz/ |
| 156 | stone | тас (tas) | /tɑs/ |
| 157 | sand | құм (qūm) | /qɤm/ |
| 158 | dust | тозаң (tozañ), шаң (şañ) | /tozɑŋ/, /ʃɑŋ/ |
| 159 | earth | топырақ (topyraq), жер (jer) | /topɯrɑq/, /ʒer/ |
| 160 | cloud | бұлт (būlt) | /bɤɫt/ |
| 161 | fog | тұман (tūman) | /tɤmɑn/ |
| 162 | sky | көк (kök), аспан (aspan) (Persian), әуе (äue) (Arabic) | /kœk/, /ɑspɑn/, /æʏ̯e/ |
| 163 | wind | жел (jel), самал (samal) (Arabic) | /ʒel/, /sɑmɑɫ/ |
| 164 | snow | қар (qar) | /qɑr/ |
| 165 | ice | мұз (mūz) | /mɤz/ |
| 166 | smoke | түтін (tütın), ыс (ys) | /tʏtʏn/, /ɯs/ |
| 167 | fire | от (ot), өрт (ört) | /wot/, /ʏ̯œrt/ |
| 168 | ash | күл (kül) | /kʏl/ |
| 169 | to burn | жану (janu) | /ʒɑnu/ |
| 170 | road | жол (jol) | /ʒoɫ/ |
| 171 | mountain | тау (tau) | /tɑw/ |
| 172 | red | қызыл (qyzyl) | /qɯzɯɫ/ |
| 173 | green | жасыл (jasyl) | /ʒɑsɯɫ/ |
| 174 | yellow | сары (sary) | /sɑrɯ/ |
| 175 | white | ақ (aq) | /ɑq/ |
| 176 | black | қара (qara) | /qɑrɑ/ |
| 177 | night | түн (tün) | /tʏn/ |
| 178 | day | күн (kün) | /kʏn/ |
| 179 | year | жыл (jyl) | /ʒɯɫ/ |
| 180 | warm | жылы (jyly) | /ʒɯɫɯ/ |
| 181 | cold | суық (suyq), салқын (salqyn) | /suwɯq/, /sɑɫqɯn/ |
| 182 | full | толы (toly), толық (tolyq) | /toɫɯ/, /toɫɯq/ |
| 183 | new | жаңа (jaña) | /ʒɑŋɑ/ |
| 184 | old | ескі (eskı), қарт (qart), кәрі (kärı) (person) | /jeskɘ/, /qɑrt/, /kærɘ/ |
| 185 | good | жақсы (jaqsy), игі (igı) | /ʒɑqsɯ/, /igɘ/ |
| 186 | bad | нашар (naşar), жаман (jaman) | /nɑʃɑr/, /ʒɑmɑn/ |
| 187 | rotten | шірік (şırık) | /ʃɘrɘk/ |
| 188 | dirty | батпақты (batpaqty), кір (kır), лас (las), сазды (sazdy) | /bɑtpɑqtɯ/, /kɘr/, /ɫɑs/, sɑzdɯ// |
| 189 | straight | түзу (tüzu), тура (tura) | /tʏzʉ/, /turɑ/ |
| 190 | round | домалақ (domalaq), дөңгелек (döñgelek), жұмыр (jūmyr) | /domɑɫɑq/, /dœŋgelek/, /ʒɤmɤr/ |
| 191 | sharp (as a knife) | өткір (ötkır) | /ʏ̯œtkɘr/ |
| 192 | dull (as a knife) | өтпеc (ötpec), дөкір (dökır) | /ʏ̯œtpes/, /dœkɘr/ |
| 193 | smooth | тегіс (tegıs) | /tegɘs/ |
| 194 | wet | ылғал (ylğal), дымқыл (dymqyl) (moist) | /ɯɫʁɑɫ/, /dɯmqɯɫ/ |
| 195 | dry | құрғақ (qūrğaq) | /qɤrʁɑq/ |
| 196 | correct | дұрыс (dūrys), тура (tura) | /dɤrɤs/, /turɑ/ |
| 197 | near | жақын (jaqyn), жуық (juyq) | /ʒɑqɯn/, /ʒuwɯq/ |
| 198 | far | алыс (alys), жырақ (jyraq) | /ɑɫɯs/, /ʒɯrɑq/ |
| 199 | right | оң (oñ) | /woŋ/ |
| 200 | left | сол (sol) | /soɫ/ |
| 201 | at | -да/-де (-da/-de), астында (astynda) | |
| 202 | in | -да/-де (-da/-de), ішінде (ışınde) | |
| 203 | with | -мен (-men), -менен (-menen) | |
| 204 | and | және (jäne), мен (men) | |
| 205 | if | -са/-се (-sa/-se), егер (eger) | |
| 206 | because | өйткені (öitkenı) | /ʏ̯œjtkenɘ/ |
| 207 | name | ат (at), есім (esım) | /ɑt/, /jesɘm/ |