Appendix:Piaroa word list
Appearance
Piaroa word list from González (2000):[1]
González (2000)
[edit]No. | Spanish gloss | Piaroa (phonological) | Piaroa (phonetic) |
---|---|---|---|
1 | todo | o'katoi'ü | [ɤkˀɑtɤiʔɨ] |
2 | y | -ku | [-ku] |
3 | animal | de'äruwä | [deʔæɾuwæ] |
4 | ceniza | oku isapje | [ɤku isɑpʰe] |
5 | a, para | -rü | [-ɾɨ] |
6 | espalda | chabo | [tʃɑbɤ] |
7 | malo | su̧ro̧pa̧ | [sũrɤ̃pʰɑ̃] |
8 | porque | -a'atjü | [-ɑʔɑtʰɨ] |
9 | corteza | dau ij̧ȩta̧ | [dɑu ĩhẽtɑ̃] |
10 | barriga | chukwäma | [tʃukʷæmɑ] |
11 | grande | buo | [buɤ] |
12 | pájaro | pjiyuwä | [pʰijuwæ] |
13 | morder | yü̧ | [jɨ̃] |
14 | negro | idikwa'a | [idikʷɑʔɑ] |
15 | sangre | chukwoja | [tʃukʷɤhɑ] |
16 | soplar | pju'u | [pʰuʔu] |
17 | hueso | chiwe'ka | [tʃikwekˀɑ] |
18 | respirar | jwa̧dü̧ | [hʷɑ̃dɨ̃] |
19 | quemar | ku'u | [kuʔu] |
20 | niño | ji̧'ki̩cha̧wa̧ | [hĩkˀĩtʃɑ̃wɑ̃] |
21 | nube | ajiya isopja | [ɑhijɑ isɤpʰɑ] |
22 | frío | diyawa'a | [dijɑwɑʔɑ] |
23 | venir | ichü | [itʃɨ] |
24 | contar | jwe'ü | [hweʔɨ] |
25 | cortar | kwi'opü | [kʷˀiʔɤpɨ] |
26 | día | mo̧ro̧ | [mɤ̃ɾɤ̃] |
27 | morir | korupäi'ü | [kˀɤɾupeæiʔɨ] |
28 | cavar | reju saü | [ɾehu saɨ] |
29 | sucio | idikwa'a | [idikʷɑʔɑ] |
30 | perro | äwiri | [æwiɾi] |
31 | beber | awu | [ɑwu] |
32 | seco | joa'a | [hɤɑʔɑ] |
33 | romo | aku jwiya'a | [ɑku hʷijɑʔɑ] |
34 | polvo | rȩjȩ isapje | [ɾẽhẽ isɑpʰe] |
35 | oído | chä̧ja̧ | [tʃæ̃hɑ̃] |
36 | tierra | redä'kä | [ɾedækʔæ] |
37 | comer | ku | [ku] |
38 | huevo | iyä | [ijæ] |
39 | ojo | chi'äjäre | [tʃiʔæhæɾe] |
40 | caer | maü | [mɑɨ] |
41 | lejos | oto | [ɤtɤ] |
42 | gordura | a̧dȩ | [ɑ̃dẽ] |
43 | padre | chä'o | [tʃæʔɤ] |
44 | miedo | yȩ'ȩkwa̧ | [jẽʔẽkʷɑ̃] |
45 | pluma | ujwabiyä | [uhʷɑbijæ] |
46 | pocos | a̧u̧ku̧nätä̧ | [ɑ̃ũkũnætæ̃] |
47 | pelear | rowäu | [ɾɤwæu] |
48 | fuego | okurä | [ɤkuɾæ] |
49 | pescado | po̧i̧ | [pɤ̃ĩ] |
50 | cinco | jimute | [himute] |
51 | correr | jópu | ['hɤpu] |
52 | flotar | wemoyanä kjü̧ | [wemojanækʰɨ̃] |
53 | flor | ä'u | [æʔu] |
54 | volar | ko'ü | [kɤʔɨ] |
55 | neblina | oku isopja | [ɤku isɤpʰɑ] |
56 | pie | chi̧jȩpu̧ | [tʃĩhẽpũ] |
57 | cuatro | pa̧ja̧kwä̧nü | [pɑ̃hɑ̃kʷæ̃nɨ] |
58 | congelar | diyawäku | [dijɑwæku] |
59 | frotar | pucheu iku | [putʃeu iku] |
60 | dar | iyü | [ijɨ] |
61 | bueno | adiwa'a | [ɑdiwɑʔɑ] |
62 | hierba | mä̧ji̧yä̧'che | [mæ̃hɨjæ̃tsˀe] |
63 | verde | jatua'a | [hɑtuɑʔɑ] |
64 | tripa | chuwä'cha | [tʃuwætsˀɑ] |
65 | cabello | chuwo'che | [tʃuwotsˀe] |
66 | mano | chu̧mu | [tʃũmu] |
67 | él | jwa̧u̧ | [hʷɑ̃ũ] |
68 | cabeza | chu | [tʃu] |
69 | oír | ä̧ju̧ku̧ | [æ̃hũkũ] |
70 | corazón | cha̧mi iso'ki | [tʃɑ̃mi isɤkʔi] |
71 | pesado | amäka'a | [ɑmækɑʔɑ] |
72 | aquí | pene | [pene] |
73 | pegar | kwa̧'ü | [kʷæʔɨ] |
74 | tomar | chuä̧dü | [tsˀuædɨ] |
75 | ¿cómo? | tja̧'a̧nü | [tʰɑ̃ʔɑ̃nɨ] |
76 | cazar | pju'u | [pʰuʔu] |
77 | esposo | chirekwo | [tʃiɾekʷɤ] |
78 | yo | tjü | [tʰɨ] |
79 | hielo | ajiya ido'ki | [ahijɑ idɤkˀi] |
80 | si | -tjümä | [tʰɨmæ] |
81 | en | -ra̧'a̧ | [ɾɑ̃ʔɑ̃] |
82 | matar | -kwä'ü iku | [kuæʔɨ iku] |
83 | saber | wo̧jwa̧ | [wɤ̃hʷɑ̃] |
84 | laguna | dubora | [duboɾɑ] |
85 | reír | yä̧'a̧u | [jæ̃ʔɑ̃ũ] |
86 | hoja | ojiyä | [ɤhijæ] |
87 | lado izquierdo | chieruwa'anä | [tʃieɾuwɑʔɑnæ] |
88 | pierna | chi̧jȩta̧ | [tʃĩhẽtɑ̃] |
89 | mentira | yapareu | [jɑpɑɾeu] |
90 | vivir | kjü̧ | [kʰɨ̃] |
91 | hígado | chatjiyä | [tʃɑtʰijæ] |
92 | largo | otoa'a | [ɤtɤɑʔɑ] |
93 | piojo | kü'üä | [kˀɨʔɨæ] |
94 | hombre | ubo | [ubɤ] |
95 | muchos | rekwätü | [ɾekʷætɨ] |
96 | carne | chidepä | [tʃidepæ] |
97 | largo | otoa'a | [ɤtɤɑʔɑ] |
98 | cerro | mua'ka | [muækˀɑ] |
99 | boca | chä | [tʃæ] |
100 | nombre | chi̧mi | [tʃĩmi] |
101 | angosto | koa'a | [kɤɑʔɑ] |
102 | cerca | tü'kü | [tɨkˀɨ] |
103 | cuello | churupä'ka | [tʃuɾupækˀɑ] |
104 | nuevo | jareü | [hɑɾeɨ] |
105 | noche | yodo | [jɤdɤ] |
106 | nariz | chi̧ji̧yu̧ | [tʃɨ̃hĩjũ] |
107 | no | jwiya'a | [hʷijɑʔɑ] |
108 | viejo | täbo i̧sa̧ | [tæbɤ ĩsɑ̃] |
109 | uno | ya̧tȩtä̧ | [jɑ̃tẽtæ̃] |
110 | otro | kjoro | [kʰɤɾɤ] |
111 | persona | tjü̧ja̧ i̩sa̧ | [tʰɨ̃hɑ̃ ĩsɑ̃] |
112 | juego | jareu | [hɑɾeu] |
113 | halar | tiȩpu̧ | [tĩẽpũ] |
114 | empujar | kji'opu | [kʰiʔɤpu] |
115 | llover | ajiya icha'a | [ɑhija itʃɑʔɑ] |
116 | rojo | tu̧a̧'a̧ | [tũɑ̃ʔɑ̃] |
117 | correcto | iso päi'ünä | [isɤ pæiʔɨnæ] |
118 | lado derecho | chu̧wo̧jwa̧'a̧nä | [tʃũwõhʷɑ̃ʔnæ] |
119 | río | aje | [ɑhe] |
120 | camino | mänä | [mænæ] |
121 | raíz | dau uwäyupjä | [dɑu uwæjupʰæ] |
122 | mecate | iso'chü | [isɤtsˀɨ] |
123 | podrido | kwaipa'a | [kʷɑipɑʔɑ] |
124 | frotar | pucheu iku | [putʃeu iku] |
125 | sal | kjäruwäbu | [kʰæɾuwæbu] |
126 | arena | rȩba̧ | [ɾẽbã] |
127 | decir | pä'ü | [pæʔɨ] |
128 | rascar | karäu | [kɑɾæu] |
129 | mar | dubora ruora | [duboɾɑ ɾuɤɾɑ] |
130 | ver | tópu | ['tɤpu] |
131 | semilla | jäkwäwä | [hækʷæwæ] |
132 | coser | tjü'ü | [tʰɨʔɨ] |
133 | agudo | choa'a | [tʃɤɑʔɑ] |
134 | corto | bea'a | [beɑʔɑ] |
135 | cantar | ra'ü | [ɾɑʔɨ] |
136 | sentarse | pä̧madü̧ | [pæ̃mædɨ] |
137 | piel | chi̧jȩta̧ | [tʃɨhẽtɑ̃] |
138 | cielo | moro̧jä̧ | [moɾɤ̃hæ̃] |
139 | dormir | ä'ü | [æʔɨ] |
140 | pequeño | ji̧'ki̧cha̧wa̧ | [hɨkˀɨtʃɑ̃wɑ̃] |
141 | oler | kjü'ü | [kʰɨʔɨ] |
142 | humo | okurä isopja | [ɤkuɾæ isɤpʰɑ] |
143 | suave | kwa'a | [kʷɑʔɑ] |
144 | culebra | äka | [ækɑ] |
145 | nieve | ajiya isapje | [ɑhijɑ isɑpʰe] |
146 | alguno | kjoro | [kʰɤɾɤ] |
147 | escupir | churepu | [tʃuɾepu] |
148 | rajar | mibe'ü | [mibeʔɨ] |
149 | apretar | inepu | [inepu] |
150 | atravesar | kwä'opu | [kʷˀæʔɤpu] |
151 | pararse | kja̧madü̧ | [kʰɑ̃mɑdɨ̃] |
152 | estrella | siri'ko | [siɾikˀɤ] |
153 | palo | dau | [dau] |
154 | piedra | ido'ki | [idɤkʔi] |
155 | directo | jwe'ü kjü̧ | [hʷeʔɨ kʰɨ̃] |
156 | chupar | chuopu | [tʃuɤpu] |
157 | sol | kjä̧wa̧ | [kʰæ̃wɑ̃] |
158 | hinchar | jiäma'a | [hiæmɑʔɑ] |
159 | nadar | wechapu̧ | [wetʃɑpũ] |
160 | rabo | i̧wi̧ri̧pa̧ | [ĩwĩɾĩpˀɑ̃] |
161 | ese | chuja | ['tʃuha] |
162 | allí, allá | yȩne | [jẽne] |
163 | ellos | jwätü | ['hʷætɨ] |
164 | grueso | ria'a | [ɾiɑʔɑ] |
165 | delgado | a̧u̧kwa̧'a̧ | [ɑ̃ũkʷɑ̃ʔɑ̃] |
166 | pensar | amukwädü | [amukʷædɨ] |
167 | este | pide | [pide] |
168 | tú | uku | [uku] |
169 | tres | wämetúkwä | [wæme'tukʷæ] |
170 | tirar | do'opu | [dɤʔɤpu] |
171 | amarrar | nükjü | [nɨkʰɨ] |
172 | lengua | chine | [tʃine] |
173 | diente | chaku | [tʃɑku] |
174 | árbol | dau | [dau] |
175 | girar | kjärü | [kʰæɾɨ] |
176 | dos | ta̧ju̧ | [tɑ̃hũ] |
177 | vomitar | edȩku | [edẽku] |
178 | caminar | kweächü | [kʷeʔætʃɨ] |
179 | caliente | dua'a | [duɑʔɑ] |
180 | lavar | tükjü | [tɨkʰɨ] |
181 | agua | ajiya | [ɑhijɑ] |
182 | nosotros | ujutu | [uhutu] |
183 | húmedo | akwa'a | [ɑkʷɑʔɑ] |
184 | ¿qué? | däje | [dæhe] |
185 | ¿cuándo? | ti̧yȩnü | [tĩjẽnɨ] |
186 | ¿dónde? | to | [tɤ] |
187 | blanco | tea'a | [teɑʔɑ] |
188 | ¿quién? | di | [di] |
189 | ancho | kiäwea'a | [kʰæweɑʔɑ] |
190 | esposa | chirekwa | [tʃiɾekʷɑ] |
191 | viento | kjä̧rü̧'kopjä | [kʰæ̃ɾɨ̃kʔɤpʰæ] |
192 | ala | ujwabä | [uhʷɑbæ] |
193 | borrar | jwatü | [hʷɑtɨ] |
194 | con | -nä | [-næ] |
195 | mujer | isaju | [isɑhu] |
196 | bosque | de'a | [deʔɑ] |
197 | gusano | miyu̧ | [mijũ] |
198 | vosotros | ukutu | [ukutu] |
199 | año | a̧'ȩnä̧ | [ɑ̃ʔẽnæ̃] |
200 | amarillo | tu̧a̧'a̧ | [tũɑ̃ʔɑ̃] |
References
[edit]- ^ González de Pérez, María Setlla (ed). 2000. Lenguas indígenas de Colombia: una visión descriptiva. Bogotá: Instituto Caro y Cuervo.