chodzić
Old Polish
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Proto-Slavic *xoditi. By surface analysis, chód + -ić. First attested in the 14th century.
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]chodzić impf (indeterminate, imperfective determinate ić)
- to walk (to move by means of one's feet) [with instrumental ‘on what trail’; or with po (+ locative or accusative) ‘along what’; or with na (+ locative) ‘on what’; or with w (+ locative) ‘in what’; or with przed (+ instrumental) ‘in front of whom/what’; or with między (+ instrumental) or pośrzod (+ genitive) or weśrod (+ genitive) ‘between/among whom’; or with z (+ instrumental) ‘with whom/what’; or with ku (+ dative) or do (+ genitive) ‘towards what’; or with na (+ accusative) ‘onto what’; or with w (+ accusative) ‘into what’; or with mimo (+ accusative) or podle (+ genitive) or około (+ genitive) ‘around what’]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 58, 4:
- Przez lichoti begal iesm y chodzil (sine iniquitate cucurri et direxi)
- [Przez lichoty biegał jeśm i chodził (sine iniquitate cucurri et direxi)]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 125, 7:
- Idancz chodzyly y plakaly (euntes ibant, Leopolita i Wujek: idąc szli)
- [Idąc chodzili i płakali (euntes ibant, Leopolita i Wujek: idąc szli)]
- (copulative) to go (to continuously or habitually be in a state)
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][3], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 37, 6:
- Smøczen chodzil iesm (contristatus ingrediebar)
- [Smęcien chodził jeśm (contristatus ingrediebar)]
- (locative) to be; to find oneself; to last a certain amount of time
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][4], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 67, 23:
- Bog zlame glowi neprzyacelow swogich, wirzch wlosa chodzøczich w grzeszech swogich (verticem capilli perambulantium in delictis suis)
- [Bog złamie głowy nieprzyjacielow swojich, wirzch włosa chodzących w grzeszech swojich (verticem capilli perambulantium in delictis suis)]
- to be in contact with something
- 1888 [1410], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV[5], Greater Poland, page 53:
- Jacom w them chodzil, gdi Staszek ne chczal ranczicz za starostan Thomka dz<e>sanci grziwen Lewkowskim
- [Jakom w tem chodził, gdy Staszek nie chciał ręczyć za starostę Tomka dzi<e>siąci grzywien Lewkowskim]
- to follow (to move along the same line as someone) [with za (+ instrumental) ‘whom/what’]
- 1930 [c. 1455], “I Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[6], 14, 14:
- Y *rzek gemv bog: Nye chodzi za nymy, otydzi ot nych (non ascendas post eos, recede ab eis)
- [I rzek jemu Bog: Nie chodzi za nimi, otydzi ot nich (non ascendas post eos, recede ab eis)]
- to act against [with przeciwko (+ dative) ‘against whom’]
- 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[7], 26, 41:
- Sznødzeny bødø, doyøød... zlego... nye wspomyonø, gimze to przestøpili sø przecziwko mnye. Przetos y ia chodzicz bødø przecziwko gim (ambulaverunt ex adverso mihi. Ambulabo igitur et ego contra eos)
- [Snędzeni będą, dojąd... złego... nie wspomioną, jimże to przestąpili są przeciwko mnie. Przetoż i ja chodzić będę przeciwko jim (ambulaverunt ex adverso mihi. Ambulabo igitur et ego contra eos)]
- to wear [with w (+ locative) ‘what’]
- Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[8], Krakow, page 182a:
- Szøcz ony bily swe sludzy f drodzem odzenv chodzøcz vsrzely
- [Sąć oni byli swe sługi w drogiem odzieniu chodząc uźrzeli]
- to be pregnant
- Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[9], Krakow, page 176a:
- Maria gest ona brzemenna byla a svim szinkem milim gestcy ona bila chodzila
- [Maryja jest ona brzemienna była a swym synkiem miłym jestci ona była chodziła]
- to invade [with na (+ accusative) ‘what/whom’]
- 1920 [1403], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume I, number 349, Płońsk:
- Iacom ia ne chodzil na Staskowi dom ni na gednø scodø
- [Jakom ja nie chodził na Staszkowy dom ni na jednę szkodę]
- to come
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][10], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 65, 4:
- Chodzicze i widzcze (venite et videte) dzala bosza
- [Chodzicie i widzcie (venite et videte) działa boża]
Derived terms
[edit]- dochodzić impf
- nadchodzić impf
- obchodzić impf
- ochodzić impf
- odchodzić impf
- pochodzić impf
- podchodzić impf
- przechodzić impf
- przedchodzić impf
- przychodzić impf
- rozchodzić impf
- schodzić impf
- uchodzić impf
- wchodzić impf
- wschodzić impf
- wychodzić impf
- zachodzić impf
Related terms
[edit]- chód
- darmochód
- dochód
- innochodnik
- inochoda
- inochodnik
- mimochodnik
- nachód
- niechodza
- niedochodzony
- niedochodźca
- obchodzenie
- obchód
- obochód
- odchodność
- odchodzenie
- odchód
- pochodnia
- pochodzenie
- pochód
- proznochodka
- przechodzienie
- przechodźca
- przechód
- przodochodźca
- przychodca
- przychodzień
- przychodzący
- przychód
- próznochód
- rozchodnik
- schodzenie
- schód
- sinochodnik
- uchodzenie
- wchodza
- wchodzenie
- wchodzień
- wchód
- wschód
- wychodne
- wychodzień
- wychód
- zachodne
- zachodźca
- zachód
- zapochodzący
Descendants
[edit]References
[edit]- Boryś, Wiesław (2005) “chodzić”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Sławski, Franciszek (1958-1965) “chodzić”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
- Bańkowski, Andrzej (2000) “chodzić”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “chodzić”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Old Polish chodzić. By surface analysis, chód + -ić.
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]chodzić impf (indeterminate, imperfective determinate iść, perfective pójść, frequentative chadzać)
- (intransitive) to walk (to move by means of one's feet)
- (intransitive) to climb (to go up something) [with po (+ locative) ‘what’]
- (intransitive) to go, to frequent (to regularly participate in an activity) [with infinitive ‘to do what’; or with na (+ accusative) ‘for what’]
- Chodzę na siłownię dwa razy w tygodniu. ― I go to the gym twice a week.
- (intransitive) to go in; to wear (to go in a particular vestment) [with w (+ locative) ‘what’]
- (intransitive, colloquial) to go out with, to date (to be in a romantic relationship with someone) [with z (+ instrumental) ‘with whom’]
- (intransitive, copulative) to go (to continuously or habitually be in a state)
- (intransitive, colloquial, of vehicles) to go (to follow a particular route)
- Synonym: kursować
- (intransitive, colloquial, of devices) to work [with na (+ locative) ‘on a source of power’]
- Synonym: działać
- Mój laptop chodzi na baterii najwyżej trzy godziny. ― My laptop works on battery for at most three hours.
- Ten zegarek dawno przestał chodzić. ― This clock stopped ticking a long time ago.
- (intransitive, colloquial, of body parts) to bob, to throb, to tremble (to move beyond one's volition) [with dative ‘whom’]
- (intransitive, of shudders) to be felt on the body
- (intransitive, of news, rumors, etc.) to spread (to disseminate; to proliferate, to become widely known or present)
- (intransitive, colloquial) to get stuck in one's head (to remain constantly in one's thoughts and memories) [with za (+ instrumental) ‘whom’]
- Synonym: przyczepić się
- (intransitive, colloquial) to be an object of desire for someone
- (intransitive, proscribed) to go for (to visit a particular location to finish a particular task or to acquire a particular thing) [with za (+ instrumental) ‘what’]
- (intransitive) to tend to, to care for, to take care of [with koło (+ genitive) ‘to/for/of whom/what’]
- (intransitive, impersonal) to mean, to be on about; to have in mind [with dative ‘who, i.e. the subject of the English sentence’ and o (+ accusative) ‘(about) who or what/what in mind’]
- Synonyms: iść, rozchodzić się
- Czy wiesz, o co mi chodzi? ― Do you know what I mean?
- (intransitive, colloquial) to go for, to cost (to be offered to sell for a certain price) [with po (+ accusative) ‘how much’]
- (intransitive, obsolete) to go for a walk, to stroll
- Synonym: spacerować
- (intransitive, obsolete) to participate in an excursion against someone, to war with [with na (+ accusative) ‘against whom’]
- (intransitive, Middle Polish) to act, to behave
- Synonym: zachowywać się
- (intransitive, Middle Polish) to obey
- (intransitive, Middle Polish) to be pregnant
- (intransitive, Middle Polish) to court, to romance
- Synonym: zabiegać
- (intransitive, Middle Polish) to swim
- Synonym: pływać
- (intransitive, Middle Polish) to reach
- (intransitive, Middle Polish, property law) to have some status of functioning or use guaranteed by a contract or agreement
- (intransitive, Middle Polish, of a state) to be governed
Conjugation
[edit]Derived terms
[edit]- dochodzić impf, [dojść pf]
- nachodzić impf, [najść pf]
- nadchodzić impf, [nadejść pf]
- obchodzić impf, [obejść pf]
- odchodzić impf, [odejść pf]
- podchodzić impf, [podejść pf]
- przechodzić impf, [przejść pf]
- przedchodzić impf
- przychodzić impf, [przyjść pf]
- rozchodzić impf, [rozejść pf]
- schodzić impf, [zejść pf]
- uchodzić impf, [ujść pf]
- wchodzić impf, [wejść pf]
- wschodzić impf, [wzejść pf]
- wychodzić impf, [wyjść pf]
- chodzić jak błędna owca impf
- chodzić jak na sznurku impf
- chodzić jak paw impf
- chodzić jak struty impf
- chodzić kanałami impf
- chodzić na palcach impf
- chodzić na rzęsach impf
- chodzić od drzwi do drzwi impf
- chodzić po głowie impf
- chodzić spać z kurami impf
- chodzić własnymi drogami impf
- chodzić z kapeluszem impf
- nie chodzić piechotą impf
Related terms
[edit]Trivia
[edit]According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), chodzić is one of the most used words in Polish, appearing 37 times in scientific texts, 16 times in news, 97 times in essays, 96 times in fiction, and 153 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 399 times, making it the 121st most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
References
[edit]Further reading
[edit]- chodzić in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- chodzić in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “chodzić”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Wiesław Morawski (12.02.2019) “CHODZIĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “chodzić”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “chodzić”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “chodzić”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 289
- chodzić in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Silesian
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Old Polish chodzić. By surface analysis, chōd + -ić.
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]chodzić impf (indeterminate, imperfective determinate iść)
- (intransitive) to walk (to move by means of one's feet)
Conjugation
[edit]Derived terms
[edit]Further reading
[edit]- Old Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Old Polish terms derived from Proto-Slavic
- Old Polish terms suffixed with -ić
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish verbs
- Old Polish indeterminate verbs
- Old Polish imperfective verbs
- Old Polish terms with quotations
- Old Polish copulative verbs
- zlw-opl:Pregnancy
- Polish terms derived from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish terms suffixed with -ić
- Polish 2-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio pronunciation
- Rhymes:Polish/ɔd͡ʑit͡ɕ
- Rhymes:Polish/ɔd͡ʑit͡ɕ/2 syllables
- Polish lemmas
- Polish verbs
- Polish indeterminate verbs
- Polish imperfective verbs
- Polish intransitive verbs
- Polish terms with usage examples
- Polish colloquialisms
- Polish copulative verbs
- Polish proscribed terms
- Polish impersonal verbs
- Polish terms with obsolete senses
- Middle Polish
- pl:Property law
- Polish abstract verbs
- pl:Mind
- pl:Pregnancy
- Silesian terms derived from Proto-Slavic
- Silesian terms inherited from Proto-Slavic
- Silesian terms inherited from Old Polish
- Silesian terms derived from Old Polish
- Silesian terms suffixed with -ić
- Silesian terms with IPA pronunciation
- Rhymes:Silesian/ɔd͡ʑit͡ɕ
- Rhymes:Silesian/ɔd͡ʑit͡ɕ/2 syllables
- Silesian lemmas
- Silesian verbs
- Silesian indeterminate verbs
- Silesian imperfective verbs
- Silesian intransitive verbs
- Silesian abstract verbs