chodzić

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search
See also: chodźić

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *xoditi. By surface analysis, chód +‎ -ić. First attested in the 14th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /xɔd͡ʑit͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /xɔd͡ʑit͡ɕ/

Verb

[edit]

chodzić impf (indeterminate, imperfective determinate )

  1. to walk (to move by means of one's feet) [with instrumental ‘on what trail’; or with po (+ locative or accusative) ‘along what’; or with na (+ locative) ‘on what’; or with w (+ locative) ‘in what’; or with przed (+ instrumental) ‘in front of whom/what’; or with między (+ instrumental) or pośrzod (+ genitive) or weśrod (+ genitive) ‘between/among whom’; or with z (+ instrumental) ‘with whom/what’; or with ku (+ dative) or do (+ genitive) ‘towards what’; or with na (+ accusative) ‘onto what’; or with w (+ accusative) ‘into what’; or with mimo (+ accusative) or podle (+ genitive) or około (+ genitive) ‘around what’]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 58, 4:
      Przez lichoti begal iesm y chodzil (sine iniquitate cucurri et direxi)
      [Przez lichoty biegał jeśm i chodził (sine iniquitate cucurri et direxi)]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 125, 7:
      Idancz chodzyly y plakaly (euntes ibant, Leopolita i Wujek: idąc szli)
      [Idąc chodzili i płakali (euntes ibant, Leopolita i Wujek: idąc szli)]
  2. (copulative) to go (to continuously or habitually be in a state)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[3], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 37, 6:
      Smøczen chodzil iesm (contristatus ingrediebar)
      [Smęcien chodził jeśm (contristatus ingrediebar)]
  3. (locative) to be; to find oneself; to last a certain amount of time
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[4], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 67, 23:
      Bog zlame glowi neprzyacelow swogich, wirzch wlosa chodzøczich w grzeszech swogich (verticem capilli perambulantium in delictis suis)
      [Bog złamie głowy nieprzyjacielow swojich, wirzch włosa chodzących w grzeszech swojich (verticem capilli perambulantium in delictis suis)]
  4. to be in contact with something
    • 1888 [1410], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV[5], Greater Poland, page 53:
      Jacom w them chodzil, gdi Staszek ne chczal ranczicz za starostan Thomka dz<e>sanci grziwen Lewkowskim
      [Jakom w tem chodził, gdy Staszek nie chciał ręczyć za starostę Tomka dzi<e>siąci grzywien Lewkowskim]
  5. to follow (to move along the same line as someone) [with za (+ instrumental) ‘whom/what’]
    • 1930 [c. 1455], “I Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[6], 14, 14:
      Y *rzek gemv bog: Nye chodzi za nymy, otydzi ot nych (non ascendas post eos, recede ab eis)
      [I rzek jemu Bog: Nie chodzi za nimi, otydzi ot nich (non ascendas post eos, recede ab eis)]
  6. to act against [with przeciwko (+ dative) ‘against whom’]
    • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[7], 26, 41:
      Sznødzeny bødø, doyøød... zlego... nye wspomyonø, gimze to przestøpili sø przecziwko mnye. Przetos y ia chodzicz bødø przecziwko gim (ambulaverunt ex adverso mihi. Ambulabo igitur et ego contra eos)
      [Snędzeni będą, dojąd... złego... nie wspomioną, jimże to przestąpili są przeciwko mnie. Przetoż i ja chodzić będę przeciwko jim (ambulaverunt ex adverso mihi. Ambulabo igitur et ego contra eos)]
  7. to wear [with w (+ locative) ‘what’]
  8. to be pregnant
  9. to invade [with na (+ accusative) ‘what/whom’]
    • 1920 [1403], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume I, number 349, Płońsk:
      Iacom ia ne chodzil na Staskowi dom ni na gednø scodø
      [Jakom ja nie chodził na Staszkowy dom ni na jednę szkodę]
  10. to come
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[10], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 65, 4:
      Chodzicze i widzcze (venite et videte) dzala bosza
      [Chodzicie i widzcie (venite et videte) działa boża]

Derived terms

[edit]
nouns
verbs
[edit]
adjectives
adverbs
nouns

Descendants

[edit]
  • Polish: chodzić
  • Silesian: chodzić

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005) “chodzić”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Sławski, Franciszek (1958-1965) “chodzić”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “chodzić”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “chodzić”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish chodzić. By surface analysis, chód +‎ -ić.

Pronunciation

[edit]
 
  • Audio 1:(file)
  • Audio 2:(file)
  • Rhymes: -ɔd͡ʑit͡ɕ
  • Syllabification: cho‧dzić

Verb

[edit]

chodzić impf (indeterminate, imperfective determinate iść, perfective pójść, frequentative chadzać)

  1. (intransitive) to walk (to move by means of one's feet)
  2. (intransitive) to climb (to go up something) [with po (+ locative) ‘what’]
    Synonym: wspinać się
  3. (intransitive) to go, to frequent (to regularly participate in an activity) [with infinitive ‘to do what’; or with na (+ accusative) ‘for what’]
    Chodzę na siłownię dwa razy w tygodniu.I go to the gym twice a week.
  4. (intransitive) to go in; to wear (to go in a particular vestment) [with w (+ locative) ‘what’]
  5. (intransitive, colloquial) to go out with, to date (to be in a romantic relationship with someone) [with z (+ instrumental) ‘with whom’]
    Synonym: spotykać się
  6. (intransitive, copulative) to go (to continuously or habitually be in a state)
  7. (intransitive, colloquial, of vehicles) to go (to follow a particular route)
    Synonym: kursować
  8. (intransitive, colloquial, of devices) to work [with na (+ locative) ‘on a source of power’]
    Synonym: działać
    Mój laptop chodzi na baterii najwyżej trzy godziny.My laptop works on battery for at most three hours.
    Ten zegarek dawno przestał chodzić.This clock stopped ticking a long time ago.
  9. (intransitive, colloquial, of body parts) to bob, to throb, to tremble (to move beyond one's volition) [with dative ‘whom’]
  10. (intransitive, of shudders) to be felt on the body
  11. (intransitive, of news, rumors, etc.) to spread (to disseminate; to proliferate, to become widely known or present)
  12. (intransitive, colloquial) to get stuck in one's head (to remain constantly in one's thoughts and memories) [with za (+ instrumental) ‘whom’]
    Synonym: przyczepić się
  13. (intransitive, colloquial) to be an object of desire for someone
  14. (intransitive, proscribed) to go for (to visit a particular location to finish a particular task or to acquire a particular thing) [with za (+ instrumental) ‘what’]
  15. (intransitive) to tend to, to care for, to take care of [with koło (+ genitive) ‘to/for/of whom/what’]
    Synonyms: dbać, troszczyć się
  16. (intransitive, impersonal) to mean, to be on about; to have in mind [with dative ‘who, i.e. the subject of the English sentence’ and o (+ accusative) ‘(about) who or what/what in mind’]
    Synonyms: iść, rozchodzić się
    Czy wiesz, o co mi chodzi?Do you know what I mean?
  17. (intransitive, colloquial) to go for, to cost (to be offered to sell for a certain price) [with po (+ accusative) ‘how much’]
  18. (intransitive, obsolete) to go for a walk, to stroll
    Synonym: spacerować
  19. (intransitive, obsolete) to participate in an excursion against someone, to war with [with na (+ accusative) ‘against whom’]
  20. (intransitive, Middle Polish) to act, to behave
    Synonym: zachowywać się
  21. (intransitive, Middle Polish) to obey
    Synonym: słuchać się
  22. (intransitive, Middle Polish) to be pregnant
    Synonym: być w ciąży
  23. (intransitive, Middle Polish) to court, to romance
    Synonym: zabiegać
  24. (intransitive, Middle Polish) to swim
    Synonym: pływać
  25. (intransitive, Middle Polish) to reach
    Synonyms: dosięgać, sięgać
  26. (intransitive, Middle Polish, property law) to have some status of functioning or use guaranteed by a contract or agreement
  27. (intransitive, Middle Polish, of a state) to be governed

Conjugation

[edit]
Conjugation of chodzić impf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive chodzić
present tense 1st chodzę chodzimy
2nd chodzisz chodzicie
3rd chodzi chodzą
impersonal chodzi się
past tense 1st chodziłem,
-(e)m chodził
chodziłam,
-(e)m chodziła
chodziłom,
-(e)m chodziło
chodziliśmy,
-(e)śmy chodzili
chodziłyśmy,
-(e)śmy chodziły
2nd chodziłeś,
-(e)ś chodził
chodziłaś,
-(e)ś chodziła
chodziłoś,
-(e)ś chodziło
chodziliście,
-(e)ście chodzili
chodziłyście,
-(e)ście chodziły
3rd chodził chodziła chodziło chodzili chodziły
impersonal chodzono
future tense 1st będę chodził,
będę chodzić
będę chodziła,
będę chodzić
będę chodziło,
będę chodzić
będziemy chodzili,
będziemy chodzić
będziemy chodziły,
będziemy chodzić
2nd będziesz chodził,
będziesz chodzić
będziesz chodziła,
będziesz chodzić
będziesz chodziło,
będziesz chodzić
będziecie chodzili,
będziecie chodzić
będziecie chodziły,
będziecie chodzić
3rd będzie chodził,
będzie chodzić
będzie chodziła,
będzie chodzić
będzie chodziło,
będzie chodzić
będą chodzili,
będą chodzić
będą chodziły,
będą chodzić
impersonal będzie chodzić się
conditional 1st chodziłbym,
bym chodził
chodziłabym,
bym chodziła
chodziłobym,
bym chodziło
chodzilibyśmy,
byśmy chodzili
chodziłybyśmy,
byśmy chodziły
2nd chodziłbyś,
byś chodził
chodziłabyś,
byś chodziła
chodziłobyś,
byś chodziło
chodzilibyście,
byście chodzili
chodziłybyście,
byście chodziły
3rd chodziłby,
by chodził
chodziłaby,
by chodziła
chodziłoby,
by chodziło
chodziliby,
by chodzili
chodziłyby,
by chodziły
impersonal chodzono by
imperative 1st niech chodzę chodźmy
2nd chodź chodźcie
3rd niech chodzi niech chodzą
active adjectival participle chodzący chodząca chodzące chodzący chodzące
contemporary adverbial participle chodząc
verbal noun chodzenie

Derived terms

[edit]
adjectives
adverbs
idioms
interjections
nouns
particles
phrases
verbs
verbs
[edit]
adjectives
nouns

Trivia

[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), chodzić is one of the most used words in Polish, appearing 37 times in scientific texts, 16 times in news, 97 times in essays, 96 times in fiction, and 153 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 399 times, making it the 121st most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References

[edit]
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “chodzić”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 47

Further reading

[edit]
  • chodzić in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • chodzić in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “chodzić”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Wiesław Morawski (12.02.2019) “CHODZIĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “chodzić”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “chodzić”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “chodzić”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 289
  • chodzić in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish chodzić. By surface analysis, chōd +‎ -ić.

Pronunciation

[edit]

Verb

[edit]

chodzić impf (indeterminate, imperfective determinate iść)

  1. (intransitive) to walk (to move by means of one's feet)

Conjugation

[edit]
Conjugation of chodzić impf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive chodzić
present tense 1st chodzã chodzymy
2nd chodzisz chodzicie
3rd chodzi chodzōm
past tense 1st chodziłch,
chodziłech,
chodził żech
chodziłach
chodziła żech
chodziłoch1)
chodziło żech
1)
chodzilimy,
chodzilichmy
chodziłymy,
chodziłychmy
2nd chodziłś,
chodziłeś,
chodził żeś
chodziłaś
chodziła żeś
chodziłoś1)
chodziło żeś
1)
chodziliście,
chodzili żeście
chodziłyście,
chodziły żeście
3rd chodził chodziła chodziło chodzili chodziły
future tense 1st bydã chodził,
bydã chodzić
bydã chodziła,
bydã chodzić
bydã chodziło,1)
bydã chodzić
bydymy chodzili,
bydymy chodzić
bydymy chodziły,
bydymy chodzić
2nd bydziesz chodził,
bydziesz chodzić
bydziesz chodziła,
bydziesz chodzić
bydziesz chodziło,1)
bydziesz chodzić
bydziecie chodzili,
bydziecie chodzić
bydziecie chodziły,
bydziecie chodzić
3rd bydzie chodził,
bydzie chodzić
bydzie chodziła,
bydzie chodzić
bydzie chodziło,
bydzie chodzić
bydōm chodzili,
bydōm chodzić
bydōm chodziły,
bydōm chodzić
pluperfect tense2)
1st bōłch chodził,
bōłech chodził,
bōł żech chodził
byłach chodziła
była żech chodziła
byłoch chodziło1)
było żech chodziło
1)
byli my chodzili,
bylichmy chodzili
były my chodziły,
byłychmy chodziły
2nd bōłś chodził,
bōłeś chodził,
bōł żeś chodził
byłaś chodziła
była żeś chodziła
byłoś chodziło1)
było żeś chodziło
1)
byliście chodzili,
byli żeście chodzili
byłyście chodziły,
były żeście chodziły
3rd bōł chodził była chodziła było chodziło1)
były my chodzili,
byłychmy chodzili
były chodziły
conditional 1st bych chodził bych chodziła byście chodzili by my chodziły,
bychmy chodziły
2nd byś chodził byś chodziła byście chodzili byście chodziły
3rd by chodził by chodziła by chodziło by chodzili by chodziły
imperative 1st niych chodzã chodźmy
2nd chodź chodźcie
3rd niych chodzi niych chodzōm
active adjectival participle chodzōncy chodzōncŏ chodzōnce chodzōncy chodzōnce
verbal noun chodzynie
1) Personal neuter forms might be considered nonstandard, protological, or nonce, appearing mostly in literature to refer to grammatically neuter nouns, however might also be used for people who prefer neuter forms.
2) The pluperfect is either archaic or obsolete and now used for conditional in the past.

Derived terms

[edit]
verbs

Further reading

[edit]