पिञ्जर

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• পিঞ্জৰ (Assamese script)
• ᬧᬶᬜ᭄ᬚᬭ (Balinese script)
• পিঞ্জর (Bengali script)
• 𑰢𑰰𑰗𑰿𑰕𑰨 (Bhaiksuki script)
• 𑀧𑀺𑀜𑁆𑀚𑀭 (Brahmi script)
• ပိဉ္ဇရ (Burmese script)
• પિઞ્જર (Gujarati script)
• ਪਿਞ੍ਜਰ (Gurmukhi script)
• 𑌪𑌿𑌞𑍍𑌜𑌰 (Grantha script)
• ꦥꦶꦚ꧀ꦗꦫ (Javanese script)
• 𑂣𑂱𑂖𑂹𑂔𑂩 (Kaithi script)
• ಪಿಞ್ಜರ (Kannada script)
• បិញ្ជរ (Khmer script)
• ປິຎ຺ຊຣ (Lao script)
• പിഞ്ജര (Malayalam script)
• ᢒᡳᠨᡳᠶᡯᠠᡵᠠ (Manchu script)
• 𑘢𑘱𑘗𑘿𑘕𑘨 (Modi script)
• ᢒᠢᡛᠽᠠᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧂𑧒𑦷𑧠𑦵𑧈 (Nandinagari script)
• 𑐥𑐶𑐘𑑂𑐖𑐬 (Newa script)
• ପିଞ୍ଜର (Odia script)
• ꢦꢶꢛ꣄ꢙꢬ (Saurashtra script)
• 𑆥𑆴𑆚𑇀𑆘𑆫 (Sharada script)
• 𑖢𑖰𑖗𑖿𑖕𑖨 (Siddham script)
• පිඤ‍්ජර (Sinhalese script)
• 𑩰𑩑𑩥 𑪙𑩣𑩼 (Soyombo script)
• 𑚞𑚮𑚓𑚶𑚑𑚤 (Takri script)
• பிஞ்ஜர (Tamil script)
• పిఞ్జర (Telugu script)
• ปิญฺชร (Thai script)
• པི་ཉྫ་ར (Tibetan script)
• 𑒣𑒱𑒘𑓂𑒖𑒩 (Tirhuta script)
• 𑨞𑨁𑨓𑩇𑨥𑨫 (Zanabazar Square script)

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /piɲ.d͡ʑɐ.ɾɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /piɲ.d͡ʑɐ.ɾɐ/

Etymology 1

From Proto-Indo-Aryan *pingalás ~ pinȷ́arás (“tawny, reddish”), from Proto-Indo-European *peyǵ- ~ *pi-n-ǵ-, a variant of *peyḱ- (“to mark, paint; spot, color”), whence Latin pingō (“to decorate; to paint”). Compare also the dialectal variant पिङ्गल (piṅgalá), as well as Hurrian 𒉿𒅔𒅗𒊏𒀭𒉡 (pi-in-ka-ra-an-nu /⁠pinkara-nnu⁠/), an ancient borrowing from Mitanni Indo-Aryan.

The attestation of this word appears relatively late, i.e., in the Mahabharata, but the word itself existed in Vedic Sanskrit as evidenced by the attestation of the term शष्पिञ्जर (śaṣpíñjara, “yellow like young grass”) in Vedic.

Alternative forms

• पिङ्गल (piṅgala)

Adjective

पिञ्जर • (piñjara) stem

1. reddish-yellow, tawny; yellow, gold-colored
   • c. 400 BCE, Mahābhārata

Declension

Masculine a-stem declension of पिञ्जर

	singular	dual	plural
nominative	पिञ्जरः (piñjaraḥ)	पिञ्जरौ (piñjarau) पिञ्जरा¹ (piñjarā¹)	पिञ्जराः (piñjarāḥ) पिञ्जरासः¹ (piñjarāsaḥ¹)
vocative	पिञ्जर (piñjara)	पिञ्जरौ (piñjarau) पिञ्जरा¹ (piñjarā¹)	पिञ्जराः (piñjarāḥ) पिञ्जरासः¹ (piñjarāsaḥ¹)
accusative	पिञ्जरम् (piñjaram)	पिञ्जरौ (piñjarau) पिञ्जरा¹ (piñjarā¹)	पिञ्जरान् (piñjarān)
instrumental	पिञ्जरेण (piñjareṇa)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जरैः (piñjaraiḥ) पिञ्जरेभिः¹ (piñjarebhiḥ¹)
dative	पिञ्जराय (piñjarāya)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जरेभ्यः (piñjarebhyaḥ)
ablative	पिञ्जरात् (piñjarāt)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जरेभ्यः (piñjarebhyaḥ)
genitive	पिञ्जरस्य (piñjarasya)	पिञ्जरयोः (piñjarayoḥ)	पिञ्जराणाम् (piñjarāṇām)
locative	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जरयोः (piñjarayoḥ)	पिञ्जरेषु (piñjareṣu)

• ¹Vedic

Feminine ā-stem declension of पिञ्जरा

	singular	dual	plural
nominative	पिञ्जरा (piñjarā)	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जराः (piñjarāḥ)
vocative	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जराः (piñjarāḥ)
accusative	पिञ्जराम् (piñjarām)	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जराः (piñjarāḥ)
instrumental	पिञ्जरया (piñjarayā) पिञ्जरा¹ (piñjarā¹)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जराभिः (piñjarābhiḥ)
dative	पिञ्जरायै (piñjarāyai)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जराभ्यः (piñjarābhyaḥ)
ablative	पिञ्जरायाः (piñjarāyāḥ) पिञ्जरायै² (piñjarāyai²)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जराभ्यः (piñjarābhyaḥ)
genitive	पिञ्जरायाः (piñjarāyāḥ) पिञ्जरायै² (piñjarāyai²)	पिञ्जरयोः (piñjarayoḥ)	पिञ्जराणाम् (piñjarāṇām)
locative	पिञ्जरायाम् (piñjarāyām)	पिञ्जरयोः (piñjarayoḥ)	पिञ्जरासु (piñjarāsu)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of पिञ्जर

	singular	dual	plural
nominative	पिञ्जरम् (piñjaram)	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जराणि (piñjarāṇi) पिञ्जरा¹ (piñjarā¹)
vocative	पिञ्जर (piñjara)	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जराणि (piñjarāṇi) पिञ्जरा¹ (piñjarā¹)
accusative	पिञ्जरम् (piñjaram)	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जराणि (piñjarāṇi) पिञ्जरा¹ (piñjarā¹)
instrumental	पिञ्जरेण (piñjareṇa)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जरैः (piñjaraiḥ) पिञ्जरेभिः¹ (piñjarebhiḥ¹)
dative	पिञ्जराय (piñjarāya)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जरेभ्यः (piñjarebhyaḥ)
ablative	पिञ्जरात् (piñjarāt)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जरेभ्यः (piñjarebhyaḥ)
genitive	पिञ्जरस्य (piñjarasya)	पिञ्जरयोः (piñjarayoḥ)	पिञ्जराणाम् (piñjarāṇām)
locative	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जरयोः (piñjarayoḥ)	पिञ्जरेषु (piñjareṣu)

• ¹Vedic

Noun

पिञ्जर • (piñjara) stem, m

1. a tawny-brown color
2. a horse (probably bay or chestnut)
3. name of a mountain

Declension

Masculine a-stem declension of पिञ्जर

	singular	dual	plural
nominative	पिञ्जरः (piñjaraḥ)	पिञ्जरौ (piñjarau) पिञ्जरा¹ (piñjarā¹)	पिञ्जराः (piñjarāḥ) पिञ्जरासः¹ (piñjarāsaḥ¹)
vocative	पिञ्जर (piñjara)	पिञ्जरौ (piñjarau) पिञ्जरा¹ (piñjarā¹)	पिञ्जराः (piñjarāḥ) पिञ्जरासः¹ (piñjarāsaḥ¹)
accusative	पिञ्जरम् (piñjaram)	पिञ्जरौ (piñjarau) पिञ्जरा¹ (piñjarā¹)	पिञ्जरान् (piñjarān)
instrumental	पिञ्जरेण (piñjareṇa)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जरैः (piñjaraiḥ) पिञ्जरेभिः¹ (piñjarebhiḥ¹)
dative	पिञ्जराय (piñjarāya)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जरेभ्यः (piñjarebhyaḥ)
ablative	पिञ्जरात् (piñjarāt)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जरेभ्यः (piñjarebhyaḥ)
genitive	पिञ्जरस्य (piñjarasya)	पिञ्जरयोः (piñjarayoḥ)	पिञ्जराणाम् (piñjarāṇām)
locative	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जरयोः (piñjarayoḥ)	पिञ्जरेषु (piñjareṣu)

• ¹Vedic

Noun

पिञ्जर • (piñjara) stem, n

1. (lexicographers only) gold
2. yellow orpiment

Declension

Neuter a-stem declension of पिञ्जर

	singular	dual	plural
nominative	पिञ्जरम् (piñjaram)	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जराणि (piñjarāṇi) पिञ्जरा¹ (piñjarā¹)
vocative	पिञ्जर (piñjara)	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जराणि (piñjarāṇi) पिञ्जरा¹ (piñjarā¹)
accusative	पिञ्जरम् (piñjaram)	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जराणि (piñjarāṇi) पिञ्जरा¹ (piñjarā¹)
instrumental	पिञ्जरेण (piñjareṇa)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जरैः (piñjaraiḥ) पिञ्जरेभिः¹ (piñjarebhiḥ¹)
dative	पिञ्जराय (piñjarāya)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जरेभ्यः (piñjarebhyaḥ)
ablative	पिञ्जरात् (piñjarāt)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जरेभ्यः (piñjarebhyaḥ)
genitive	पिञ्जरस्य (piñjarasya)	पिञ्जरयोः (piñjarayoḥ)	पिञ्जराणाम् (piñjarāṇām)
locative	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जरयोः (piñjarayoḥ)	पिञ्जरेषु (piñjareṣu)

• ¹Vedic

Descendants

• → Assamese: পিঁজৰা (pĩzora)
• → Maharastri Prakrit: 𑀧𑀺𑀁𑀚𑀭 (piṃjara)
• → Pali: piñjara
• → Bengali: পিঞ্জর (pinjor)
• → Hindustani:
  • Hindi: पिंजरा (piñjrā), पिंजड़ा (piñjṛā)
  • Urdu: پنجرہ (piñjarah)
• → Persian: پنجره (panjere)
  • → Azerbaijani: pəncərə
  • → Gagauz: pencerä
  • → Georgian: ფანჯარა (panǯara)
  • → Khalaj: pəncərə
  • → Middle Armenian: փանջարայ (pʻanǰaray), փանճարայ (pʻančaray)
    • Armenian: փանջարա (pʻanǰara)
  • → Ottoman Turkish: پنجره (pencere)
    • Turkish: pencere
    • → Abkhaz: аԥенџьыр (apendžər)
    • → Albanian: penxhere
    • → Crimean Tatar: pencere
    • → Macedonian: пенџер (pendžer), пенџере (pendžere)
    • → Serbo-Croatian: пенџер, pendžer
  • → Turkmen: penjire

See also

Colors in Sanskrit · रङ्ग (raṅga) (layout · text)

श्वेत (śvetá), शुक्ल (śuklá), शुभ्र (śubhrá), धवल (dhavalá), कर्पूर (karpū́ra), गौर (gaura),	धूमल (dhūmala), धूसर (dhūsara), पलित (palitá), मलिन (malina), रजत (rajata), कपोतक (kapotaká)	कृष्ण (kṛṣṇa), काल (kāla), श्याम (śyāma), श्याव (śyāva), कज्जल (kajjala)
रक्त (rakta), रुधिर (rudhira), सिन्दूर (sindūra), अरुष (aruṣa), ताम्र (tāmra); रोहित (rohita), लोहित (lohita), कार्मिज (kārmija)	नारङ्ग (nāraṅga), कमल (kamala); कद्रु (kadru), बभ्रु (babhru), कपिश (kapiśa)	पीत (pīta), कषाय (kaṣāya), पिङ्गल (piṅgala); पाण्डु (pāṇḍu), हिरण्य (hiraṇya),
शादहरित (śā́daharita)	हरित (harita), पलाश (palāśa), शाद्वल (śādvala), मारकत (mārakata)	नील (nī́la)
कपोतक (kapotaká)	आकाशवर्ण (ākāśavarṇa) , राजावर्त (rājāvarta), वैडूर्य (vaiḍūrya)	नील (nī́la), मेचक (mecaka), कालक (kālaka)
धूम्र (dhūmra); तुत्थ (tuttha)	शोण (śoṇa), नीललोहित (nīlalohita), कर्पूरगौर (karpūragaura),	पाटल (pāṭala), अरुण (aruṇa), ब्रध्न (bradhna), ब्रध्न (bradhna)

Etymology 2

Misreading of पञ्जर (pañjara, “skeleton; cage”).

Noun

पिञ्जर • (piñjara) stem, n

1. a cage

Declension

Neuter a-stem declension of पिञ्जर

	singular	dual	plural
nominative	पिञ्जरम् (piñjaram)	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जराणि (piñjarāṇi) पिञ्जरा¹ (piñjarā¹)
vocative	पिञ्जर (piñjara)	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जराणि (piñjarāṇi) पिञ्जरा¹ (piñjarā¹)
accusative	पिञ्जरम् (piñjaram)	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जराणि (piñjarāṇi) पिञ्जरा¹ (piñjarā¹)
instrumental	पिञ्जरेण (piñjareṇa)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जरैः (piñjaraiḥ) पिञ्जरेभिः¹ (piñjarebhiḥ¹)
dative	पिञ्जराय (piñjarāya)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जरेभ्यः (piñjarebhyaḥ)
ablative	पिञ्जरात् (piñjarāt)	पिञ्जराभ्याम् (piñjarābhyām)	पिञ्जरेभ्यः (piñjarebhyaḥ)
genitive	पिञ्जरस्य (piñjarasya)	पिञ्जरयोः (piñjarayoḥ)	पिञ्जराणाम् (piñjarāṇām)
locative	पिञ्जरे (piñjare)	पिञ्जरयोः (piñjarayoḥ)	पिञ्जरेषु (piñjareṣu)

• ¹Vedic

References

• Monier Williams (1899) “पिञ्जर”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 625/1.
• Mayrhofer, Manfred (2001) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 3, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 321
• Mayrhofer, Manfred (1996) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[2] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 126-7