पिञ्जर

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Sanskrit

[edit]

Alternative scripts

[edit]

Pronunciation

[edit]

Etymology 1

[edit]

From Proto-Indo-Aryan *pingalás ~ pinȷ́arás (tawny, reddish), from Proto-Indo-European *peyǵ- ~ *pi-n-ǵ-, a variant of *peyḱ- (to mark, paint; spot, color), whence Latin pingō (to decorate; to paint). Compare also the dialectal variant पिङ्गल (piṅgalá), as well as Hurrian 𒉿𒅔𒅗𒊏𒀭𒉡 (pi-in-ka-ra-an-nu /⁠pinkara-nnu⁠/), an ancient borrowing from Mitanni Indo-Aryan.

The attestation of this word appears relatively late, i.e., in the Mahabharata, but the word itself existed in Vedic Sanskrit as evidenced by the attestation of the term शष्पिञ्जर (śaṣpíñjara, yellow like young grass) in Vedic.

Alternative forms

[edit]

Adjective

[edit]

पिञ्जर (piñjara) stem

  1. reddish-yellow, tawny; yellow, gold-colored
Declension
[edit]
Masculine a-stem declension of पिञ्जर (piñjara)
Singular Dual Plural
Nominative पिञ्जरः
piñjaraḥ
पिञ्जरौ / पिञ्जरा¹
piñjarau / piñjarā¹
पिञ्जराः / पिञ्जरासः¹
piñjarāḥ / piñjarāsaḥ¹
Vocative पिञ्जर
piñjara
पिञ्जरौ / पिञ्जरा¹
piñjarau / piñjarā¹
पिञ्जराः / पिञ्जरासः¹
piñjarāḥ / piñjarāsaḥ¹
Accusative पिञ्जरम्
piñjaram
पिञ्जरौ / पिञ्जरा¹
piñjarau / piñjarā¹
पिञ्जरान्
piñjarān
Instrumental पिञ्जरेण
piñjareṇa
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जरैः / पिञ्जरेभिः¹
piñjaraiḥ / piñjarebhiḥ¹
Dative पिञ्जराय
piñjarāya
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जरेभ्यः
piñjarebhyaḥ
Ablative पिञ्जरात्
piñjarāt
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जरेभ्यः
piñjarebhyaḥ
Genitive पिञ्जरस्य
piñjarasya
पिञ्जरयोः
piñjarayoḥ
पिञ्जराणाम्
piñjarāṇām
Locative पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जरयोः
piñjarayoḥ
पिञ्जरेषु
piñjareṣu
Notes
  • ¹Vedic
Feminine ā-stem declension of पिञ्जरा (piñjarā)
Singular Dual Plural
Nominative पिञ्जरा
piñjarā
पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जराः
piñjarāḥ
Vocative पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जराः
piñjarāḥ
Accusative पिञ्जराम्
piñjarām
पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जराः
piñjarāḥ
Instrumental पिञ्जरया / पिञ्जरा¹
piñjarayā / piñjarā¹
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जराभिः
piñjarābhiḥ
Dative पिञ्जरायै
piñjarāyai
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जराभ्यः
piñjarābhyaḥ
Ablative पिञ्जरायाः / पिञ्जरायै²
piñjarāyāḥ / piñjarāyai²
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जराभ्यः
piñjarābhyaḥ
Genitive पिञ्जरायाः / पिञ्जरायै²
piñjarāyāḥ / piñjarāyai²
पिञ्जरयोः
piñjarayoḥ
पिञ्जराणाम्
piñjarāṇām
Locative पिञ्जरायाम्
piñjarāyām
पिञ्जरयोः
piñjarayoḥ
पिञ्जरासु
piñjarāsu
Notes
  • ¹Vedic
  • ²Brāhmaṇas
Neuter a-stem declension of पिञ्जर (piñjara)
Singular Dual Plural
Nominative पिञ्जरम्
piñjaram
पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹
piñjarāṇi / piñjarā¹
Vocative पिञ्जर
piñjara
पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹
piñjarāṇi / piñjarā¹
Accusative पिञ्जरम्
piñjaram
पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹
piñjarāṇi / piñjarā¹
Instrumental पिञ्जरेण
piñjareṇa
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जरैः / पिञ्जरेभिः¹
piñjaraiḥ / piñjarebhiḥ¹
Dative पिञ्जराय
piñjarāya
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जरेभ्यः
piñjarebhyaḥ
Ablative पिञ्जरात्
piñjarāt
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जरेभ्यः
piñjarebhyaḥ
Genitive पिञ्जरस्य
piñjarasya
पिञ्जरयोः
piñjarayoḥ
पिञ्जराणाम्
piñjarāṇām
Locative पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जरयोः
piñjarayoḥ
पिञ्जरेषु
piñjareṣu
Notes
  • ¹Vedic

Noun

[edit]

पिञ्जर (piñjara) stemm

  1. a tawny-brown color
  2. a horse (probably bay or chestnut)
  3. name of a mountain
Declension
[edit]
Masculine a-stem declension of पिञ्जर (piñjara)
Singular Dual Plural
Nominative पिञ्जरः
piñjaraḥ
पिञ्जरौ / पिञ्जरा¹
piñjarau / piñjarā¹
पिञ्जराः / पिञ्जरासः¹
piñjarāḥ / piñjarāsaḥ¹
Vocative पिञ्जर
piñjara
पिञ्जरौ / पिञ्जरा¹
piñjarau / piñjarā¹
पिञ्जराः / पिञ्जरासः¹
piñjarāḥ / piñjarāsaḥ¹
Accusative पिञ्जरम्
piñjaram
पिञ्जरौ / पिञ्जरा¹
piñjarau / piñjarā¹
पिञ्जरान्
piñjarān
Instrumental पिञ्जरेण
piñjareṇa
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जरैः / पिञ्जरेभिः¹
piñjaraiḥ / piñjarebhiḥ¹
Dative पिञ्जराय
piñjarāya
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जरेभ्यः
piñjarebhyaḥ
Ablative पिञ्जरात्
piñjarāt
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जरेभ्यः
piñjarebhyaḥ
Genitive पिञ्जरस्य
piñjarasya
पिञ्जरयोः
piñjarayoḥ
पिञ्जराणाम्
piñjarāṇām
Locative पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जरयोः
piñjarayoḥ
पिञ्जरेषु
piñjareṣu
Notes
  • ¹Vedic

Noun

[edit]

पिञ्जर (piñjara) stemn

  1. (lexicographers only) gold
  2. yellow orpiment
Declension
[edit]
Neuter a-stem declension of पिञ्जर (piñjara)
Singular Dual Plural
Nominative पिञ्जरम्
piñjaram
पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹
piñjarāṇi / piñjarā¹
Vocative पिञ्जर
piñjara
पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹
piñjarāṇi / piñjarā¹
Accusative पिञ्जरम्
piñjaram
पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹
piñjarāṇi / piñjarā¹
Instrumental पिञ्जरेण
piñjareṇa
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जरैः / पिञ्जरेभिः¹
piñjaraiḥ / piñjarebhiḥ¹
Dative पिञ्जराय
piñjarāya
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जरेभ्यः
piñjarebhyaḥ
Ablative पिञ्जरात्
piñjarāt
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जरेभ्यः
piñjarebhyaḥ
Genitive पिञ्जरस्य
piñjarasya
पिञ्जरयोः
piñjarayoḥ
पिञ्जराणाम्
piñjarāṇām
Locative पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जरयोः
piñjarayoḥ
पिञ्जरेषु
piñjareṣu
Notes
  • ¹Vedic

Descendants

[edit]

See also

[edit]
Colors in Sanskrit · रङ्ग (raṅga) (layout · text)
     श्वेत (śveta), शुक्ल (śukla), शुभ्र (śubhra), धवल (dhavala)      धूमल (dhūmala), धूसर (dhūsara)      कृष्ण (kṛṣṇa), काल (kāla), श्याम (śyāma), श्याव (śyāva)
             रक्त (rakta), रुधिर (rudhira), रोहित (rohita), लोहित (lohita)              नारङ्ग (nāraṅga); कद्रु (kadru), बभ्रु (babhru)              पीत (pīta); पाण्डु (pāṇḍu)
                          हरित (harita), पलाश (palāśa)             
                                       नील (nīla)
                          शोण (śoṇa), नीललोहित (nīlalohita)              पाटल (pāṭala)

Etymology 2

[edit]

Misreading of पञ्जर (pañjara, skeleton; cage).

Noun

[edit]

पिञ्जर (piñjara) stemn

  1. a cage
Declension
[edit]
Neuter a-stem declension of पिञ्जर (piñjara)
Singular Dual Plural
Nominative पिञ्जरम्
piñjaram
पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹
piñjarāṇi / piñjarā¹
Vocative पिञ्जर
piñjara
पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹
piñjarāṇi / piñjarā¹
Accusative पिञ्जरम्
piñjaram
पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹
piñjarāṇi / piñjarā¹
Instrumental पिञ्जरेण
piñjareṇa
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जरैः / पिञ्जरेभिः¹
piñjaraiḥ / piñjarebhiḥ¹
Dative पिञ्जराय
piñjarāya
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जरेभ्यः
piñjarebhyaḥ
Ablative पिञ्जरात्
piñjarāt
पिञ्जराभ्याम्
piñjarābhyām
पिञ्जरेभ्यः
piñjarebhyaḥ
Genitive पिञ्जरस्य
piñjarasya
पिञ्जरयोः
piñjarayoḥ
पिञ्जराणाम्
piñjarāṇām
Locative पिञ्जरे
piñjare
पिञ्जरयोः
piñjarayoḥ
पिञ्जरेषु
piñjareṣu
Notes
  • ¹Vedic

References

[edit]
  • Monier Williams (1899) “पिञ्जर”, in A Sanskrit–English Dictionary, [], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 625/1.
  • Mayrhofer, Manfred (2001) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎[1] (in German), volume 3, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 321
  • Mayrhofer, Manfred (1996) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎[2] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 126-7