पिञ्जर

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• পিঞ্জৰ (Assamese script)
• ᬧᬶᬜ᭄ᬚᬭ (Balinese script)
• পিঞ্জর (Bengali script)
• 𑰢𑰰𑰗𑰿𑰕𑰨 (Bhaiksuki script)
• 𑀧𑀺𑀜𑁆𑀚𑀭 (Brahmi script)
• ပိဉ္ဇရ (Burmese script)
• પિઞ્જર (Gujarati script)
• ਪਿਞ੍ਜਰ (Gurmukhi script)
• 𑌪𑌿𑌞𑍍𑌜𑌰 (Grantha script)
• ꦥꦶꦚ꧀ꦗꦫ (Javanese script)
• 𑂣𑂱𑂖𑂹𑂔𑂩 (Kaithi script)
• ಪಿಞ್ಜರ (Kannada script)
• បិញ្ជរ (Khmer script)
• ປິຎ຺ຊຣ (Lao script)
• പിഞ്ജര (Malayalam script)
• ᢒᡳᠨᡳᠶᡯᠠᡵᠠ (Manchu script)
• 𑘢𑘱𑘗𑘿𑘕𑘨 (Modi script)
• ᢒᠢᡛᠽᠠᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧂𑧒𑦷𑧠𑦵𑧈 (Nandinagari script)
• 𑐥𑐶𑐘𑑂𑐖𑐬 (Newa script)
• ପିଞ୍ଜର (Odia script)
• ꢦꢶꢛ꣄ꢙꢬ (Saurashtra script)
• 𑆥𑆴𑆚𑇀𑆘𑆫 (Sharada script)
• 𑖢𑖰𑖗𑖿𑖕𑖨 (Siddham script)
• පිඤ‍්ජර (Sinhalese script)
• 𑩰𑩑𑩥 𑪙𑩣𑩼 (Soyombo script)
• 𑚞𑚮𑚓𑚶𑚑𑚤 (Takri script)
• பிஞ்ஜர (Tamil script)
• పిఞ్జర (Telugu script)
• ปิญฺชร (Thai script)
• པི་ཉྫ་ར (Tibetan script)
• 𑒣𑒱𑒘𑓂𑒖𑒩 (Tirhuta script)
• 𑨞𑨁𑨓𑩇𑨥𑨫 (Zanabazar Square script)

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /piɲ.d͡ʑɐ.ɾɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈpiɲ.d͡ʑɐ.ɾɐ/

Etymology 1

From Proto-Indo-Aryan *pingalás ~ pinȷ́arás (“tawny, reddish”), from Proto-Indo-European *peyǵ- ~ *pi-n-ǵ-, a variant of *peyḱ- (“to mark, paint; spot, color”), whence Latin pingō (“to decorate; to paint”). Compare also the dialectal variant पिङ्गल (piṅgalá), as well as Hurrian 𒉿𒅔𒅗𒊏𒀭𒉡 (pi-in-ka-ra-an-nu /⁠pinkara-nnu⁠/), an ancient borrowing from Mitanni Indo-Aryan.

The attestation of this word appears relatively late, i.e., in the Mahabharata, but the word itself existed in Vedic Sanskrit as evidenced by the attestation of the term शष्पिञ्जर (śaṣpíñjara, “yellow like young grass”) in Vedic.

Alternative forms

• पिङ्गल (piṅgala)

Adjective

पिञ्जर • (piñjara) stem

1. reddish-yellow, tawny; yellow, gold-colored
   • c. 400 BCE, Mahābhārata

Declension

Masculine a-stem declension of पिञ्जर (piñjara)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पिञ्जरः piñjaraḥ	पिञ्जरौ / पिञ्जरा¹ piñjarau / piñjarā¹	पिञ्जराः / पिञ्जरासः¹ piñjarāḥ / piñjarāsaḥ¹
Vocative	पिञ्जर piñjara	पिञ्जरौ / पिञ्जरा¹ piñjarau / piñjarā¹	पिञ्जराः / पिञ्जरासः¹ piñjarāḥ / piñjarāsaḥ¹
Accusative	पिञ्जरम् piñjaram	पिञ्जरौ / पिञ्जरा¹ piñjarau / piñjarā¹	पिञ्जरान् piñjarān
Instrumental	पिञ्जरेण piñjareṇa	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जरैः / पिञ्जरेभिः¹ piñjaraiḥ / piñjarebhiḥ¹
Dative	पिञ्जराय piñjarāya	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जरेभ्यः piñjarebhyaḥ
Ablative	पिञ्जरात् piñjarāt	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जरेभ्यः piñjarebhyaḥ
Genitive	पिञ्जरस्य piñjarasya	पिञ्जरयोः piñjarayoḥ	पिञ्जराणाम् piñjarāṇām
Locative	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जरयोः piñjarayoḥ	पिञ्जरेषु piñjareṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of पिञ्जरा (piñjarā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पिञ्जरा piñjarā	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जराः piñjarāḥ
Vocative	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जराः piñjarāḥ
Accusative	पिञ्जराम् piñjarām	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जराः piñjarāḥ
Instrumental	पिञ्जरया / पिञ्जरा¹ piñjarayā / piñjarā¹	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जराभिः piñjarābhiḥ
Dative	पिञ्जरायै piñjarāyai	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जराभ्यः piñjarābhyaḥ
Ablative	पिञ्जरायाः / पिञ्जरायै² piñjarāyāḥ / piñjarāyai²	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जराभ्यः piñjarābhyaḥ
Genitive	पिञ्जरायाः / पिञ्जरायै² piñjarāyāḥ / piñjarāyai²	पिञ्जरयोः piñjarayoḥ	पिञ्जराणाम् piñjarāṇām
Locative	पिञ्जरायाम् piñjarāyām	पिञ्जरयोः piñjarayoḥ	पिञ्जरासु piñjarāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of पिञ्जर (piñjara)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पिञ्जरम् piñjaram	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹ piñjarāṇi / piñjarā¹
Vocative	पिञ्जर piñjara	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹ piñjarāṇi / piñjarā¹
Accusative	पिञ्जरम् piñjaram	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹ piñjarāṇi / piñjarā¹
Instrumental	पिञ्जरेण piñjareṇa	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जरैः / पिञ्जरेभिः¹ piñjaraiḥ / piñjarebhiḥ¹
Dative	पिञ्जराय piñjarāya	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जरेभ्यः piñjarebhyaḥ
Ablative	पिञ्जरात् piñjarāt	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जरेभ्यः piñjarebhyaḥ
Genitive	पिञ्जरस्य piñjarasya	पिञ्जरयोः piñjarayoḥ	पिञ्जराणाम् piñjarāṇām
Locative	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जरयोः piñjarayoḥ	पिञ्जरेषु piñjareṣu
Notes	¹Vedic

Noun

पिञ्जर • (piñjara) stem, m

1. a tawny-brown color
2. a horse (probably bay or chestnut)
3. name of a mountain

Declension

Masculine a-stem declension of पिञ्जर (piñjara)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पिञ्जरः piñjaraḥ	पिञ्जरौ / पिञ्जरा¹ piñjarau / piñjarā¹	पिञ्जराः / पिञ्जरासः¹ piñjarāḥ / piñjarāsaḥ¹
Vocative	पिञ्जर piñjara	पिञ्जरौ / पिञ्जरा¹ piñjarau / piñjarā¹	पिञ्जराः / पिञ्जरासः¹ piñjarāḥ / piñjarāsaḥ¹
Accusative	पिञ्जरम् piñjaram	पिञ्जरौ / पिञ्जरा¹ piñjarau / piñjarā¹	पिञ्जरान् piñjarān
Instrumental	पिञ्जरेण piñjareṇa	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जरैः / पिञ्जरेभिः¹ piñjaraiḥ / piñjarebhiḥ¹
Dative	पिञ्जराय piñjarāya	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जरेभ्यः piñjarebhyaḥ
Ablative	पिञ्जरात् piñjarāt	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जरेभ्यः piñjarebhyaḥ
Genitive	पिञ्जरस्य piñjarasya	पिञ्जरयोः piñjarayoḥ	पिञ्जराणाम् piñjarāṇām
Locative	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जरयोः piñjarayoḥ	पिञ्जरेषु piñjareṣu
Notes	¹Vedic

Noun

पिञ्जर • (piñjara) stem, n

1. (lexicographers only) gold
2. yellow orpiment

Declension

Neuter a-stem declension of पिञ्जर (piñjara)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पिञ्जरम् piñjaram	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹ piñjarāṇi / piñjarā¹
Vocative	पिञ्जर piñjara	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹ piñjarāṇi / piñjarā¹
Accusative	पिञ्जरम् piñjaram	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹ piñjarāṇi / piñjarā¹
Instrumental	पिञ्जरेण piñjareṇa	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जरैः / पिञ्जरेभिः¹ piñjaraiḥ / piñjarebhiḥ¹
Dative	पिञ्जराय piñjarāya	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जरेभ्यः piñjarebhyaḥ
Ablative	पिञ्जरात् piñjarāt	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जरेभ्यः piñjarebhyaḥ
Genitive	पिञ्जरस्य piñjarasya	पिञ्जरयोः piñjarayoḥ	पिञ्जराणाम् piñjarāṇām
Locative	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जरयोः piñjarayoḥ	पिञ्जरेषु piñjareṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• → Assamese: পিঁজৰা (pĩzora)
• → Maharastri Prakrit: 𑀧𑀺𑀁𑀚𑀭 (piṃjara)
• → Pali: piñjara
• → Bengali: পিঞ্জর (pinjor)
• → Hindustani:
  • Hindi: पिंजरा (piñjrā), पिंजड़ा (piñjṛā)
  • Urdu: پنجرہ (piñjarah)
• → Persian: پنجره (panjere)
  • → Azerbaijani: pəncərə
  • → Gagauz: pencerä
  • → Georgian: ფანჯარა (panǯara)
  • → Khalaj: pəncərə
  • → Middle Armenian: փանջարայ (pʻanǰaray), փանճարայ (pʻančaray)
    • Armenian: փանջարա (pʻanǰara)
  • → Ottoman Turkish: پنجره (pencere)
    • Turkish: pencere
    • → Abkhaz: аԥенџьыр (apendžər)
    • → Albanian: penxhere
    • → Crimean Tatar: pencere
    • → Macedonian: пенџер (pendžer), пенџере (pendžere)
    • → Serbo-Croatian: пенџер, pendžer
  • → Turkmen: penjire

See also

Colors in Sanskrit · रङ्ग (raṅga) (layout · text)

श्वेत (śveta), शुक्ल (śukla), शुभ्र (śubhra), धवल (dhavala)	धूमल (dhūmala), धूसर (dhūsara)	कृष्ण (kṛṣṇa), काल (kāla), श्याम (śyāma), श्याव (śyāva)
रक्त (rakta), रुधिर (rudhira), रोहित (rohita), लोहित (lohita)	नारङ्ग (nāraṅga); कद्रु (kadru), बभ्रु (babhru)	पीत (pīta); पाण्डु (pāṇḍu)
	हरित (harita), पलाश (palāśa)
		नील (nīla)
	शोण (śoṇa), नीललोहित (nīlalohita)	पाटल (pāṭala)

Etymology 2

Misreading of पञ्जर (pañjara, “skeleton; cage”).

Noun

पिञ्जर • (piñjara) stem, n

1. a cage

Declension

Neuter a-stem declension of पिञ्जर (piñjara)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पिञ्जरम् piñjaram	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹ piñjarāṇi / piñjarā¹
Vocative	पिञ्जर piñjara	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹ piñjarāṇi / piñjarā¹
Accusative	पिञ्जरम् piñjaram	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जराणि / पिञ्जरा¹ piñjarāṇi / piñjarā¹
Instrumental	पिञ्जरेण piñjareṇa	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जरैः / पिञ्जरेभिः¹ piñjaraiḥ / piñjarebhiḥ¹
Dative	पिञ्जराय piñjarāya	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जरेभ्यः piñjarebhyaḥ
Ablative	पिञ्जरात् piñjarāt	पिञ्जराभ्याम् piñjarābhyām	पिञ्जरेभ्यः piñjarebhyaḥ
Genitive	पिञ्जरस्य piñjarasya	पिञ्जरयोः piñjarayoḥ	पिञ्जराणाम् piñjarāṇām
Locative	पिञ्जरे piñjare	पिञ्जरयोः piñjarayoḥ	पिञ्जरेषु piñjareṣu
Notes	¹Vedic

References

• Monier Williams (1899) “पिञ्जर”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 625/1.
• Mayrhofer, Manfred (2001) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 3, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 321
• Mayrhofer, Manfred (1996) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[2] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 126-7