कृष्ण
Appearance
See also: क्षण
Hindi
[edit]Etymology
[edit]Learned borrowing from Sanskrit कृष्ण (kṛṣṇa). Doublet of कान्हा (kānhā) and किशन (kiśan).
Pronunciation
[edit]Proper noun
[edit]कृष्ण • (kŕṣṇa) m (Urdu spelling کرشن)
- (Hinduism) Krishna, eighth avatar of Vishnu
- a male given name, Krishna, from Sanskrit
- Krishna (a river in India)
Declension
[edit]Declension of कृष्ण (masc cons-stem)
Adjective
[edit]कृष्ण • (kŕṣṇa) (indeclinable, Urdu spelling کرشن)
Sanskrit
[edit]Alternative scripts
[edit]Alternative scripts
- কৃষ্ণ (Assamese script)
- ᬓᬺᬱ᭄ᬡ (Balinese script)
- কৃষ্ণ (Bengali script)
- 𑰎𑰴𑰬𑰿𑰜 (Bhaiksuki script)
- 𑀓𑀾𑀱𑁆𑀡 (Brahmi script)
- ကၖၑ္ဏ (Burmese script)
- કૃષ્ણ (Gujarati script)
- ਕ੍ਰਸ਼੍ਣ (Gurmukhi script)
- 𑌕𑍃𑌷𑍍𑌣 (Grantha script)
- ꦏꦽꦰ꧀ꦟ (Javanese script)
- 𑂍𑃂𑂭𑂹𑂝 (Kaithi script)
- ಕೃಷ್ಣ (Kannada script)
- ក្ឫឞ្ណ (Khmer script)
- ກ຺ຣິຩ຺ຓ (Lao script)
- കൃഷ്ണ (Malayalam script)
- ᡬᡵᡳᢢᢏᠠ (Manchu script)
- 𑘎𑘵𑘬𑘿𑘜 (Modi script)
- ᢉᠷᠢᢔᢏᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑦮𑧖𑧌𑧠𑦼 (Nandinagari script)
- 𑐎𑐺𑐲𑑂𑐞 (Newa script)
- କୃଷ୍ଣ (Odia script)
- ꢒꢺꢰ꣄ꢠ (Saurashtra script)
- 𑆑𑆸𑆰𑇀𑆟 (Sharada script)
- 𑖎𑖴𑖬𑖿𑖜 (Siddham script)
- කෘෂ්ණ (Sinhalese script)
- 𑩜𑩙𑪀 𑪙𑩪 (Soyombo script)
- 𑚊𑚶𑚘 (Takri script)
- க்ரிஷ்ண (Tamil script)
- కృష్ణ (Telugu script)
- กฺฤษฺณ (Thai script)
- ཀྲྀ་ཥྞ (Tibetan script)
- 𑒏𑒵𑒭𑓂𑒝 (Tirhuta script)
- 𑨋𑨼𑨉𑨯𑩇𑨘 (Zanabazar Square script)
Etymology
[edit]From Proto-Indo-Iranian *kr̥šnás (“black”), from Proto-Indo-European *kr̥snós (“black”).
Cognate with Proto-Slavic *čьrnъ (whence Old Church Slavonic чрънъ (črŭnŭ, “black”) (Glagolitic spelling ⱍⱃⱏⱀⱏ (črŭnŭ)), Russian чёрный (čórnyj), Bulgarian черен (čeren), Macedonian црн (crn), Czech černý, Polish czarny, Slovak čierny), Old Prussian kirsnan (“black”), Lithuanian kir̃snas.
Pronunciation
[edit]- (Classical Sanskrit) IPA(key): /ˈkr̩ʂ.ɳɐ/
Adjective
[edit]कृष्ण • (kṛṣṇá) stem
- black, dark, dark-blue
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 1.35.2:
- आ कृ॒ष्णेन॒ रज॑सा॒ वर्त॑मानो निवे॒शय॑न्न॒मृतं॒ मर्त्यं॑ च ।
हि॒र॒ण्यये॑न सवि॒ता रथे॒ना दे॒वो या॑ति॒ भुव॑नानि॒ पश्य॑न् ॥- ā́ kṛṣṇéna rájasā vártamāno niveśáyannamṛ́taṃ mártyaṃ ca.
hiraṇyáyena savitā́ ráthenā́ devó yāti bhúvanāni páśyan. - Revolving through the darkened firmament, arousing mortal and immortal, the divine Savitā travels in his golden chariot, beholding the (several) worlds.
- ā́ kṛṣṇéna rájasā vártamāno niveśáyannamṛ́taṃ mártyaṃ ca.
- आ कृ॒ष्णेन॒ रज॑सा॒ वर्त॑मानो निवे॒शय॑न्न॒मृतं॒ मर्त्यं॑ च ।
Declension
[edit]singular | dual | plural | |
---|---|---|---|
nominative | कृष्णः (kṛṣṇaḥ) | कृष्णौ (kṛṣṇau) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ) कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹) |
vocative | कृष्ण (kṛṣṇa) | कृष्णौ (kṛṣṇau) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ) कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹) |
accusative | कृष्णम् (kṛṣṇam) | कृष्णौ (kṛṣṇau) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
कृष्णान् (kṛṣṇān) |
instrumental | कृष्णेन (kṛṣṇena) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णैः (kṛṣṇaiḥ) कृष्णेभिः¹ (kṛṣṇebhiḥ¹) |
dative | कृष्णाय (kṛṣṇāya) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ) |
ablative | कृष्णात् (kṛṣṇāt) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ) |
genitive | कृष्णस्य (kṛṣṇasya) | कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) | कृष्णानाम् (kṛṣṇānām) |
locative | कृष्णे (kṛṣṇe) | कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) | कृष्णेषु (kṛṣṇeṣu) |
- ¹Vedic
singular | dual | plural | |
---|---|---|---|
nominative | कृष्णा (kṛṣṇā) | कृष्णे (kṛṣṇe) | कृष्णाः (kṛṣṇāḥ) |
vocative | कृष्णे (kṛṣṇe) | कृष्णे (kṛṣṇe) | कृष्णाः (kṛṣṇāḥ) |
accusative | कृष्णाम् (kṛṣṇām) | कृष्णे (kṛṣṇe) | कृष्णाः (kṛṣṇāḥ) |
instrumental | कृष्णया (kṛṣṇayā) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णाभिः (kṛṣṇābhiḥ) |
dative | कृष्णायै (kṛṣṇāyai) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णाभ्यः (kṛṣṇābhyaḥ) |
ablative | कृष्णायाः (kṛṣṇāyāḥ) कृष्णायै² (kṛṣṇāyai²) |
कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णाभ्यः (kṛṣṇābhyaḥ) |
genitive | कृष्णायाः (kṛṣṇāyāḥ) कृष्णायै² (kṛṣṇāyai²) |
कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) | कृष्णानाम् (kṛṣṇānām) |
locative | कृष्णायाम् (kṛṣṇāyām) | कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) | कृष्णासु (kṛṣṇāsu) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
singular | dual | plural | |
---|---|---|---|
nominative | कृष्णम् (kṛṣṇam) | कृष्णे (kṛṣṇe) | कृष्णानि (kṛṣṇāni) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
vocative | कृष्ण (kṛṣṇa) | कृष्णे (kṛṣṇe) | कृष्णानि (kṛṣṇāni) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
accusative | कृष्णम् (kṛṣṇam) | कृष्णे (kṛṣṇe) | कृष्णानि (kṛṣṇāni) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
instrumental | कृष्णेन (kṛṣṇena) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णैः (kṛṣṇaiḥ) कृष्णेभिः¹ (kṛṣṇebhiḥ¹) |
dative | कृष्णाय (kṛṣṇāya) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ) |
ablative | कृष्णात् (kṛṣṇāt) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ) |
genitive | कृष्णस्य (kṛṣṇasya) | कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) | कृष्णानाम् (kṛṣṇānām) |
locative | कृष्णे (kṛṣṇe) | कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) | कृष्णेषु (kṛṣṇeṣu) |
- ¹Vedic
Descendants
[edit]- Dardic:
- Gandhari: 𐨐𐨁𐨮𐨸 (kiṣ̄a)
- Pali: kaṇha, kiṇha
- → Sinhalese: කිණු (kiṇu)
- Prakrit: 𑀓𑀡𑁆𑀳 (kaṇha), 𑀓𑀺𑀡𑁆𑀳 (kiṇha), 𑀓𑀲𑀺𑀡 (kasiṇa), 𑀓𑀲𑀡 (kasaṇa)
- Sauraseni Prakrit: 𑀓𑀲𑀺𑀡 (kasiṇa)
- → Malayalam: കൃഷ്ണ (kr̥ṣṇa)
- → Tamil: கிருட்டிணம் (kiruṭṭiṇam)
- → Sinhalese: කෘෂ්ණ (kr̥ṣṇa)
Proper noun
[edit]कृष्ण • (kṛṣṇa) m
Declension
[edit]singular | dual | plural | |
---|---|---|---|
nominative | कृष्णः (kṛṣṇaḥ) | कृष्णौ (kṛṣṇau) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ) कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹) |
vocative | कृष्ण (kṛṣṇa) | कृष्णौ (kṛṣṇau) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ) कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹) |
accusative | कृष्णम् (kṛṣṇam) | कृष्णौ (kṛṣṇau) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
कृष्णान् (kṛṣṇān) |
instrumental | कृष्णेन (kṛṣṇena) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णैः (kṛṣṇaiḥ) कृष्णेभिः¹ (kṛṣṇebhiḥ¹) |
dative | कृष्णाय (kṛṣṇāya) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ) |
ablative | कृष्णात् (kṛṣṇāt) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ) |
genitive | कृष्णस्य (kṛṣṇasya) | कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) | कृष्णानाम् (kṛṣṇānām) |
locative | कृष्णे (kṛṣṇe) | कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) | कृष्णेषु (kṛṣṇeṣu) |
- ¹Vedic
Descendants
[edit]- Prakrit: 𑀓𑀡𑁆𑀳 (kaṇha), 𑀓𑀺𑀡𑁆𑀳 (kiṇha)
- Assamese: কানু (kanu), কানাই (kanai)
- Awadhi: कंधैया (kandhaiyā)
- Bengali: কান (kano), কানাই (kanai)
- Bhojpuri: 𑂍𑂰𑂢𑂹𑂯𑂰 (kānhā)
- Gujarati: કાનો (kāno)
- Hindi: कान्ह (kānha), कान्हा (kānhā)
- ⇒ Hindi: कन्हैया (kanhaiyā)
- Maithili: 𑒏𑒰𑒢𑓂𑒯 (kānha)
- Marathi: कान्हू (kānhū)
- Odia: କାନ୍ହ (kānha)
- Punjabi: ਕਾਨ੍ਹ (kānh)
- Sindhi: 𑊺𑋠𑋑𑋧 (kāno)
- Sylheti: ꠇꠣꠘꠣꠁ (xanai)
- → Bengali: কেষ্ট (keśṭo) (semi-learned)
- → Bengali: কৃষ্ণ (kriśno) (learned)
- → English: Krishna
- → Gujarati: કૃષ્ણ (kŕṣṇ)
- → Hindi: किषन (kiṣan), किशन (kiśan) (semi-learned)
- → Hindi: कृष्ण (kŕṣṇa), कृष्णा (kŕṣṇā) (learned)
- → Kannada: ಕೃಷ್ಣ (kṛṣṇa)
- → Odia: କୃଷ୍ଣ (krushṇa)
- → Malayalam: കൃഷ്ണ (kr̥ṣṇa)
- → Tamil: கிருஷ்ணா (kiruṣṇā), கண்ணன் (kaṇṇaṉ) (via Prakrit)
- → Telugu: కృష్ణ (kr̥ṣṇa), కృష్ణుడు (kr̥ṣṇuḍu)
- → Sinhalese: කෘෂ්ණ (kr̥ṣṇa)
Noun
[edit]कृष्ण • (kṛ́ṣṇa) stem, m
- black (the colour) or dark-blue
Declension
[edit]singular | dual | plural | |
---|---|---|---|
nominative | कृष्णः (kṛṣṇaḥ) | कृष्णौ (kṛṣṇau) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ) कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹) |
vocative | कृष्ण (kṛṣṇa) | कृष्णौ (kṛṣṇau) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ) कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹) |
accusative | कृष्णम् (kṛṣṇam) | कृष्णौ (kṛṣṇau) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
कृष्णान् (kṛṣṇān) |
instrumental | कृष्णेन (kṛṣṇena) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णैः (kṛṣṇaiḥ) कृष्णेभिः¹ (kṛṣṇebhiḥ¹) |
dative | कृष्णाय (kṛṣṇāya) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ) |
ablative | कृष्णात् (kṛṣṇāt) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ) |
genitive | कृष्णस्य (kṛṣṇasya) | कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) | कृष्णानाम् (kṛṣṇānām) |
locative | कृष्णे (kṛṣṇe) | कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) | कृष्णेषु (kṛṣṇeṣu) |
- ¹Vedic
Noun
[edit]कृष्ण • (kṛ́ṣṇa or kṛṣṇá) stem, m
- waning period of the lunar phase from full moon to new moon
- the fourth or कलियुग (kali-yuga)
- an antelope
- a kind of animal feeding on carrion
- the black part of the eye
- the black spots in the moon
- a kind of demon or spirit of darkness
- black pepper (Piper nigrum)
- black aloe (Aquilaria malaccensis, syns. Aquilaria agallocha, Agallochum malaccense)
Declension
[edit]singular | dual | plural | |
---|---|---|---|
nominative | कृष्णः (kṛṣṇaḥ) | कृष्णौ (kṛṣṇau) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ) कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹) |
vocative | कृष्ण (kṛṣṇa) | कृष्णौ (kṛṣṇau) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ) कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹) |
accusative | कृष्णम् (kṛṣṇam) | कृष्णौ (kṛṣṇau) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
कृष्णान् (kṛṣṇān) |
instrumental | कृष्णेन (kṛṣṇena) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णैः (kṛṣṇaiḥ) कृष्णेभिः¹ (kṛṣṇebhiḥ¹) |
dative | कृष्णाय (kṛṣṇāya) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ) |
ablative | कृष्णात् (kṛṣṇāt) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ) |
genitive | कृष्णस्य (kṛṣṇasya) | कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) | कृष्णानाम् (kṛṣṇānām) |
locative | कृष्णे (kṛṣṇe) | कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) | कृष्णेषु (kṛṣṇeṣu) |
- ¹Vedic
singular | dual | plural | |
---|---|---|---|
nominative | कृष्णः (kṛṣṇaḥ) | कृष्णौ (kṛṣṇau) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ) कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹) |
vocative | कृष्ण (kṛṣṇa) | कृष्णौ (kṛṣṇau) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ) कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹) |
accusative | कृष्णम् (kṛṣṇam) | कृष्णौ (kṛṣṇau) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
कृष्णान् (kṛṣṇān) |
instrumental | कृष्णेन (kṛṣṇena) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णैः (kṛṣṇaiḥ) कृष्णेभिः¹ (kṛṣṇebhiḥ¹) |
dative | कृष्णाय (kṛṣṇāya) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ) |
ablative | कृष्णात् (kṛṣṇāt) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ) |
genitive | कृष्णस्य (kṛṣṇasya) | कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) | कृष्णानाम् (kṛṣṇānām) |
locative | कृष्णे (kṛṣṇe) | कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) | कृष्णेषु (kṛṣṇeṣu) |
- ¹Vedic
Noun
[edit]कृष्ण • (kṛṣṇá) stem, n
Declension
[edit]singular | dual | plural | |
---|---|---|---|
nominative | कृष्णम् (kṛṣṇam) | कृष्णे (kṛṣṇe) | कृष्णानि (kṛṣṇāni) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
vocative | कृष्ण (kṛṣṇa) | कृष्णे (kṛṣṇe) | कृष्णानि (kṛṣṇāni) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
accusative | कृष्णम् (kṛṣṇam) | कृष्णे (kṛṣṇe) | कृष्णानि (kṛṣṇāni) कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹) |
instrumental | कृष्णेन (kṛṣṇena) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णैः (kṛṣṇaiḥ) कृष्णेभिः¹ (kṛṣṇebhiḥ¹) |
dative | कृष्णाय (kṛṣṇāya) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ) |
ablative | कृष्णात् (kṛṣṇāt) | कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) | कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ) |
genitive | कृष्णस्य (kṛṣṇasya) | कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) | कृष्णानाम् (kṛṣṇānām) |
locative | कृष्णे (kṛṣṇe) | कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) | कृष्णेषु (kṛṣṇeṣu) |
- ¹Vedic
References
[edit]- Monier Williams (1899) “कृष्ण”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page [1].
Categories:
- Hindi terms borrowed from Sanskrit
- Hindi learned borrowings from Sanskrit
- Hindi terms derived from Sanskrit
- Hindi doublets
- Hindi terms with IPA pronunciation
- Hindi lemmas
- Hindi proper nouns
- Hindi masculine nouns
- hi:Hinduism
- Hindi given names
- Hindi male given names
- Hindi male given names from Sanskrit
- hi:Rivers in India
- hi:Places in India
- Hindi masculine consonant-stem nouns
- Hindi adjectives
- Hindi indeclinable adjectives
- Hindi terms with uncommon senses
- hi:Colors
- hi:Hindu deities
- Sanskrit terms derived from Proto-Indo-Aryan
- Sanskrit terms inherited from Proto-Indo-Aryan
- Sanskrit terms inherited from Proto-Indo-Iranian
- Sanskrit terms derived from Proto-Indo-Iranian
- Sanskrit terms inherited from Proto-Indo-European
- Sanskrit terms derived from Proto-Indo-European
- Sanskrit terms with IPA pronunciation
- Sanskrit lemmas
- Sanskrit adjectives
- Sanskrit adjectives in Devanagari script
- Sanskrit terms with quotations
- Sanskrit a-stem adjectives
- Sanskrit proper nouns
- Sanskrit masculine nouns
- Sanskrit a-stem nouns
- Sanskrit nouns
- Sanskrit nouns in Devanagari script
- Sanskrit neuter nouns
- sa:Colors