Jump to content

कृष्ण

From Wiktionary, the free dictionary
See also: क्षण

Hindi

[edit]

Etymology

[edit]

Learned borrowing from Sanskrit कृष्ण (kṛṣṇa). Doublet of कान्हा (kānhā) and किशन (kiśan).

Pronunciation

[edit]
  • (Delhi) IPA(key): /kɾɪʂ.ɳᵊ/, [kɾɪʃ.ɳᵊ], /kɾɪʂ.ɳɑː/, [kɾɪʃ.ɳäː], /kɾɪ.ʂəɳ/, [kɾɪ.ʃɐ̃ɳ]

Proper noun

[edit]

कृष्ण (kŕṣṇam (Urdu spelling کرشن)

  1. (Hinduism) Krishna, eighth avatar of Vishnu
    Synonyms: कान्हा (kānhā), किशन (kiśan), माखन-चोर (mākhan-cor)
  2. a male given name, Krishna, from Sanskrit
  3. Krishna (a river in India)

Declension

[edit]

Adjective

[edit]

कृष्ण (kŕṣṇa) (indeclinable, Urdu spelling کرشن)

  1. (uncommon) black
    Synonym: काला (kālā)

Sanskrit

[edit]
Sanskrit Wikipedia has an article on:
Wikipedia sa

Alternative scripts

[edit]

Etymology

[edit]

From Proto-Indo-Iranian *kr̥šnás (black), from Proto-Indo-European *kr̥snós (black).

Cognate with Proto-Slavic *čьrnъ (whence Old Church Slavonic чрънъ (črŭnŭ, black) (Glagolitic spelling ⱍⱃⱏⱀⱏ (črŭnŭ)), Russian чёрный (čórnyj), Bulgarian черен (čeren), Macedonian црн (crn), Czech černý, Polish czarny, Slovak čierny), Old Prussian kirsnan (black), Lithuanian kir̃snas.

Pronunciation

[edit]

Adjective

[edit]

कृष्ण (kṛṣṇá) stem

  1. black, dark, dark-blue
    • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 1.35.2:
      कृ॒ष्णेन॒ रज॑सा॒ वर्त॑मानो निवे॒शय॑न्न॒मृतं॒ मर्त्यं॑ च ।
      हि॒र॒ण्यये॑न सवि॒ता रथे॒ना दे॒वो या॑ति॒ भुव॑नानि॒ पश्य॑न् ॥
      ā́ kṛṣṇéna rájasā vártamāno niveśáyannamṛ́taṃ mártyaṃ ca.
      hiraṇyáyena savitā́ ráthenā́ devó yāti bhúvanāni páśyan.
      Revolving through the darkened firmament, arousing mortal and immortal, the divine Savitā travels in his golden chariot, beholding the (several) worlds.
    • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 10.20.9:
      कृ॒ष्णः श्वे॒तो॑ऽरु॒षो यामो॑ अस्य ब्र॒ध्न ऋ॒ज्र उ॒त शोणो॒ यश॑स्वान् ।
      kṛṣṇáḥ śvetòʼruṣó yā́mo asya bradhná ṛjrá utá śóṇo yáśasvān.
      His chariot is black, white, red, tawny, dark red, crimson, and glorious; the progenitor of all has given him a chariot of gold.

Declension

[edit]
Masculine a-stem declension of कृष्ण
singular dual plural
nominative कृष्णः (kṛṣṇaḥ) कृष्णौ (kṛṣṇau)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ)
कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹)
vocative कृष्ण (kṛṣṇa) कृष्णौ (kṛṣṇau)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ)
कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹)
accusative कृष्णम् (kṛṣṇam) कृष्णौ (kṛṣṇau)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
कृष्णान् (kṛṣṇān)
instrumental कृष्णेन (kṛṣṇena) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णैः (kṛṣṇaiḥ)
कृष्णेभिः¹ (kṛṣṇebhiḥ¹)
dative कृष्णाय (kṛṣṇāya) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ)
ablative कृष्णात् (kṛṣṇāt) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ)
genitive कृष्णस्य (kṛṣṇasya) कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) कृष्णानाम् (kṛṣṇānām)
locative कृष्णे (kṛṣṇe) कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) कृष्णेषु (kṛṣṇeṣu)
  • ¹Vedic
Feminine ā-stem declension of कृष्णा
singular dual plural
nominative कृष्णा (kṛṣṇā) कृष्णे (kṛṣṇe) कृष्णाः (kṛṣṇāḥ)
vocative कृष्णे (kṛṣṇe) कृष्णे (kṛṣṇe) कृष्णाः (kṛṣṇāḥ)
accusative कृष्णाम् (kṛṣṇām) कृष्णे (kṛṣṇe) कृष्णाः (kṛṣṇāḥ)
instrumental कृष्णया (kṛṣṇayā)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णाभिः (kṛṣṇābhiḥ)
dative कृष्णायै (kṛṣṇāyai) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णाभ्यः (kṛṣṇābhyaḥ)
ablative कृष्णायाः (kṛṣṇāyāḥ)
कृष्णायै² (kṛṣṇāyai²)
कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णाभ्यः (kṛṣṇābhyaḥ)
genitive कृष्णायाः (kṛṣṇāyāḥ)
कृष्णायै² (kṛṣṇāyai²)
कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) कृष्णानाम् (kṛṣṇānām)
locative कृष्णायाम् (kṛṣṇāyām) कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) कृष्णासु (kṛṣṇāsu)
  • ¹Vedic
  • ²Brāhmaṇas
Neuter a-stem declension of कृष्ण
singular dual plural
nominative कृष्णम् (kṛṣṇam) कृष्णे (kṛṣṇe) कृष्णानि (kṛṣṇāni)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
vocative कृष्ण (kṛṣṇa) कृष्णे (kṛṣṇe) कृष्णानि (kṛṣṇāni)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
accusative कृष्णम् (kṛṣṇam) कृष्णे (kṛṣṇe) कृष्णानि (kṛṣṇāni)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
instrumental कृष्णेन (kṛṣṇena) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णैः (kṛṣṇaiḥ)
कृष्णेभिः¹ (kṛṣṇebhiḥ¹)
dative कृष्णाय (kṛṣṇāya) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ)
ablative कृष्णात् (kṛṣṇāt) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ)
genitive कृष्णस्य (kṛṣṇasya) कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) कृष्णानाम् (kṛṣṇānām)
locative कृष्णे (kṛṣṇe) कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) कृष्णेषु (kṛṣṇeṣu)
  • ¹Vedic

Descendants

[edit]

Proper noun

[edit]

कृष्ण (kṛṣṇam

  1. Krishna, name of a celebrated Avatar of the god Vishnu
  2. (in the dual) Krishna and Arjuna

Declension

[edit]
Masculine a-stem declension of कृष्ण
singular dual plural
nominative कृष्णः (kṛṣṇaḥ) कृष्णौ (kṛṣṇau)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ)
कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹)
vocative कृष्ण (kṛṣṇa) कृष्णौ (kṛṣṇau)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ)
कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹)
accusative कृष्णम् (kṛṣṇam) कृष्णौ (kṛṣṇau)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
कृष्णान् (kṛṣṇān)
instrumental कृष्णेन (kṛṣṇena) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णैः (kṛṣṇaiḥ)
कृष्णेभिः¹ (kṛṣṇebhiḥ¹)
dative कृष्णाय (kṛṣṇāya) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ)
ablative कृष्णात् (kṛṣṇāt) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ)
genitive कृष्णस्य (kṛṣṇasya) कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) कृष्णानाम् (kṛṣṇānām)
locative कृष्णे (kṛṣṇe) कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) कृष्णेषु (kṛṣṇeṣu)
  • ¹Vedic

Descendants

[edit]

Noun

[edit]

कृष्ण (kṛ́ṣṇa) stemm

  1. black (the colour) or dark-blue

Declension

[edit]
Masculine a-stem declension of कृष्ण
singular dual plural
nominative कृष्णः (kṛṣṇaḥ) कृष्णौ (kṛṣṇau)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ)
कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹)
vocative कृष्ण (kṛṣṇa) कृष्णौ (kṛṣṇau)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ)
कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹)
accusative कृष्णम् (kṛṣṇam) कृष्णौ (kṛṣṇau)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
कृष्णान् (kṛṣṇān)
instrumental कृष्णेन (kṛṣṇena) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णैः (kṛṣṇaiḥ)
कृष्णेभिः¹ (kṛṣṇebhiḥ¹)
dative कृष्णाय (kṛṣṇāya) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ)
ablative कृष्णात् (kṛṣṇāt) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ)
genitive कृष्णस्य (kṛṣṇasya) कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) कृष्णानाम् (kṛṣṇānām)
locative कृष्णे (kṛṣṇe) कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) कृष्णेषु (kṛṣṇeṣu)
  • ¹Vedic

Noun

[edit]

कृष्ण (kṛ́ṣṇa or kṛṣṇá) stemm

  1. waning period of the lunar phase from full moon to new moon
  2. the fourth or कलियुग (kali-yuga)
  3. an antelope
  4. a kind of animal feeding on carrion
  5. the black part of the eye
  6. the black spots in the moon
  7. a kind of demon or spirit of darkness
  8. black pepper (Piper nigrum)
  9. black aloe (Aquilaria malaccensis, syns. Aquilaria agallocha, Agallochum malaccense)

Declension

[edit]
Masculine a-stem declension of कृष्ण
singular dual plural
nominative कृष्णः (kṛṣṇaḥ) कृष्णौ (kṛṣṇau)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ)
कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹)
vocative कृष्ण (kṛṣṇa) कृष्णौ (kṛṣṇau)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ)
कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹)
accusative कृष्णम् (kṛṣṇam) कृष्णौ (kṛṣṇau)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
कृष्णान् (kṛṣṇān)
instrumental कृष्णेन (kṛṣṇena) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णैः (kṛṣṇaiḥ)
कृष्णेभिः¹ (kṛṣṇebhiḥ¹)
dative कृष्णाय (kṛṣṇāya) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ)
ablative कृष्णात् (kṛṣṇāt) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ)
genitive कृष्णस्य (kṛṣṇasya) कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) कृष्णानाम् (kṛṣṇānām)
locative कृष्णे (kṛṣṇe) कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) कृष्णेषु (kṛṣṇeṣu)
  • ¹Vedic
Masculine a-stem declension of कृष्ण
singular dual plural
nominative कृष्णः (kṛṣṇaḥ) कृष्णौ (kṛṣṇau)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ)
कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹)
vocative कृष्ण (kṛṣṇa) कृष्णौ (kṛṣṇau)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
कृष्णाः (kṛṣṇāḥ)
कृष्णासः¹ (kṛṣṇāsaḥ¹)
accusative कृष्णम् (kṛṣṇam) कृष्णौ (kṛṣṇau)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
कृष्णान् (kṛṣṇān)
instrumental कृष्णेन (kṛṣṇena) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णैः (kṛṣṇaiḥ)
कृष्णेभिः¹ (kṛṣṇebhiḥ¹)
dative कृष्णाय (kṛṣṇāya) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ)
ablative कृष्णात् (kṛṣṇāt) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ)
genitive कृष्णस्य (kṛṣṇasya) कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) कृष्णानाम् (kṛṣṇānām)
locative कृष्णे (kṛṣṇe) कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) कृष्णेषु (kṛṣṇeṣu)
  • ¹Vedic

Noun

[edit]

कृष्ण (kṛṣṇá) stemn

  1. blackness, darkness

Declension

[edit]
Neuter a-stem declension of कृष्ण
singular dual plural
nominative कृष्णम् (kṛṣṇam) कृष्णे (kṛṣṇe) कृष्णानि (kṛṣṇāni)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
vocative कृष्ण (kṛṣṇa) कृष्णे (kṛṣṇe) कृष्णानि (kṛṣṇāni)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
accusative कृष्णम् (kṛṣṇam) कृष्णे (kṛṣṇe) कृष्णानि (kṛṣṇāni)
कृष्णा¹ (kṛṣṇā¹)
instrumental कृष्णेन (kṛṣṇena) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णैः (kṛṣṇaiḥ)
कृष्णेभिः¹ (kṛṣṇebhiḥ¹)
dative कृष्णाय (kṛṣṇāya) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ)
ablative कृष्णात् (kṛṣṇāt) कृष्णाभ्याम् (kṛṣṇābhyām) कृष्णेभ्यः (kṛṣṇebhyaḥ)
genitive कृष्णस्य (kṛṣṇasya) कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) कृष्णानाम् (kṛṣṇānām)
locative कृष्णे (kṛṣṇe) कृष्णयोः (kṛṣṇayoḥ) कृष्णेषु (kṛṣṇeṣu)
  • ¹Vedic

References

[edit]