głowa

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search
See also: glowa, głową, and Głowa

Kashubian

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *golva.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): /ˈɡwɔ.va/
  • Rhymes: -ɔva
  • Syllabification: gło‧wa

Noun

[edit]

głowa f (diminutive głowina or główka, augmentative głowiszcze)

  1. (anatomy) head (part of the body)
  2. (figuratively) head (person who leads something)
  3. (figuratively) head (ability to reason)
  4. (sailing, geography) headland; cape

Derived terms

[edit]
adjectives
nouns
verbs
[edit]
adjective
adverb
nouns

Further reading

[edit]
  • Stefan Ramułt (1893) “głova”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), page 41
  • Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “głowa”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎[1], volume 1, page 443
  • “głowa”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Lower Sorbian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *golva.

Pronunciation

[edit]

Noun

[edit]

głowa f inan (diminutive głowka)

  1. head (part of the body)

Declension

[edit]
Declension of głowa
Singular Dual Plural
Nominative głowa głowje głowy
Genitive głowy głowowu głowow
Dative głowje głowoma głowam
Accusative głowu głowje głowy
Instrumental głowu głowoma głowami
Locative głowje głowoma głowach

Derived terms

[edit]
Derived terms

Further reading

[edit]
  • Muka, Arnošt (1921, 1928) “głowa”, in Słownik dolnoserbskeje rěcy a jeje narěcow (in German), St. Petersburg, Prague: ОРЯС РАН, ČAVU; Reprinted Bautzen: Domowina-Verlag, 2008
  • Starosta, Manfred (1999) “głowa”, in Dolnoserbsko-nimski słownik / Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch (in German), Bautzen: Domowina-Verlag

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *golva. First attested in the 13th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /ɡɫɔva/
  • IPA(key): (15th CE) /ɡɫɔva/

Noun

[edit]

głowa f (diminutive główka, related adjective główny)

  1. (anatomy, attested in Krakow) head (part of the body)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page II Prol 5:
      Ia, wyiøw od nego iego mecz, vczøl iesm glowø iego (amputavi caput suum)
      [Ale ja wyjąw od niego jego miecz, uciął jeśm głowę jego (amputavi caput suum)]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[3], page 822:
      Od glovy az do pyąth nye bylo myescza czalego
      [Od głowy aż do pięt nie było mieśca całego]
  2. life
    Synonym: życie
    • 1930 [c. 1455-1460], Ortyle magdeburskie Vrtel 116-120, page 120:
      Wyszna-ly szye, tedy straczyl glową swą, a lezy na radczach, czo chczą sz nym vdzalacz
      [Wyznali sie, tedy stracił głowę swą, a leży na radcach, co chcą z nim udziałać]
  3. (attested in Lesser Poland) head; person, individual
    Synonyms: człowiek, osoba
    • End of the 15th century, Ladislas of Gielniów, De nativitate Domini - Pieśń o narodzeniu Pańskim, Gielniów, line 4:
      Avgustus […] szwyath wszysthek popysacz kasal, a czynsz oth kasdey glovy bral
      [Augustus […] świat wszystek popisać kazał, a czynsz od każdej głowy brał]
  4. (attested in Greater Poland) murder victim
    • 1888 [1386], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎[4], Greater Poland, page 61:
      Czso Pauel glowø zabil, tø policzil na Grotha
      [Cso Paweł głowę zabił, tę policzył na Grota]
  5. (attested in Lesser Poland) head (person leading)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[5], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 17, 47:
      Vstawisz me w glowø poganzkø (constitues me in caput gentium)
      [Ustawisz mie w głowę pogańską (constitues me in caput gentium)]
  6. (attested in Lesser Poland) head (beginning of something, i.e. text; thing in the most important position)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[6], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 39, 11:
      W glowe ksøg (in capite libri) pisano iest o mne
      [W głowie ksiąg (in capite libri) pisano jest o mnie]
    • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[7], 36, 36—8:
      Udzyalal […] cztyrzy slvpi s *dzrzewya sethym, ktorich gdi glowi pozloczyl (quas cum capitibus deauravit), ulawszy podstawky gich szrzebrne. I uczynyl […] slupow pyøcz s glowamy gich (et columnas quinque cum capitibus suis), ktore przykril zlotem
      [Udziałał […] cztyrzy słupy z drzewia setym, ktorych gdy głowy pozłocił (quas cum capitibus deauravit), ulawszy podstawki jich śrzebrne. I uczynił […] słupow pięć z głowami jich (et columnas quinque cum capitibus suis), ktore przykrył złotem]
    • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[8], 28, 44:
      Przichodzen […] zwyssi syø nad czø […], on bødze na glowye a ty na ogonye (ipse erit in caput et tu eris in caudam)
      [Przychodzień […] zwyszszy się nad cię […], on będzie na głowie, a ty na ogonie (ipse erit in caput et tu eris in caudam)]
  7. (attested in Greater Poland) murder
    • 1888 [1407], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎[9], Greater Poland, page 87:
      Iaco czso yest Conarsky mesczanom warczskym dal wynø o glowø newesczø, ta swø szmerczø vmarla, ale ne zabitha
      [Jako cso jest Konarski mieszczanom warcskim dał winę o głowę niewieścią, ta swą śmiercią umarła, ale nie zabita]
  8. (law, attested in Greater Poland) compensation for murder, usually with a fee to a feudal lord
    • 1888 [1398], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎[10], Greater Poland, page 72:
      Iaco me Nicolaus slal do Michala, obeczugø gemv pomocz thich glow placzicz
      [Jako mie Nicolaus słał do Michała, obiecuję jemu pomoc tych głow płacić]
  9. head (part of bed where one places one's head)
    • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[11], 47, 31:
      *Pomodlw sze bogv Israel a obroczyl sze w glowi loszyczka (conversus ad lectuli caput)
      [Pomodl[i]w sie Bogu Israel a obrocił sie w głowy łożyczka (conversus ad lectuli caput)]

Derived terms

[edit]
nouns
verbs
[edit]
nouns

Descendants

[edit]
  • Polish: głowa
  • Silesian: gowa, głowa
  • → Old Ruthenian: кглова (glova), глова (hlova)

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005) “głowa”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Sławski, Franciszek (1958-1965) “głowa”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “głowa”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “głowa”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

[edit]
Polish Wikipedia has an article on:
Wikipedia pl

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish głowa.

Pronunciation

[edit]
 
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -ɔva
  • Syllabification: gło‧wa

Noun

[edit]

głowa f (diminutive główka)

  1. (anatomy) head (part of the body)
    Synonyms: arbuz, bania, baniak, baśka, głowina, łepetyna, łeb, pała, (literary) skroń, makówka
  2. (colloquial) head (individual person in relation to a group)
    Synonym: łepetyna
  3. head (person in intellectual terms)
    Synonyms: człowiek, łepetyna, osoba
  4. head (ability to reason)
    Synonyms: łeb, łepetyna, makówka, rozum
  5. head (person's abilities in a given field) [with do (+ genitive) ‘for what’]
    Synonyms: kiepeła, kiepełe, łeb, łepetyna
  6. head (person leading or in highest position)
  7. head; life
    Synonyms: łepetyna, życie
  8. head; ball (anything round resembling a head)
  9. head (upper round part as opposed to the base of something)
  10. hair; hairstyle
    Synonyms: fryzura, uczesanie, włosy
  11. (in the plural) head (part of an object, e.g. a bed, where a person would place their head)
    Coordinate term: nogi
  12. (obsolete, law) blood money, wergeld
    Synonym: główszczyzna
  13. (obsolete) cap, hat
    Synonyms: czapka, kapelusz
  14. (obsolete) person with a big head
    Synonym: głowacz
  15. (obsolete) headquarters; capital
  16. (Middle Polish) murder
    Synonyms: morderstwo, zabójstwo
  17. (Middle Polish) chapter of a written work
    Synonym: rozdział
  18. (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
    • 1528, J. Murmelius, Dictionarius‎[12], page 49:
      Caput. Haupt Głowá
      [Caput. Haupt Głowa]
    • 1551, S. Murzynowski, Testamentu Nowego część pierwsza‎[13], page 98v:
      ilé zaś żydowskiego [tekstu się dotycze] sktorego ſą mniéiſze słowa wźięté/ iako śię tego i zgrammatiki łatwie domyſliem nieściąga śię na głowę/ i nie tak pewnie na co inſzégo iako na kamień
      [ile zaś żydowskiego z którego są mniejsze słowa wzięte/ jako się tego i z grammatyki łatwie domyślem nie ściąga się na głowę/ i nie tak pewnie na co inszego jako na kamień abo na to co jest powiedziano o temto kamieniu]
  19. (Middle Polish) head; Further details are uncertain.
    • 1549, M. Rej, Kupiec‎[14], page aa6:
      Iſczeby nawage prziſſło Snaczby barzo sgłowy wyſło [prawdopodobnie zam. z kloby]
      [Iszczeby nawage przyszło Snadźby barzo z głowy wyszło]
    • 1564, Proteus abo odmieniec‎[15], page C2v:
      O to ſwego Márſzałká prożno maćie winić/ Podobno ma nieborak z głowámi co czynić. Ziemię tłucze niewinną/ Kiy nie ieden w trzáſki/ Ogłuſzą go ná koniec ty zmieſzáne wrzaſki.
      [O to swego Marszałka próżno macie winić/ Podobno ma nieborak z głowami co czynić. Ziemię tłucze niewinną/ Kij nie ieden w trzaski/ Ogłuszą go na koniec ty zmieszane wrzaski.]
    • 1590, S. Grabowiecki, Setnik rymów‎[16], page Ev:
      Ták twa łáſká/ cżłowieká/ tu ná świećie zdobi/ A w niwecż gniew obraca/ y ná głowę robi.
      [Tak twa łaska/ człowieka/ tu na świecie zdobi/ A w niwecz gniew obraca/ i na głowę robi.]

Declension

[edit]
Declension of głowa
singular plural
nominative głowa głowy
genitive głowy głów
dative głowie głowom
accusative głowę głowy
instrumental głową głowami
locative głowie głowach
vocative głowo głowy

Derived terms

[edit]
adjective
adverbs
interjections
nouns
phrases
proverbs
verbs
verbs

Trivia

[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), głowa is one of the most used words in Polish, appearing 21 times in scientific texts, 7 times in news, 7 times in essays, 129 times in fiction, and 91 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 255 times, making it the 204th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References

[edit]
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “głowa”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 130

Further reading

[edit]
  • głowa in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • głowa in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “głowa”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • “GŁOWA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2023 April 3
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “głowa”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “głowa”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “głowa”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 845

Silesian

[edit]

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): /ˈɡwɔ.va/
  • Rhymes: -ɔva
  • Syllabification: gło‧wa

Noun

[edit]

głowa f

  1. Alternative form of gowa

Declension

[edit]
Declension of głowa
singular plural
nominative głowa głowy
genitive głowy głōw
dative głowie głowōm
accusative głowã głowy
instrumental głowōm głowami/głowōma
locative głowie głowach
vocative głowo głowy

Further reading

[edit]
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=głowa&oldid=82243817"