głowa

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search
See also: glowa, głową, and Głowa

Kashubian

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *golva.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): /ˈɡwɔ.va/
  • Rhymes: -ɔva
  • Syllabification: gło‧wa

Noun

[edit]

głowa f (diminutive głowina or główka, augmentative głowiszcze)

  1. (anatomy) head (part of the body)
  2. (figuratively) head (person who leads something)
  3. (figuratively) head (ability to reason)
  4. (sailing, geography) headland; cape

Derived terms

[edit]
adjectives
nouns
verbs
[edit]
adjective
adverb
nouns

Further reading

[edit]
  • Stefan Ramułt (1893) “głova”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), page 41
  • Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “głowa”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi[1], volume 1, page 443
  • głowa”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Lower Sorbian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *golva.

Pronunciation

[edit]

Noun

[edit]

głowa f (diminutive głowka)

  1. head (part of the body)

Declension

[edit]

Derived terms

[edit]

Further reading

[edit]
  • Muka, Arnošt (1921, 1928) “głowa”, in Słownik dolnoserbskeje rěcy a jeje narěcow (in German), St. Petersburg, Prague: ОРЯС РАН, ČAVU; Reprinted Bautzen: Domowina-Verlag, 2008
  • Starosta, Manfred (1999) “głowa”, in Dolnoserbsko-nimski słownik / Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch (in German), Bautzen: Domowina-Verlag

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *golva. First attested in the 13th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /ɡɫɔva/
  • IPA(key): (15th CE) /ɡɫɔva/

Noun

[edit]

głowa f (diminutive główka, related adjective główny)

  1. (anatomy, attested in Krakow) head (part of the body)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page II Prol 5:
      Ia, wyiøw od nego iego mecz, vczøl iesm glowø iego (amputavi caput suum)
      [Ale ja wyjąw od niego jego miecz, uciął jeśm głowę jego (amputavi caput suum)]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[3], page 822:
      Od glovy az do pyąth nye bylo myescza czalego
      [Od głowy aż do pięt nie było mieśca całego]
  2. life
    Synonym: życie
    • 1930 [c. 1455-1460], Ortyle magdeburskie Vrtel 116-120, page 120:
      Wyszna-ly szye, tedy straczyl glową swą, a lezy na radczach, czo chczą sz nym vdzalacz
      [Wyznali sie, tedy stracił głowę swą, a leży na radcach, co chcą z nim udziałać]
  3. (attested in Lesser Poland) head; person, individual
    Synonyms: człowiek, osoba
    • End of the 15th century, Ladislas of Gielniów, De nativitate Domini - Pieśń o narodzeniu Pańskim, Gielniów, line 4:
      Avgustus [] szwyath wszysthek popysacz kasal, a czynsz oth kasdey glovy bral
      [Augustus [] świat wszystek popisać kazał, a czynsz od każdej głowy brał]
  4. (attested in Greater Poland) murder victim
    • 1888 [1386], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV[4], Greater Poland, page 61:
      Czso Pauel glowø zabil, tø policzil na Grotha
      [Cso Paweł głowę zabił, tę policzył na Grota]
  5. (attested in Lesser Poland) head (person leading)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[5], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 17, 47:
      Vstawisz me w glowø poganzkø (constitues me in caput gentium)
      [Ustawisz mie w głowę pogańską (constitues me in caput gentium)]
  6. (attested in Lesser Poland) head (beginning of something, i.e. text; thing in the most important position)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[6], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 39, 11:
      W glowe ksøg (in capite libri) pisano iest o mne
      [W głowie ksiąg (in capite libri) pisano jest o mnie]
    • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[7], 36, 36—8:
      Udzyalal [] cztyrzy slvpi s *dzrzewya sethym, ktorich gdi glowi pozloczyl (quas cum capitibus deauravit), ulawszy podstawky gich szrzebrne. I uczynyl [] slupow pyøcz s glowamy gich (et columnas quinque cum capitibus suis), ktore przykril zlotem
      [Udziałał [] cztyrzy słupy z drzewia setym, ktorych gdy głowy pozłocił (quas cum capitibus deauravit), ulawszy podstawki jich śrzebrne. I uczynił [] słupow pięć z głowami jich (et columnas quinque cum capitibus suis), ktore przykrył złotem]
    • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[8], 28, 44:
      Przichodzen [] zwyssi syø nad czø [], on bødze na glowye a ty na ogonye (ipse erit in caput et tu eris in caudam)
      [Przychodzień [] zwyszszy się nad cię [], on będzie na głowie, a ty na ogonie (ipse erit in caput et tu eris in caudam)]
  7. (attested in Greater Poland) murder
    • 1888 [1407], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV[9], Greater Poland, page 87:
      Iaco czso yest Conarsky mesczanom warczskym dal wynø o glowø newesczø, ta swø szmerczø vmarla, ale ne zabitha
      [Jako cso jest Konarski mieszczanom warcskim dał winę o głowę niewieścią, ta swą śmiercią umarła, ale nie zabita]
  8. (law, attested in Greater Poland) compensation for murder, usually with a fee to a feudal lord
    • 1888 [1398], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV[10], Greater Poland, page 72:
      Iaco me Nicolaus slal do Michala, obeczugø gemv pomocz thich glow placzicz
      [Jako mie Nicolaus słał do Michała, obiecuję jemu pomoc tych głow płacić]
  9. head (part of bed where one places one's head)
    • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[11], 47, 31:
      *Pomodlw sze bogv Israel a obroczyl sze w glowi loszyczka (conversus ad lectuli caput)
      [Pomodl[i]w sie Bogu Israel a obrocił sie w głowy łożyczka (conversus ad lectuli caput)]

Derived terms

[edit]
nouns
verbs
[edit]
nouns

Descendants

[edit]
  • Polish: głowa
  • Silesian: gowa, głowa
  • Old Ruthenian: кглова (glova), глова (hlova)

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005) “głowa”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Sławski, Franciszek (1958-1965) “głowa”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “głowa”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “głowa”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

[edit]
Polish Wikipedia has an article on:
Wikipedia pl

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish głowa. Doublet of hołowa.

Pronunciation

[edit]
 
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -ɔva
  • Syllabification: gło‧wa

Noun

[edit]

głowa f (diminutive główka)

  1. (anatomy) head (part of the body)
    Synonyms: arbuz, bania, baniak, baśka, głowina, łepetyna, łeb, pała, (literary) skroń, makówka
  2. (colloquial) head (individual person in relation to a group)
    Synonym: łepetyna
  3. head (person in intellectual terms)
    Synonyms: człowiek, łepetyna, osoba
  4. head (ability to reason)
    Synonyms: łeb, łepetyna, makówka, rozum
  5. head (person's abilities in a given field) [with do (+ genitive) ‘for what’]
    Synonyms: kiepeła, kiepełe, łeb, łepetyna
  6. head (person leading or in highest position)
  7. head; life
    Synonyms: łepetyna, życie
  8. head; ball (anything round resembling a head)
  9. head (upper round part as opposed to the base of something)
  10. hair; hairstyle
    Synonyms: fryzura, uczesanie, włosy
  11. (in the plural) head (part of an object, e.g. a bed, where a person would place their head)
    Coordinate term: nogi
  12. (obsolete, law) blood money, wergeld
    Synonym: główszczyzna
  13. (obsolete) cap, hat
    Synonyms: czapka, kapelusz
  14. (obsolete) person with a big head
    Synonym: głowacz
  15. (obsolete) headquarters; capital
  16. (Middle Polish) murder
    Synonyms: morderstwo, zabójstwo
  17. (Middle Polish) chapter of a written work
    Synonym: rozdział
  18. (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
    • 1528, J. Murmelius, Dictionarius[12], page 49:
      Caput. Haupt Głowá
      [Caput. Haupt Głowa]
    • 1551, S. Murzynowski, Testamentu Nowego część pierwsza[13], page 98v:
      ilé zaś żydowskiego [tekstu się dotycze] sktorego ſą mniéiſze słowa wźięté/ iako śię tego i zgrammatiki łatwie domyſliem nieściąga śię na głowę/ i nie tak pewnie na co inſzégo iako na kamień
      [ile zaś żydowskiego z którego są mniejsze słowa wzięte/ jako się tego i z grammatyki łatwie domyślem nie ściąga się na głowę/ i nie tak pewnie na co inszego jako na kamień abo na to co jest powiedziano o temto kamieniu]
  19. (Middle Polish) head; Further details are uncertain.
    • 1549, M. Rej, Kupiec[14], page aa6:
      Iſczeby nawage prziſſło Snaczby barzo sgłowy wyſło [prawdopodobnie zam. z kloby]
      [Iszczeby nawage przyszło Snadźby barzo z głowy wyszło]
    • 1564, Proteus abo odmieniec[15], page C2v:
      O to ſwego Márſzałká prożno maćie winić/ Podobno ma nieborak z głowámi co czynić. Ziemię tłucze niewinną/ Kiy nie ieden w trzáſki/ Ogłuſzą go ná koniec ty zmieſzáne wrzaſki.
      [O to swego Marszałka próżno macie winić/ Podobno ma nieborak z głowami co czynić. Ziemię tłucze niewinną/ Kij nie ieden w trzaski/ Ogłuszą go na koniec ty zmieszane wrzaski.]
    • 1590, S. Grabowiecki, Setnik rymów[16], page Ev:
      Ták twa łáſká/ cżłowieká/ tu ná świećie zdobi/ A w niwecż gniew obraca/ y ná głowę robi.
      [Tak twa łaska/ człowieka/ tu na świecie zdobi/ A w niwecz gniew obraca/ i na głowę robi.]

Declension

[edit]

Derived terms

[edit]
adjective
adverbs
interjections
nouns
phrases
proverbs
verbs
verbs

Trivia

[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), głowa is one of the most used words in Polish, appearing 21 times in scientific texts, 7 times in news, 7 times in essays, 129 times in fiction, and 91 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 255 times, making it the 204th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References

[edit]
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “głowa”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 130

Further reading

[edit]
  • głowa in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • głowa in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “głowa”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • GŁOWA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2023 April 3
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “głowa”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “głowa”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “głowa”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 845

Silesian

[edit]

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): /ˈɡwɔ.va/
  • Rhymes: -ɔva
  • Syllabification: gło‧wa

Noun

[edit]

głowa f

  1. Alternative form of gowa

Declension

[edit]

Further reading

[edit]