Jump to content

rozkładać

From Wiktionary, the free dictionary

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

From roz- +‎ kładać. First attested in 1395.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /rɔskɫadat͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /rɔskɫadat͡ɕ/

Verb

[edit]

rozkładać impf (perfective rozłożyć)

  1. to spread out, to unfold, to unfurl, to lay out, especially a fishing net
    • 1876-1929 [c. 1418], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎[1], volume IV, page 511:
      Reficientes sszywayacz, roszkladayacz, rospirayącz (procedens inde vidit alios duos fratres... in navi... reficientes retia sua Mat 4, 21)
      [Reficientes zszywając, rozkładając, rozpirając (procedens inde vidit alios duos fratres... in navi... reficientes retia sua Mat 4, 21)]
  2. to spread, to distribute, to divide
    • 1921 [1464], Kazimierz Tymieniecki, editor, Procesy twórcze formowania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich‎[2], page 233:
      Mansum... cum omnibus et singulis utilitatibus, proventibus, censibus... in eodem manso ad presens existentibus, in quolibet campo ad triplicem agrum roscladayacz
      [Mansum... cum omnibus et singulis utilitatibus, proventibus, censibus... in eodem manso ad presens existentibus, in quolibet campo ad triplicem agrum rozkładając]
  3. (attested in Pomerania, Greater Poland) to consider, to ponder
    • 1874-1891 [Beginning of the fifteenth century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[3], [4], [5], volume XXIV, Grochów, West Pomeranian Voivodeship, Kcynia, page 64:
      Vnde eius (sc. Mariae) dolor processit ex eo, quia quicumque ex eis (sc. apostolis) bonum aliquod fecit contra hoc, ipsi sprituale malum sibi inferebant, et hoc *roskladayødzi in corde suo maxime doluit
      [Vnde eius (sc. Mariae) dolor processit ex eo, quia quicumque ex eis (sc. apostolis) bonum aliquod fecit contra hoc, ipsi sprituale malum sibi inferebant, et hoc rozkładajęcy in corde suo maxime doluit]
  4. (attested in Greater Poland) to determine or set a court date
    • 1967 [1395], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 26, Kościan:
      Isz *Margazretha ne poslala Wiszacha roscladacz roku medzi *Wolferamem a medzi [maø], gl. inter me, szobø
      [Iż Margarzeta nie posłała Wyszacha rozkładać roku miedzy Wolf[e]ramem a miedzy [mię] sobą]
  5. (attested in Greater Poland) to reschedule a court date
    • 1887, 1889 [1398], Józef Lekszycki, editor, Die ältesten großpolnischen Grodbücher, volume I, number 2595, Poznań:
      Terminus fuit prorogatus, roszkladan, ex parte Robaczinsky, quod fuisset infirmus
      [Terminus fuit prorogatus, rozkładan, ex parte Robaczyński, quod fuisset infirmus]

Derived terms

[edit]
verbs

Descendants

[edit]
  • Polish: rozkładać
  • Silesian: rozkłŏdać

References

[edit]
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “rozkładać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish rozkładać. By surface analysis, roz- +‎ kładać.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): /rɔsˈkwa.dat͡ɕ/
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -adat͡ɕ
  • Syllabification: roz‧kła‧dać

Verb

[edit]

rozkładać impf (perfective rozłożyć)

  1. (transitive) to spread, to unfold, to unfurl, to lay out; to open (to move parts of an object apart, increasing its surface area)
  2. (transitive) to spread, to set out (to set items at a distance to each other)
  3. (transitive) to take apart (to separate the elements of an object that make up a whole, causing the whole to cease to exist)
    Synonym: demontować
    Antonym: montować
  4. (transitive) to spread out (to divide something in time or space) [with na (+ accusative) ‘into what’], [with między (+ instrumental) ‘between what’]
  5. (transitive, chemistry) to decompose, to break down (to cause a chemical breakdown of something)
  6. (transitive) to spread (to set to the sides)
  7. (transitive, colloquial) to take apart, to tear apart (to soundly defeat someone, or a team)
    Synonyms: see Thesaurus:bić
  8. (transitive, colloquial) to tear apart, to corrupt (to cause the downfall of something)
  9. (transitive) to take apart (of a disease, to make someone feel bad)
  10. (transitive, colloquial) to smash (with surprising behavior or unusual characteristics, to cause a strong emotional state in someone)
  11. (reflexive with się) to spread, to unfold, to unfurl, to lay out; to open (to have one's own parts move apart, increasing its surface area)
    Synonym: rozpościerać się
    Antonym: składać się
  12. (reflexive with się, chemistry) to decompose, to break down (to undergo a chemical breakdown) [with na (+ accusative) ‘into what’]
  13. (reflexive with się) to spread out (to be divided something in time or space) [with na (+ accusative) ‘into whom/what’]
    Synonyms: dzielić się, rozdzielać się
  14. (reflexive with się, literary) to spread (to be set to the sides)
  15. (reflexive with się, literary) to spread (to take up space physically) [with instrumental or z (+ instrumental) ‘with/by means of what’]
    Synonyms: rozciągać się, rozpościerać się
  16. (reflexive with się) to spread out (to be spread around an area)
    Synonyms: instalować się, rozbijać się
    Antonym: zwijać się
  17. (reflexive with się, colloquial) to spread out, to sprawl out (to find a comfortable position e.g. on a couch)
    Synonym: rozwalać się
  18. (reflexive with się) to be torn apart (to lose functionality)
  19. (reflexive with się, colloquial) to fall apart (having gotten sick, to start showing symptoms) [with na (+ accusative) ‘into what’]

Conjugation

[edit]
Conjugation of rozkładać impf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive rozkładać
present tense 1st rozkładam rozkładamy
2nd rozkładasz rozkładacie
3rd rozkłada rozkładają
impersonal rozkłada się
past tense 1st rozkładałem,
-(e)m rozkładał 		rozkładałam,
-(e)m rozkładała 		rozkładałom,
-(e)m rozkładało 		rozkładaliśmy,
-(e)śmy rozkładali 		rozkładałyśmy,
-(e)śmy rozkładały
2nd rozkładałeś,
-(e)ś rozkładał 		rozkładałaś,
-(e)ś rozkładała 		rozkładałoś,
-(e)ś rozkładało 		rozkładaliście,
-(e)ście rozkładali 		rozkładałyście,
-(e)ście rozkładały
3rd rozkładał rozkładała rozkładało rozkładali rozkładały
impersonal rozkładano
future tense 1st będę rozkładał,
będę rozkładać 		będę rozkładała,
będę rozkładać 		będę rozkładało,
będę rozkładać 		będziemy rozkładali,
będziemy rozkładać 		będziemy rozkładały,
będziemy rozkładać
2nd będziesz rozkładał,
będziesz rozkładać 		będziesz rozkładała,
będziesz rozkładać 		będziesz rozkładało,
będziesz rozkładać 		będziecie rozkładali,
będziecie rozkładać 		będziecie rozkładały,
będziecie rozkładać
3rd będzie rozkładał,
będzie rozkładać 		będzie rozkładała,
będzie rozkładać 		będzie rozkładało,
będzie rozkładać 		będą rozkładali,
będą rozkładać 		będą rozkładały,
będą rozkładać
impersonal będzie rozkładać się
conditional 1st rozkładałbym,
bym rozkładał 		rozkładałabym,
bym rozkładała 		rozkładałobym,
bym rozkładało 		rozkładalibyśmy,
byśmy rozkładali 		rozkładałybyśmy,
byśmy rozkładały
2nd rozkładałbyś,
byś rozkładał 		rozkładałabyś,
byś rozkładała 		rozkładałobyś,
byś rozkładało 		rozkładalibyście,
byście rozkładali 		rozkładałybyście,
byście rozkładały
3rd rozkładałby,
by rozkładał 		rozkładałaby,
by rozkładała 		rozkładałoby,
by rozkładało 		rozkładaliby,
by rozkładali 		rozkładałyby,
by rozkładały
impersonal rozkładano by
imperative 1st niech rozkładam rozkładajmy
2nd rozkładaj rozkładajcie
3rd niech rozkłada niech rozkładają
active adjectival participle rozkładający rozkładająca rozkładające rozkładający rozkładające
passive adjectival participle rozkładany rozkładana rozkładane rozkładani rozkładane
contemporary adverbial participle rozkładając
verbal noun rozkładanie

Derived terms

[edit]
adjectives
nouns
verbs
[edit]
adjectives
adverbs
nouns
verbs

Further reading

[edit]
  • rozkładać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • rozkładać in Polish dictionaries at PWN
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=rozkładać&oldid=82617468"