biegać

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *běgati. First attested in the 14th century

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /bjɛɡat͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /bjɛɡat͡ɕ/

Verb

[edit]

biegać impf

  1. (attested in Lesser Poland, Masovia) to run, to jog (to move quickly with one's legs) [with genitive ‘around/through what’; or with do (+ genitive) ‘to what’; or with za (+ instrumental) ‘to whom’; or with po (+ locative) ‘around what’]
    piechotą biegać ― to run on foot
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 58, 4:
      Przez lichoti begal iesm y chodzil
      [Przez lichoty biegał jeśm i chodził]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[2], page 747:
      Idę i biegałam miasta i ulic szukajęcy tego, ktorego miłuje dusza moja
      [Idę i biegałam miasta i ulic szukajęcy tego, ktorego miłuje dusza moja]
    • End of the 15th century, Ladislas of Gielniów, De nativitate Domini - Pieśń o narodzeniu Pańskim, Gielniów, line 64:
      Pastyrzovye szyą wyeszyelczye a do Bethleem byegaycze
      [Pastyrzowie się wiesielcie a do Betleem biegajcie]
    • 1920 [1406], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume I, number 761, Płońsk:
      Iacom ya Pawla ne gonila szamopøta ani moy szøcz begal za nim szamostrzalem
      [Jakom ja Pawła nie goniła samopięta ani moj zięć biegał za nim z samostrzałem]
    • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[3], 49, 22:
      Czorky bødø byegacz po muru
      [Corki będą biegać po muru]
    • 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią]‎[4], Mierzeniec, Płock, line 455:
      Kyedy mnych na konyv szkacze, nye veszrzalby na nalepsze kolacze, ... gdy pyechothv gymye byegacz, mvsza mv naprzoth zabyegacz
      [Kiedy mnich na koniu skacze, nie weźrzałby na nalepsze kołacze, ... gdy piechotą jimie biegać, muszę mu naprzod zabiegać]
  2. (attested in Greater Poland) The meaning of this term is uncertain.
    • 1888 [1411], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎[5], Greater Poland, page 125:
      Potrasz mlinarza s mlina ne vhygnal, sza gegosz Climek røczil, nisz czo bega sza rana y vynami
      [Piotrasz młynarza s młyna nie wygnał, za jegoż Klimek ręczył, niż co biega za raną i winami]
  3. to go around, to rotate
    • 1868 [1476], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎[6], volume XVIII, page 124:
      Lodzye mlynne, na kthorych kola byegaly naves molendini, in quibus rote currebant
      [Łodzie młynne, na ktorych koła biegały naves molendini, in quibus rote curreban]
  4. (attested in Greater Poland) to run away, to flee
    • 1888 [1396], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎[7], Greater Poland, page 27:
      Chwal skaszil mi kon... begayø sz lupem
      [Chwał skaził mi koń... biegaję s łupem]
  5. (attested in Greater Poland) to attack, to raid
    biegać gwałtem, siłą ― to raid by force
    • 1888 [1403], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎[8], Greater Poland, page 110:
      Przibek tego roku ne begal na Janow dom ani iego zene zadal dw ranu sinu
      [Przybek tego roku nie biegał na Janow dom ani jego żenie zadal dwu ranu sinu]
    • 1888 [1407], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎[9], Greater Poland, page 88:
      Iaco Stanislaw samotrzecznaczcze s tako dobrimi iaco sam na Andrzeow dom gwaltem ne begal ani gemu rani dal, ani domu lomil
      [Jako Stanisław samotrzećnaćcie z tako dobrymi jako sam na Andrze[j]ow dom gwałtem nie biegał ani jemu rany dał, ani domu łomił]
    • 1888 [1406], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎[10], Greater Poland, page 84:
      Boguslaw ne begal szilø, moczø na Micolayow dom
      [Bogusław nie biegał siłą mocą na Mikołajow dom]

Derived terms

[edit]
verbs

Descendants

[edit]
  • Polish: biegać

References

[edit]
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “biegać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish biegać.

Pronunciation

[edit]
 
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -ɛɡat͡ɕ
  • Syllabification: bie‧gać

Verb

[edit]

biegać impf (indeterminate, imperfective determinate biec, perfective pobiec)

  1. (intransitive) to run, to jog (to move quickly with one's legs)
    biegać od pokoju do pokoju ― to run from room to room
    biegać z miejsca na miejsce ― to run from place to place
    biegać jak oszalały/jak szalony ― to run like crazy
    Biegam każdego ranka. ― I go jogging every morning.
  2. (intransitive) to run, to race (to take part in a competition) [with za (+ instrumental) ‘after what’]
    biegać maraton ― to run a marathon
    biegać na 100 m ― to run 100 meters
    biegać na nartach ― to go ski racing
    biegać przez płotki ― to hurdle race
  3. (intransitive) to run, to run after (to chase after something)
    biegać za autobusem ― to run after a bus
  4. (intransitive) to run, to run around (to visit many places attempting to take care of something) [with na (+ accusative) or po (+ locative) ‘for what’]
  5. (intransitive) to run after, to chase after [with za (+ instrumental) ‘after what’]
    biegać za klientem ― to chase after a client
    biegać za kasą ― to chase after money
  6. (intransitive) to run, to fly (to move quickly)
    pióro biega ― a pen is flying
    oczy biegają ― one's eyes are quickly scanning
    palce biegają ― one's fingers are flying
  7. (reflexive with się, Kuyavia, of cows) to have a sex drive
    Synonyms: bydłować się, latować się, łachać się

Conjugation

[edit]
Conjugation of biegać impf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive biegać
present tense 1st biegam biegamy
2nd biegasz biegacie
3rd biega biegają
impersonal biega się
past tense 1st biegałem,
-(e)m biegał 		biegałam,
-(e)m biegała 		biegałom,
-(e)m biegało 		biegaliśmy,
-(e)śmy biegali 		biegałyśmy,
-(e)śmy biegały
2nd biegałeś,
-(e)ś biegał 		biegałaś,
-(e)ś biegała 		biegałoś,
-(e)ś biegało 		biegaliście,
-(e)ście biegali 		biegałyście,
-(e)ście biegały
3rd biegał biegała biegało biegali biegały
impersonal biegano
future tense 1st będę biegał,
będę biegać 		będę biegała,
będę biegać 		będę biegało,
będę biegać 		będziemy biegali,
będziemy biegać 		będziemy biegały,
będziemy biegać
2nd będziesz biegał,
będziesz biegać 		będziesz biegała,
będziesz biegać 		będziesz biegało,
będziesz biegać 		będziecie biegali,
będziecie biegać 		będziecie biegały,
będziecie biegać
3rd będzie biegał,
będzie biegać 		będzie biegała,
będzie biegać 		będzie biegało,
będzie biegać 		będą biegali,
będą biegać 		będą biegały,
będą biegać
impersonal będzie biegać się
conditional 1st biegałbym,
bym biegał 		biegałabym,
bym biegała 		biegałobym,
bym biegało 		biegalibyśmy,
byśmy biegali 		biegałybyśmy,
byśmy biegały
2nd biegałbyś,
byś biegał 		biegałabyś,
byś biegała 		biegałobyś,
byś biegało 		biegalibyście,
byście biegali 		biegałybyście,
byście biegały
3rd biegałby,
by biegał 		biegałaby,
by biegała 		biegałoby,
by biegało 		biegaliby,
by biegali 		biegałyby,
by biegały
impersonal biegano by
imperative 1st niech biegam biegajmy
2nd biegaj biegajcie
3rd niech biega niech biegają
active adjectival participle biegający biegająca biegające biegający biegające
contemporary adverbial participle biegając
verbal noun bieganie

Derived terms

[edit]
verbs
[edit]
adjectives
adverbs
nouns
verbs

Further reading

[edit]
  • biegać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • biegać in Polish dictionaries at PWN
  • Józef Bliziński (1860) “biegać”, in Abecadłowy spis wyrazów języka ludowego w Kujawach i Galicyi Zachodniej (in Polish), Warszawa, page 620
  • Oskar Kolberg (1867) “biegać”, in Dzieła wszystkie: Kujawy (in Polish), page 268
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=biegać&oldid=82617060"