biały

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search
See also: bialy and Biały

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *bě̃lъ. First attested in the 13th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /bjaːɫɨː/
  • IPA(key): (15th CE) /bjɒɫɨ/

Adjective

[edit]

biały (comparative bielszy)

  1. (attested in Greater Poland) white (of a light color)
    Coordinate term: czarny
    • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[1], [2], [3], volume XXII, page 246:
      Gorzkye nye chcze, ny mosze bicz slotkym, prosczye mowyącz, byale czarnim
      [Gorzkie nie chce ni może być słodkim, proście mowiąc białe czarnym]
    • 1880-1894 [Middle of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎[4], volume V, page 275:
      Przed obliczym baranka odzane w byale odzyenye in conspectu agni amicti stolis albis
      [Przed obliczym baranka odziane w białe odziene in conspectu agni amicti stolis albis]
    • 1878-1889 [1422], Archiwum Komisji Historycznej‎[5], volume III, Greater Poland, page 327:
      Iandrzey... gest clenotu Baranow, czsso nossą byaly baran na czirwoni[m] sczicze
      [Jędrzej... jest klenotu Baranow, czso noszą biały baran na czyrwonym szczycie]
    • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[6], 49, 12:
      Zøbi gego byelsze mleka (lacte candidiores)
      [Zęby jego bielsze mleka (lacte candidiores)]
    • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[7], 16, 31:
      [To] bilo gest yako szyemyø kolyandrowe byale (album)
      [[To] było jest jako siemię kolijandrowe białe (album)]
  2. (relational) byssine, byssus
    • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 18:
      Z byalego de bysso (decem cortinas de bysso retorta... facies Ex 26, 1)
      [Z białego de bysso (decem cortinas de bysso retorta... facies Ex 26, 1)]
    • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 48:
      Pawloką byala bysso (I Par 4, 21)
      [Pawłoką białą bysso (I Par 4, 21)]

Derived terms

[edit]
adjectives
nouns
verbs
[edit]
adjectives
nouns
verbs

Descendants

[edit]
  • Polish: biały
  • Silesian: bioły

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005) “biały”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Sławski, Franciszek (1958-1965) “biały”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
  • Mańczak, Witold (2017) “biały”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “biały”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “biały”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
  • Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “biały”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

[edit]
Polish Wikipedia has an article on:
Wikipedia pl

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish biały.

Pronunciation

[edit]
 
  • Audio 1:(file)
  • Audio 2:(file)
  • Rhymes: -awɘ
  • Syllabification: bia‧ły
  • Homophone: Biały

Adjective

[edit]

biały (comparative bielszy, superlative najbielszy, derived adverb biało)

  1. white (bright and colourless; reflecting equal quantities of all frequencies of visible light)#:
    biały kolor:   
    Synonym: (dialectal) białny
    Coordinate term: czarny
  2. white (grey, as from old age, having silvery hair, hoary)
    Synonym: siwy
  3. pale, white (having a color lighter than others)
  4. white, Caucasian
    Synonym: (literary) białoskóry
  5. (taxonomy) white (being a variety lighter than other varieties)
  6. (obsolete) innocent, pure
  7. (obsolete) peaceful; moderate
  8. (obsolete, now in set phrases, of the day or weather) clear; bright
    Synonym: jasny
  9. (Middle Polish, of liquids) opaque; sludgy (containing sediment)
  10. (Middle Polish) see-through, clear
    Synonyms: przejrzysty, przezroczysty
  11. (Middle Polish, of objects made of metal) shiny, sparkling
    Synonyms: błyszczący, lśniący

Declension

[edit]
Declension of biały (hard)
singular plural
masculine animate masculine inanimate feminine neuter virile (= masculine personal) non-virile
nominative biały biała białe biali białe
genitive białego białej białego białych
dative białemu białej białemu białym
accusative białego biały białą białe białych białe
instrumental białym białą białym białymi
locative białym białej białym białych

Derived terms

[edit]
adjectives
adjectives/adverbs
adverbs
nouns
verbs

See also

[edit]
Colors in Polish · kolory (layout · text)
     biały      szary      czarny
             czerwony; karmazyn              pomarańczowy; brązowy              żółty; beżowy
             limonkowy              zielony              miętowy; ciemnozielony
             cyjan; morski              błękitny              niebieski
             fuksja; indygo              magenta; purpurowy              różowy

Trivia

[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), biały is one of the most used words in Polish, appearing 16 times in scientific texts, 10 times in news, 4 times in essays, 47 times in fiction, and 10 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 87 times, making it the 730th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References

[edit]
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “biały”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 23

Further reading

[edit]
  • biały in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • biały in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “biały”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Krystyna Siekierska (09.01.2013) “BIAŁY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “biały”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “biały”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “biały”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 144
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=biały&oldid=82382813"