bielmo

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *bělьmo. By surface analysis, biały +‎ -mo. First attested in the 15th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /bjɛːlʲmɔ/
• IPA^(key): (15^th CE) /bjelʲmɔ/

Noun

bielmo n

1. (attested in Greater Poland, Lesser Poland, Southern Borderlands, pathology) cataract, leucoma
   • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[1], 21, 20:

     Byelmo mayøczi na oczv

     [Bielmo mający na oczu]

   • 1450, Piotr z Uścia, Rozariusz kapitulny, Ujście: Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej, sygn. Ms 224, page 109v:

     Glauconia […] uel glaucula […] est ma[cu]la in oculo uel nebula et caligo uel obscuritas oculorum... et glaucoma […] proprie byelm

     [Glauconia […] uel glaucula […] est ma[cu]la in oculo uel nebula et caligo uel obscuritas oculorum... et glaucoma […] proprie bielm]

   • 1885-2024 [1434], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[2], volume V, page 32:

     Belmo

     [Bielmo]

   • 1450, rkps Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. KP 224., Uście Solne, Lviv:

     Glaucoma... malum in oculo vel nebula et caligo vel obscuritas oculorum vlg. byelmo

     [Glaucoma... malum in oculo vel nebula et caligo vel obscuritas oculorum vlg. bielmo]

   • 1894 [1474], Konstanty Górski, editor, Historia jazdy polskiej‎^[3], page 273:

     Equus wrony habens in oculo byelmo dextro

     [Equus wrony habens in oculo bielmo dextro]

   • 1874-1891 [XV p. post.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[4], [5], [6]}, volume LIII, Krakow, page 63:

     Contra belmo equi

     [Contra bielmo equi]

Descendants

• Polish: bielmo

References

• Boryś, Wiesław (2005) “bielmo”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “bielmo”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “bielmo”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “bielmo”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• K. Nitsch, editor (1953), “bielmo”, in Słownik staropolski‎^[7] (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 89
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “bielmo”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “bielmo”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish bielmo. By surface analysis, biały +‎ -mo.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈbjɛl.mɔ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈbjel.mɔ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛlmɔ
• Syllabification: biel‧mo

Noun

bielmo n (related adjective bielmowy)

1. (pathology) cataract, leucoma

   Synonym: (archaic) blachmal

   bielmo na oku ― cataract in one's eye

   leczenie bielma ― treating a cataract

   mieć bielmo ― to have a cataract

   pokryty bielmem ― covered with a cataract

2. (botany) edema, endosperm
3. (Middle Polish) Synonym of białko (“white of an eye; sclera”)

Declension

Declension of bielmo

	singular	plural
nominative	bielmo	bielma
genitive	bielma	bielm
dative	bielmu	bielmom
accusative	bielmo	bielma
instrumental	bielmem	bielmami
locative	bielmie	bielmach
vocative	bielmo	bielma

Derived terms

(verbs):

• mieć bielmo na oczach impf
• zdjąć bielmo z oczu pf, zdejmować bielmo z oczu impf

Further reading

• bielmo in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• bielmo in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “bielmo”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Krystyna Siekierska (19.07.2019) “BIELMO”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “bielmo”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “bielmo”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “bielmo”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 151