Jump to content

𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺

From Wiktionary, the free dictionary

Old Uyghur

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Turkic *yipkin (purple, dark red), from earlier *(y)ip-, further origin unknown. Either from a derivation of Old Uyghur 𐽶𐽶𐽼 (yip, string, thread, (and by extension) silk), or from a Pre-Turkic substrate language. Cognate with Karakhanid یِپْگِنْ (yipgin), Chagatai ایپكن (épgin, ipgin), Mamluk-Kipchak ایپكن (ipkin) and Tuvan өкпең (ökpeñ).

This word is attested quite sporadically in the corpus, with multiple forms being hapax legomena. The spelling 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺 (yipgin /⁠yypkyn⁠/) is the most common, followed by 𐽶𐽶𐽼𐽳𐽺 (yipün /⁠yypwn⁠/). Both derive from the same Proto-Turkic root, with different suffixations.

Noun sense is derived from the color, rather than the reverse.

Adjective

[edit]

𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺 (yypkyn /yipgin, yépgin/)

  1. purple, violet (color), redbud purple, mulberry (color), pink, rose (color)
    Synonyms: 𐽽𐽳𐽴𐽰 (čuža), 𐽾𐽰𐽴 𐽰𐽱𐽾𐾀 (ražavart)
    • 11th century, Šiŋko Šeli Tutuŋ (𐽿𐽶𐽺𐽷𐽷𐽳 𐽿𐽰𐾁𐽶 𐾀𐽳𐾀𐽳𐽺𐽷), Biography of Xuanzang, book 8[1], HTVIII: 1852 (8):
      𐽶𐽶𐽼𐽳𐽺 𐽰𐽳𐽶𐽺𐽷
      𐾁𐽳𐽷 𐽶𐽳𐾁𐽶 𐽰𐽳𐾁
      Yipün öŋ-
      -lüg yulï ol []
      It is a pink tint-
      ed fountain? []
    • undated, A Tantric text (TT05)[2], A.12:
      𐽰𐽳𐽾𐽹𐽶𐽿 𐽷𐽾𐽲𐽰𐽷 𐾉 𐽶𐽳𐽶𐽾𐽳𐽺𐽷 𐽶𐽶𐽼𐽶𐽺 𐽰𐽳𐽶𐽺𐽷𐾁𐽳𐽲 𐽶𐽰𐽾𐽳𐽵 𐽶𐽰𐽿𐽳𐽵
      [] urmïš kergek. Yörüŋ yipin öŋlüg yaruǧ yašuǧ []
      [] need to be attached. A bright, violet-colored radiant beam of light []
  2. dark red
    Synonyms: 𐽽𐽳𐽴𐽰 (čuža), 𐽷𐽶𐽺𐽿𐽳𐽷 (kinšuk)

Compound terms

[edit]

Noun

[edit]

𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺 or 𐽶𐽶𐽼𐽳𐽺 or 𐽶𐽶𐽼𐽶𐽺 (yipgin, yépgin /yypkyn/ or yipün /yypwn/ or yipin /yypyn/)

  1. (botany) violet, any flower from the family Violaceae
  2. (botany) lotus, any plant from the genus Nymphaea
    Synonyms: 𐽷𐽳𐽹𐾀 (kumut), 𐾁𐽰𐽺𐽲𐽰𐽺 (langan), 𐾁𐽶𐽺𐽲𐽳𐽰 (lénhua), 𐽼𐽰𐽸𐽹𐽰 (padma), 𐽼𐽸𐽳𐽹 (padum)

Declension

[edit]
Declension of 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺
singular definite plural
nominative 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺 (yypkyn) 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾 (yypkynlʾr)
genitive 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐽺𐽶𐽺𐽷 (yypkynnynk) 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽺𐽶𐽺𐽷 (yypkynlʾrnynk)
dative 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐽷𐽰 (yypkynkʾ) 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽷𐽰 (yypkynlʾrkʾ)
accusative 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐽶𐽲 (yypkynyq)
𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐽺𐽶 (yypkynny)
𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽶𐽲 (yypkynlʾryq)
𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽺𐽶 (yypkynlʾrny)
locative 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐾀𐽰 (yypkyntʾ) 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐾀𐽰 (yypkynlʾrtʾ)
ablative 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐾀𐽶𐽺 (yypkyntyn) 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐾀𐽶𐽺 (yypkynlʾrtyn)
instrumental 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐽶𐽺 (yypkynyn) 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐾁𐽰𐽾𐽶𐽺 (yypkynlʾryn)
equative 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐽽𐽰 (yypkyncʾ)
directive 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐽷𐽰𐽾𐽳 (yypkynkʾrw)
similative 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺𐾁𐽰𐽶𐽳 (yypkynlʾyw)

See also

[edit]
Colors in Old Uyghur · 𐽼𐽳𐽸𐽳𐽲 (pwdwq /⁠bodug⁠/), 𐽰𐽳𐽶𐽺𐽷 (ʾwynk /⁠öŋ⁠/) (layout · text)
     𐽰𐽰𐽲 (ʾʾq /⁠ak⁠/), 𐽽𐽰𐽲𐽰𐽺 (cʾqʾn /⁠čagan⁠/), 𐽲𐽶𐽿𐽲𐽰 (qyšqʾ /⁠kïšga⁠/), 𐽶𐽳𐽾𐽳𐽺𐽷 (ywrwnk /⁠yürüŋ⁠/)      𐽼𐽳𐽴 (pwz /⁠boz⁠/), 𐽷𐽳𐽶𐽷 (kwyk /⁠kök⁠/)      𐽲𐽰𐽾𐽰 (qʾrʾ /⁠kara⁠/)
             𐽰𐽰𐾁 (ʾʾl /⁠al⁠/), 𐽽𐽳𐽴𐽰 (cwzʾ /⁠čuza⁠/), 𐽲𐽶𐽴𐽲𐽶𐾁 (qyzqyl /⁠kïzgïl⁠/), 𐽲𐽶𐽴𐽶𐾁 (qyzyl /⁠kïzïl⁠/)              𐽰𐽰𐾁 𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲 (ʾʾl sʾryq /⁠al sarïg⁠/), 𐽰𐽰𐽾 (ʾʾr /⁠ar⁠/), 𐽼𐽳𐽴𐽶𐽾𐽲𐽳 (pwzyrqw /⁠bozïrgu⁠/), 𐽶𐽰𐽲𐽶𐽴 (yʾqyz /⁠yagïz⁠/)              𐽻𐽰𐽾𐽶𐽲 (sʾryq /⁠sarïg⁠/), 𐽷𐽾𐽰𐽴𐽰𐽷𐽲 (krʾzʾkq /⁠karaža⁠/)
                          𐽷𐽳𐽶𐽷 (kwyk /⁠kök⁠/), 𐽶𐽰𐽿 (yʾš /⁠yaš⁠/), 𐽶𐽰𐽿𐽶𐾁 (yʾšyl /⁠yašïl⁠/), 𐽴𐽾𐽲𐽳𐽺𐽽 (zrqwnc /⁠zargunč⁠/)             
             𐽽𐽰𐽽 (cʾc /⁠čač⁠/)              𐽽𐽰𐽷𐽶𐽾 (cʾkyr /⁠čakïr⁠/), 𐽷𐽳𐽶𐽷 (kwyk /⁠kök⁠/)              𐽷𐽳𐽶𐽷𐽳𐽿 (kwykwš /⁠köküš⁠/), 𐽾𐽴𐽰𐽱𐽾𐾀 (rzʾβrt /⁠razavart⁠/)
             𐽾𐽴𐽰𐽱𐽾𐾀 (rzʾβrt /⁠razavart⁠/), 𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺 (yypkyn /⁠yipgin⁠/)              𐽶𐽶𐽼𐽷𐽶𐽺 (yypkyn /⁠yipgin⁠/), 𐽶𐽶𐽼𐽳𐽺 (yypwn /⁠yipün⁠/)              𐽽𐽶𐽱𐽻𐽶𐽲 (cyβsyq /⁠čivsig⁠/), 𐽽𐽳𐽶𐽷𐽻𐽶𐽲 (cwyksyq /⁠čögsig⁠/), 𐽲𐽶𐽴𐽲𐽰𐽺 (qyzqʾn /⁠kïzgan⁠/), 𐽻𐽰𐽴𐽲𐽰𐽺 (sʾzqʾn /⁠sazgan⁠/)

References

[edit]
  • Caferoğlu, Ahmet (1968) “yipin, yipkin, yipün”, in Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü (Türk Dil Kurumu Yayınları; 260) (in Turkish), Istanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, pages 297, 298
  • Clauson, Gerard (1972) “yipin/yipün”, in An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish, Oxford: Clarendon Press, page 875
  • Clauson, Gerard (1972) “yipgil (Hap. leg.)/yipgün”, in An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish, Oxford: Clarendon Press, pages 875, 876
  • Wilkens, Jens (2021) “yipgin, yipin, yipkin, yipün”, in Handworterbuch des Altuigurischen, Göttingen: Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, page 905