wymówić

See also: wymōwić

Old Polish

Alternative forms

• wymołwić

Etymology

From wy- +‎ mówić. First attested in 1401.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /vɨmɔːvit͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /vɨmovit͡ɕ/

Verb

wymówić pf

1. to express verbally
   • 1876-1929 [c. 1500], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎^[1], volume X, page 391:

     Thy szlowa, kthorem wymowyl, wzyalem ye szwyathey (leg. z świętej) ewangelyyey

     [Ty słowa, ktorem wymowił, wziąłem je [z]świętej ewanjelijej]

2. (attested in Greater Poland, Lesser Poland) to exclude from an agreement
   • 1959 [1401], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 516, Poznań:

     Iaco kedi Jandrzich przedal Ozepowi dzedzinø a ne wimowil parow, czso ge Ozep oszal w osziminach

     [Jako kiedy Jędrzych przedał Ozepowi dziedzinę a nie wymowił parow, cso je Ozep osiał w oziminach]

   • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎^[2], Lesser Poland, page 20:

     Acz sobie wymowy (Sul 32: gdi... wymową przilozy) ktorą przyczyną (si condicionem creditor apposuerit) przy zastawie malego abo wielikyego gymyenya

     [Ale ocz sobie wymowi (Sul 32: gdy... wymowę przyłoży) ktorą przyczynę (si condicionem creditor apposuerit) przy zastawie małego abo wielikiego jimienia]

3. to justify; to excuse [with z (+ genitive) ‘from what’; or with dative ‘what’]
   • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎^[3], Modlitewnik Nawojki, page 176:

     Myey mye wymowyona v Krystha, szyna thwego, bo szye barso yego gnyew (leg. gniewu) boya

     [Miej mie wymowioną u Krysta syna twego, bo sie barzo jego gniewu boję]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[4], page 583:

     Acz przezpravnye szye zazzemy na thego czlovyeka a nye bądzyely nyektora nyepravdzyva nad nym przyczyna, kto nass z tego grzecha vymovy?

     [Acz przezprawnie sie zażżemy na tego człowieka a nie będzieli niektora [nie]prawdziwa nad nim przyczyna, kto nas z tego grzecha wymowi?]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[5], page 772:

     Bo myly Cristus sylno laczno szye mogl vymovycz vschytkym tym pomovam

     [Bo miły Krystus silno łacno sie mogł wymowić wszytkim tym pomowam]

4. to agree or arrange beforehand
   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 81, 3:

     Ten, czo ge (sc. jimienie) kupyl, mvszylby mv go stapycz (leg. zstępić) za wymowyone pyenadze

     [Ten, co je (sc. jimienie) kupił, musiłby mu go zstępić za wymowione pieniądze]

5. (attested in Greater Poland) to reproach; to upbraid
   • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[6], Lubiń, page 126:

     Exprobrare nalayacz, zeszromoczycz, vymovycz

     [Exprobrare nałajać, zesromocić, wymowić]

Derived terms

nouns

• wymowa
• wymówca
• wymówienie

 

Related terms

adjectives

• niewymowiący
• niewymowny
• niewymówiony
• wymowny
• wymówiony

 

adverb

• niewymownie

 

nouns

• wymawianie
• wymowność
• wymówka

 

Descendants

• Polish: wymówić
• Silesian: wymōwić

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “wymówić”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish wymówić. By surface analysis, wy- +‎ mówić. Compare Czech vymluvit.

Pronunciation

• IPA^(key): /vɘˈmu.vit͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -uvit͡ɕ
• Syllabification: wy‧mó‧wić

Verb

wymówić pf (imperfective wymawiać)

1. (transitive) to pronounce, to articulate, to say

   Czy wymówiłam to poprawnie? ― Did I pronounce this correctly?

2. (transitive) to terminate, to cancel (e.g. a contract)
3. (transitive) to reproach
4. (reflexive with się, literary) to excuse oneself from something
5. (transitive, Middle Polish) to utter

   Synonym: wyrzec

6. (transitive, Middle Polish) to blurt out

   Synonym: wygadać

7. (reflexive with się, Middle Polish) to avoid an explanation

Conjugation

Conjugation of wymówić pf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		wymówić
future tense	1st	wymówię			wymówimy
	2nd	wymówisz			wymówicie
	3rd	wymówi			wymówią
	impersonal	wymówi się
past tense	1st	wymówiłem, -(e)m wymówił	wymówiłam, -(e)m wymówiła	wymówiłom, -(e)m wymówiło	wymówiliśmy, -(e)śmy wymówili	wymówiłyśmy, -(e)śmy wymówiły
	2nd	wymówiłeś, -(e)ś wymówił	wymówiłaś, -(e)ś wymówiła	wymówiłoś, -(e)ś wymówiło	wymówiliście, -(e)ście wymówili	wymówiłyście, -(e)ście wymówiły
	3rd	wymówił	wymówiła	wymówiło	wymówili	wymówiły
	impersonal	wymówiono
conditional	1st	wymówiłbym, bym wymówił	wymówiłabym, bym wymówiła	wymówiłobym, bym wymówiło	wymówilibyśmy, byśmy wymówili	wymówiłybyśmy, byśmy wymówiły
	2nd	wymówiłbyś, byś wymówił	wymówiłabyś, byś wymówiła	wymówiłobyś, byś wymówiło	wymówilibyście, byście wymówili	wymówiłybyście, byście wymówiły
	3rd	wymówiłby, by wymówił	wymówiłaby, by wymówiła	wymówiłoby, by wymówiło	wymówiliby, by wymówili	wymówiłyby, by wymówiły
	impersonal	wymówiono by
imperative	1st	niech wymówię			wymówmy
	2nd	wymów			wymówcie
	3rd	niech wymówi			niech wymówią
passive adjectival participle		wymówiony	wymówiona	wymówione	wymówieni	wymówione
anterior adverbial participle		wymówiwszy
verbal noun		wymówienie

Derived terms

nouns

• wymowa
• wymówca
• wymówienie

 

Related terms

adjectives

• wymawialny
• wymawianiowy
• wymowny

 

adverb

• wymownie

 

nouns

• wymawialność
• wymowność
• wymóweczka
• wymówisko
• wymówka

 

Further reading

• wymówić in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• wymówić in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wymowić”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wymowić się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “WYMÓWIĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 04.04.2023
• “WYMÓWIĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 09.09.2009
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “wymówić”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “wymówić”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “wymówić”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 939
• wymówić in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego