Jump to content

przekładać

From Wiktionary, the free dictionary

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

From prze- +‎ kładać. First attested in the fifteenth century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /pr̝ɛkɫadat͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /pr̝ɛkɫadat͡ɕ/

Verb

[edit]

przekładać impf

  1. (attested in Lesser Poland) to postpone, to reschedule for later
    • 1934 [1460], Leon Białkowski, editor, Lubelska księga podkomorska piętnastego wieku. Liber succamerarii terrae Lublinensis saeculi XV‎[1], Lublin, page 88:
      Diem, quem debuerunt habere feria secunda post Conversionem sancti Pauli, eundem... ad predictam feriam quintam proximam post Purificacionem Marie transponimus et transferimus al. przekladamy y pokladamy
      [Diem, quem debuerunt habere feria secunda post Conversionem sancti Pauli, eundem... ad predictam feriam quintam proximam post Purificacionem Marie transponimus et transferimus al. przekładamy i pokładamy]
  2. to put before, to deem more valuable; to prefer, to place above
    • 1880-1894 [End of the fifteenth century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎[2], volume I, page 143:
      Gynschego nycz myloszczy Chrystvszevey nye przeklądącz (praeponere)
      [Jinszego nic miłości Chrystusewej nie przekładać (praeponere)]
  3. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) to behold
    • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎[3], Krakow, Brodnia, page 2b:
      Iże... mocni szukali duszę moję i nie przekładali Boga przed oczyma swojima (non proposuerunt deum ante conspectum suum Psal 53, 5)
      [Ize... moczny szukali duszą moią y nye przekladali boga przed oczima swogima (non proposuerunt deum ante conspectum suum Psal 53, 5)]
  4. (attested in Greater Poland) to add to
    • 1965 [1456], Mikołaj z Pawłowic, edited by Henryk Kowalewicz, Średniowieczne zabytki języka polskiego w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Polskie glosy i zapiski z rękopisów 1728, 1732, 1752, Zeszyty Naukowe UAM, Greater Poland, page 116:
      Fili, ne adicias, przecladay, peccatum super peccatum
      [Fili, ne adicias, przekładaj, peccatum super peccatum]

Derived terms

[edit]
noun
[edit]
verbs

Descendants

[edit]
  • Polish: przekładać
  • Silesian: przekłŏdać

References

[edit]
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “przekładać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish przekładać. By surface analysis, prze- +‎ kładać. Sense 7 and sense 8 are semantic loans from Latin trānsferō.[1]

Pronunciation

[edit]
 
  • IPA(key): /pʂɛˈkwa.dat͡ɕ/
  • (Middle Polish) IPA(key): (16th c.) /pr̝ɛˈkɫa.dat͡ɕ/, (17th–18th c.) /pʂɛˈkɫa.dat͡ɕ/
  • Audio 1; “przekładać”:(file)
  • Audio 2; “przekładać się”:(file)
  • Rhymes: -adat͡ɕ
  • Syllabification: prze‧kła‧dać

Verb

[edit]

przekładać impf (perfective przełożyć)

  1. (transitive) to move around, to move over (to take someone or something and put it from one place to another)
    Po co ciągle przekładasz piórnik z miejsca na miejsce? ― Why do you keep moving the pencil case around?
  2. (transitive) to rearrange (to change the order or arrangement of)
    Synonym: przestawiać
  3. (transitive) to put through; to set across (to take something and it on the other side of something or over the top) [with przez (+ accusative) ‘through what’], [with nad (+ instrumental) ‘above what’]
  4. (transitive, card games) to cut a deck of cards
  5. (transitive) to interlay, to put between (to place something between layers of something) [with instrumental ‘with what’]
  6. (transitive) to reschedule (to change the planned time or date of something) [with z (+ genitive) ‘from what’], [with na (+ accusative) ‘to what’] [with o (+ accusative) ‘by how much’]
  8. (transitive) to translate (to change spoken words or written text from one language to another or to provide a translation) [with z (+ genitive) ‘from what’], [with na (+ accusative) ‘to what’]
    Synonym: tłumaczyć
  10. (transitive) to translate (to change from one form or medium to another) [with na (+ accusative) ‘to what’]
    Synonym: tłumaczyć
  11. (transitive) to put before, to put ahead (to treat as more important than) [with nad or ponad (+ accusative) ‘before whom/what’]
  12. (transitive, obsolete) to put before (to present)
  13. (transitive, obsolete) to explain, to justify
    Synonyms: tłumaczyć, wyjaśniać
  14. (transitive, Middle Polish) to put in charge, to give power, to make leader
  15. (transitive, Middle Polish) to deem, to consider as; to treat as
  16. (transitive, Middle Polish) to reassemble
  17. (transitive, Middle Polish) to put an egg under a brooding chicken
  18. (transitive, Middle Polish) to compare
    Synonym: porównywać
  19. (transitive, Middle Polish) to presuppose; Further details are uncertain.
    • 1532, Bartłomiej z Bydgoszczy, Słownik łacińsko-polski‎[4], page 122b:
      Praesupponit, przeclada
      [Praesupponit, przekłada]
    • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎[5], page 1081b:
      Transumo, ex alio sumo – Ziednego nadrugi przekładam
      [Transumo, ex alio sumo – Ziednego nadrugi przekładam]
  20. (reflexive with się) to be reflected in (to have an impact) [with na (+ accusative) ‘to what’]
  21. (reflexive with się) to translate (to be changed from one form or medium to another) [with na (+ accusative) ‘to what’]
  22. (reflexive with się) to shift (to change one's position only slightly) [with z (+ genitive) ‘from what’], [with na (+ accusative) ‘to what’]
    Synonym: przekręcać się
  23. (reflexive with się, Middle Polish) to put oneself before, to put oneself ahead (to treat oneself as more important than)
  24. (reflexive with się, Middle Polish) to overcharge (to incur excessive costs)
  25. (reflexive with się, Middle Polish) to try, to attempt (to make an effort)
    Synonyms: próbować, starać się, wysilać się
  26. (reflexive with się, Middle Polish) to deem oneself, to consider oneself as; to treat oneself as
  27. (reflexive with się, Middle Polish) to be introduced; to be noticed
  28. (reflexive with się, Middle Polish) to be located
    Synonym: znajdować się

Verb

[edit]

przekładać impf

  1. (transitive, obsolete, hunting, of a dog) to run through many times searching for game (running, to cross e.g. a field)

Conjugation

[edit]
Conjugation of przekładać impf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive przekładać
present tense 1st przekładam przekładamy
2nd przekładasz przekładacie
3rd przekłada przekładają
impersonal przekłada się
past tense 1st przekładałem,
-(e)m przekładał 		przekładałam,
-(e)m przekładała 		przekładałom,
-(e)m przekładało 		przekładaliśmy,
-(e)śmy przekładali 		przekładałyśmy,
-(e)śmy przekładały
2nd przekładałeś,
-(e)ś przekładał 		przekładałaś,
-(e)ś przekładała 		przekładałoś,
-(e)ś przekładało 		przekładaliście,
-(e)ście przekładali 		przekładałyście,
-(e)ście przekładały
3rd przekładał przekładała przekładało przekładali przekładały
impersonal przekładano
future tense 1st będę przekładał,
będę przekładać 		będę przekładała,
będę przekładać 		będę przekładało,
będę przekładać 		będziemy przekładali,
będziemy przekładać 		będziemy przekładały,
będziemy przekładać
2nd będziesz przekładał,
będziesz przekładać 		będziesz przekładała,
będziesz przekładać 		będziesz przekładało,
będziesz przekładać 		będziecie przekładali,
będziecie przekładać 		będziecie przekładały,
będziecie przekładać
3rd będzie przekładał,
będzie przekładać 		będzie przekładała,
będzie przekładać 		będzie przekładało,
będzie przekładać 		będą przekładali,
będą przekładać 		będą przekładały,
będą przekładać
impersonal będzie przekładać się
conditional 1st przekładałbym,
bym przekładał 		przekładałabym,
bym przekładała 		przekładałobym,
bym przekładało 		przekładalibyśmy,
byśmy przekładali 		przekładałybyśmy,
byśmy przekładały
2nd przekładałbyś,
byś przekładał 		przekładałabyś,
byś przekładała 		przekładałobyś,
byś przekładało 		przekładalibyście,
byście przekładali 		przekładałybyście,
byście przekładały
3rd przekładałby,
by przekładał 		przekładałaby,
by przekładała 		przekładałoby,
by przekładało 		przekładaliby,
by przekładali 		przekładałyby,
by przekładały
impersonal przekładano by
imperative 1st niech przekładam przekładajmy
2nd przekładaj przekładajcie
3rd niech przekłada niech przekładają
active adjectival participle przekładający przekładająca przekładające przekładający przekładające
passive adjectival participle przekładany przekładana przekładane przekładani przekładane
contemporary adverbial participle przekładając
verbal noun przekładanie

Derived terms

[edit]
adjectives
nouns
verbs
[edit]
adjectives
adverbs
nouns
verbs

See also

[edit]

References

[edit]
  1. ^ Bańkowski, Andrzej (2000) “przekładać III”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)

Further reading

[edit]
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=przekładać&oldid=82617402"