Jump to content

postać

From Wiktionary, the free dictionary

Old Polish

[edit]

Etymology 1

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *postatь. First attested in the 14th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /pɔstat͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /pɔstat͡ɕ/

Noun

[edit]

postać f

  1. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) type, kind
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 121, 4:
      Tamo sø wstøpily postaczy, postaczy panouy (tribus, tribus domini)
      [Tamo są wstąpiły postaci, postaci panowy (tribus, tribus domini)]
    • 1959 [1393], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 178, Poznań:
      Jako gest Jan s te postaczi, gich kleynota, gich sczitha y gich krwe
      [Jako jest Jan s te postaci, jich klejnota, jich szczyta i jich krwie]
    • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 108r:
      Propago est linea origo extensio vel flagellum vitis extensum sub terra oder eyn geschlechte rodzay vel postacz
      [Propago est linea origo extensio vel flagellum vitis extensum sub terra oder eyn geschlechte rodzaj vel postać]
  2. (attested in Greater Poland) gender, sex
    • 1965 [1456], Mikołaj z Pawłowic, edited by Henryk Kowalewicz, Średniowieczne zabytki języka polskiego w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Polskie glosy i zapiski z rękopisów 1728, 1732, 1752, Zeszyty Naukowe UAM, Greater Poland, page 90:
      Propter quod eciam tunc sexus, postacz, femineum fuit multum despecta wszgardzona
      [Propter quod eciam tunc sexus, postać, femineum fuit multum despecta wzgardzona]
  3. (attested in Greater Poland) appearance; posture; height
    • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎[2], Lubiń, page 75:
      Statura, id est status hominis seu eius magnitudo postącz
      [Statura, id est status hominis seu eius magnitudo postać]
    • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 130r:
      Statura id est status hominis scilicet eius magnitudo postącz
      [Statura id est status hominis scilicet eius magnitudo postać]
Descendants
[edit]
  • Polish: postać (noun)
  • Silesian: postać

Etymology 2

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *postati. By surface analysis, po- +‎ stać. First attested in the 14th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /pɔstaːt͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /pɔstɒt͡ɕ/

Verb

[edit]

postać pf

  1. to stand for a while, to stand a bit
    • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[3], 23, 3:
      Postoy (sta) malvczko podle obyati swey
      [Postoj (sta) maluczko podle obiaty swej]
    • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 44:
      Postacz consistere (ecce occurrit illi mulier..., quietis impatiens nec valens in domo consistere pedibus suis Prov 7, 11)
      [Postać consistere (ecce occurrit illi mulier..., quietis impatiens nec valens in domo consistere pedibus suis Prov 7, 11)]
  2. (attested in Greater Poland) to linger; to stand; to be somewhere, someone
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[4], page 482:
      Bocz tedy bądzye vdrączenye vyelykye, yakye nye postalo (non fuit Mat 24, 21) od początka svyata
      [Boć tedy będzie udręczenie wielikie, jakie nie postało (non fuit Mat 24, 21) od początka świata]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[5], page 157:
      O tem, yze myly Yesus nygdy nye postal nyemoczen od nagabanya ktorego vrzoda (quod Jesus nunquam egrotavit)
      [O tem, iże miły Jesus nigdy nie postał niemocen od nagabania ktorego wrzoda (quod Jesus nunquam egrotavit)]
    • 1888 [1393], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎[6], Greater Poland, page 67:
      Iaco tamo Bartlomey ode dwdzestu (leg. dwudziestu) lath nigdi ne postal w dzirszeni
      [Jako tamo Bartłomiej ode dwudziestu lat nigdy nie postał w dzirżeni]
  3. (attested in Greater Poland, Masovia) to change one's location
    • 1885-2024 [c. 1428], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎[7], volume I, Międzyrzecz, Warsaw, page 490:
      Postal gesth migrauit
      [Postał jest migrauit]
  4. (figuratively, attested in Greater Poland) to change ownership
    • 1967 [1395], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 72, Kościan:
      Yaco to swatczø, is Nowa Wes ne postala w manofst[w]o do Czacza
      [Jako to świadczę, iż Nowa Wieś nie postała w manowst[w]o do Czacza]
  5. (attested in Greater Poland) to come from someone or somewhere, to originate
    • 1959 [1419], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 976, Poznań:
      Ysz Janusz yest postal s naszey krzwe, postacy y sczytu
      [Iż Janusz jest postał s naszey kr[z]wie, postaci i szczytu]
Descendants
[edit]

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005) “postać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Sławski, Franciszek (1958-1965) “postać”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
  • Mańczak, Witold (2017) “postać”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “postać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “1. postać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “2. postać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
  • Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “postać”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

[edit]
Polish Wikipedia has an article on:
Wikipedia pl

Etymology 1

[edit]

Inherited from Old Polish postać (noun). Compare Russian стать (statʹ) (noun), Ukrainian стать (statʹ) and постать (postatʹ).

Pronunciation

[edit]
 
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -ɔstat͡ɕ
  • Syllabification: po‧stać

Noun

[edit]

postać f (related adjective postaciowy)

  1. figure, form (shape of some being)
    Synonym: figura
  2. character (person of a given personality)
    Hypernyms: człowiek, osobnik
  3. (narratology) character (agent within a story)
    Near-synonym: figura
  4. character, form (observable form of something)
    Synonyms: aspekt, forma, kształt, przejaw, strona, wymiar, wyraz
  5. (dialectal) head harvester (person in charge of harvesting)
  6. (dialectal) harvest area
  7. (obsolete, grammar) aspect (grammatical quality of a verb which determines the relationship of the speaker to the internal temporal flow of the event which the verb describes)
    Synonym: aspekt
  8. (obsolete) rhetorical device
    Synonym: figura
  9. (obsolete) position, state
    Synonyms: stan, położenie
  10. (obsolete, minerology) chunk of mineral limited in some plane
  11. (Middle Polish) part (fragment of a whole)
    Synonym: część
  12. (Middle Polish) layer
    Synonym: warstwa
  13. (Middle Polish) appearance, pretending
    Synonyms: pozór, udawanie
  14. (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎[8], page 417c:
      Status, Stan/ poſtáć/ ſposób/ obyczay/ xtałt/ wzroſt/ też vrząd
      [Status, Stan/ postáć/ sposób/ obyczaj/ kształt/ wzrost/ też urząd]
Declension
[edit]
Declension of postać
singular plural
nominative postać postacie/postaci
genitive postaci postaci
dative postaci postaciom
accusative postać postacie/postaci
instrumental postacią postaciami
locative postaci postaciach
vocative postaci postacie/postaci
Derived terms
[edit]
nouns
prepositions
verbs
[edit]
adjectives
noun

Trivia

[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), postać (noun) is one of the most used words in Polish, appearing 75 times in scientific texts, 12 times in news, 18 times in essays, 21 times in fiction, and 4 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 130 times, making it the 465th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

Etymology 2

[edit]

From po- +‎ stać (1 sg. stanę).

Pronunciation

[edit]

Verb

[edit]

postać pf (imperfective postawać)

  1. (intransitive, archaic) used to emphasize that a person has never been or will never be in a particular place
    Jego noga więcej tu nie postanie. ― He is never setting foot in this house again.
Usage notes
[edit]

Only the 3rd person forms are used.

Conjugation
[edit]
Conjugation of postać pf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive postać
future tense 1st postoję postoimy
2nd postoisz postoicie
3rd postoi postoją
impersonal postoi się
past tense 1st postałem,
-(e)m postał 		postałam,
-(e)m postała 		postałom,
-(e)m postało 		postaliśmy,
-(e)śmy postali 		postałyśmy,
-(e)śmy postały
2nd postałeś,
-(e)ś postał 		postałaś,
-(e)ś postała 		postałoś,
-(e)ś postało 		postaliście,
-(e)ście postali 		postałyście,
-(e)ście postały
3rd postał postała postało postali postały
impersonal postano
conditional 1st postałbym,
bym postał 		postałabym,
bym postała 		postałobym,
bym postało 		postalibyśmy,
byśmy postali 		postałybyśmy,
byśmy postały
2nd postałbyś,
byś postał 		postałabyś,
byś postała 		postałobyś,
byś postało 		postalibyście,
byście postali 		postałybyście,
byście postały
3rd postałby,
by postał 		postałaby,
by postała 		postałoby,
by postało 		postaliby,
by postali 		postałyby,
by postały
impersonal postano by
imperative 1st niech postoję postójmy
2nd postój postójcie
3rd niech postoi niech postoją
anterior adverbial participle postawszy
verbal noun postanie
Derived terms
[edit]
phrases

Etymology 3

[edit]

Inherited from Old Polish postać (verb). By surface analysis, po- +‎ stać. (1 sg. stoję).

Pronunciation

[edit]
 

Verb

[edit]

postać pf

  1. (intransitive) to stand for a while
    Postałem trochę w tej kolejce, ale zrezygnowałem zanim doszedłem do kasy. ― I had been standing in this line for a while, but I gave up before I got to the cash register.
  2. (intransitive) to linger, to remain for a while (to not be destroyed for some time)
    Ta rudera postoi jeszcze z dziesięć lat. ― This shack will stand another ten years.
  3. (intransitive, of flowers) to not wither for some time
    Wstaw kwiaty do świeżej wody, a postoją jeszcze kilka dni. ― Put the flowers in fresh water and they will linger for a few more days.
  4. (intransitive, of things) to be unused for some time
  5. (intransitive, of liquids or food) to sit for some time (to be left alone for some time until another desired state is reached)
  6. (intransitive, obsolete) to stand up (to arise onto one's feet)
    Synonym: wstać
Usage notes
[edit]

The verbs postać and przestać mean more or less the same. The differences are that przestać always needs time markers and usually means completely still, while postać means standing in a small area, not necessarily still.

Conjugation
[edit]
Conjugation of postać pf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive postać
future tense 1st postoję postoimy
2nd postoisz postoicie
3rd postoi postoją
impersonal postoi się
past tense 1st postałem,
-(e)m postał 		postałam,
-(e)m postała 		postałom,
-(e)m postało 		postaliśmy,
-(e)śmy postali 		postałyśmy,
-(e)śmy postały
2nd postałeś,
-(e)ś postał 		postałaś,
-(e)ś postała 		postałoś,
-(e)ś postało 		postaliście,
-(e)ście postali 		postałyście,
-(e)ście postały
3rd postał postała postało postali postały
impersonal postano
conditional 1st postałbym,
bym postał 		postałabym,
bym postała 		postałobym,
bym postało 		postalibyśmy,
byśmy postali 		postałybyśmy,
byśmy postały
2nd postałbyś,
byś postał 		postałabyś,
byś postała 		postałobyś,
byś postało 		postalibyście,
byście postali 		postałybyście,
byście postały
3rd postałby,
by postał 		postałaby,
by postała 		postałoby,
by postało 		postaliby,
by postali 		postałyby,
by postały
impersonal postano by
imperative 1st niech postoję postójmy
2nd postój postójcie
3rd niech postoi niech postoją
anterior adverbial participle postawszy
verbal noun postanie
Derived terms
[edit]
phrases
verbs

References

[edit]
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “postać (noun)”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 411

Further reading

[edit]
  • postać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • postać in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “1. postać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “2. postać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • “POSTAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 06.09.2010
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “postać”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “postać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “postać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 4, Warsaw, page 758
  • postać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
  • Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “postać”, in Dydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), →ISBN

Silesian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish postać (noun).

Pronunciation

[edit]

Noun

[edit]

postać f

  1. form; character

Further reading

[edit]
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=postać&oldid=82383500"