zająć
Appearance
Old Polish
[edit]Etymology
[edit]From za- + jąć. First attested in 1385.
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]zająć pf (imperfective zajmać or zajmować)
- (transitive, attested in Lesser Poland, Greater Poland, Kuyavia, Masovia) to seize (to take from or deprive someone of, legally or illegally)
- 1428, Rękopiśmienne luźne ekscerpty z ksiąg sądowych grodzkich i ziemskich, volume III, Krakow, Biecz, and Czchów, pages 114, 870:
- Pro eo, quia vlg. zayaly peccora de communi campo et pellerunt ipsa in domum eiusdem domine
- Pro eo, quia vlg. zajęli peccora de communi campo et pellerunt ipsa in domum eiusdem domine
- 1959 [1396], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 196, Poznań:
- Czo Viszocze szaiønthi kobili, tich Jakusz vszitka ne ma
- [Co Wysocie zajęty kobyły, tych Jakusz użytka nie ma]
- 1897 [1421], Teki Adolfa Pawińskiego[1], volume VII, number 2404, Brześć Kujawski Voivodeship:
- Jakom Adamoua skota ne zayanl z gagu y wegnal w ssve szytzo
- [Jakom Adamowa skota nie zajął z gaju i wegnał w swe żyto]
- 1959 [1393], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 150, Poznań:
- Isze Sczepan[owi lud]ze zayøli kone na dobrouolne drodze
- [Iże Szczepan[owi lud]zie zajęli konie na dobrowolne drodze]
- 1967 [1398], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 47, Kościan:
- Isz moy parobczy say[a]øly Symonowy kone f tem szayeszdze
- [Iż moi parobcy zaj[a]ęli Szymonowi konie w tem zajeździe]
- 1921 [1439], Kazimierz Tymieniecki, editor, Procesy twórcze formowania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich[2], page 241:
- Quia zayal equum ad stabulum al. do obori
- [Quia zajął equum ad stabulum al. do obory]
- 1950 [1471], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 3030, Warsaw:
- Jakom ya nye posslalą czeladzi moyey anym zayala owyecz sz pola gwalthem Falkovych do obory
- [Jakom ja nie posłała czeladzi mojej anim zajęła owiec z pola gwałtem Fałkowych do obory]
- 1950 [1451], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 902, Warsaw:
- O kthora krowa Dobek na myą zalowal, they yam yemv nye zayąl gwalthem
- [O ktorą krowę Dobek na mię żałował, tej jam jemu nie zajął gwałtem]
- 1967 [1420], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 783, Kościan:
- Yz pan Dobrogost... yachal na Stanislawową Zydowcziną dzedzyną... y zayąl yego stado... gwaltem moczą, wząw cztirzy scopy y snadl ge
- [Iż pan Dobrogost... jachał na Stanisławowę Żydowczynę dziedzinę... i zajął jego stado... gwałtem mocą, wziąw cztyrzy skopy i śniadł je]
- 1959 [1413], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 693, Poznań:
- Jaco pan Pyotr posslal dzewandz paniczow... na dzedziznø paney Margorzathi y szayøli geg, y pobraly moczø y gwaltem scotha y owecz yaco szesczdzeszanth grzywyen
- [Jako pan Piotr posłał dziewięć paniczow... na dziedziznę paniej Margorzaty i zajęli jej, i pobrali mocą i gwałtem skota i owiec jako sześćdziesiąt grzywien]
- 1974 [1406], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie[3], volume IV, number 172, Kalisz:
- Yako mi Philip szagøl sc[z]ot przesze scodi gwaltem silø... s tako dobrimi yako sam
- [Jako mi Filip zajął sk[z]ot przeze szkody gwałtem siłą... z tako dobrymi jako sam]
- 1920 [1427], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume II, number 2753, Zakroczym:
- Iacom ya nye zayøl Smyerzinich swini samowtor silø
- [Jakom ja nie zajął Śmierzynych świni samowtor siłą]
- 1897 [1385], Teki Adolfa Pawińskiego[4], volume III, number 10, Łęczyca Land:
- Quod voyskø... vac[c]a ne zagøta Johanni, ale gø pani Powoy zagøla
- [Quod wojską... vac[c]a nie zajęta Johanni, ale ją pani Powoj zajęła]
- 1981 [1397], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. V., B. Roty konińskie, s. 275-533, number 36, Konin:
- Yako Janusz zaiøl Woyczechowi swyne [w] swem prosche
- [Jako Janusz zajął Wojciechowi świnie [w] swem prosie]
- 1981 [1399], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. V, A. Roty gnieźnieńskie, s. 76-274, number 56, Gniezno:
- Iaco czso Swanthos zayøl v [Ku]sza kobili, czso mu ge Jarnolt slubil wiprawi[ć], ty bili tako dobre iaco LXXX marce
- [Jako czso Świętosz zajął u [Ku]sza kobyły czso mu je Jarnołt ślubił wyprawi[ć], ty były tako dobre jako LXXX marce]
- 1959 [1432], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1410, Poznań:
- Jszem ya nye kazala zaiancz Mirzonovich cobil sz yego dzedzyni, yedno swe
- [Iżem ja nie kazał zająć Mirzoniowych kobył z jego dziedziny, jedno z swe]
- 1959 [1397], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 321, Poznań:
- Czo posel zaial M[ś]czigneief scot pane *Broszke, to zaial na swe zastawe
- [Co poseł zajął M[ś]cigniejew skot panie Brzoskie, to zajął na swe zastawie]
- 1960 [1437], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 1129, Pyzdry:
- Yakosz pan Milay kaszal my zayacz konye przed stodolą v kobyl
- [Jakoż pan Miłaj kazał mi zająć konie przed stodołą u kobył]
- 1960 [1417], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 484, Pyzdry:
- Ysz czso zayøl Pyotr..., tho iest zayøl we szkodze w owsze
- [Iż czso zajął Piotr..., to jest zajął we szkodzie w owsie]
- 1967 [1417], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 642, Kościan:
- Allexy slamawszi ploth y wegnal skot na ogrod Bechnyn a gdy Bechna zayøla skot do swego dworu, tedy Allexy... gwaltem ten gisty skot otbil
- [Aleksy słamawszy płot i wegnał skot na ogrod Biechnin a gdy Biechna zajęła skot do swego dworu, tedy Aleksy... gwałtem ten jisty skot otbił]
- (attested in Sieradz-Łęczyca) to occupy property, to appropriate
- 1897 [1392], Teki Adolfa Pawińskiego[6], volume IV, number 4398, Łęczyca Land:
- Sicut Andreas non tetigit, ne zayøl, duas lineas, zagonow, de obligacione Jasconis
- [Sicut Andreas non tetigit, nie zajął, duas lineas, zagonow, de obligacione Jasconis]
- (attested in Greater Poland) to take (cattle) in damage to secure compensation
- 1981 [1426], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. V., B. Roty konińskie, s. 275-533, number 461, Konin:
- Jaco tha krowa nye bila w tem scocze, kedim byl zayąl
- [Jako ta krowa nie była w tem skocie, kiedym był zajął]
- to take with oneself; to take on the road
- 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[7], 31, 18:
- Tak pobraw swoy nabitek a zayøl stada (tulit omnem substantiam suam et greges),... y bral szø ku Isaakowy... do zemye Kanaan
- [Tak pobraw swoj nabytek a zajął stada (tulit omnem substantiam suam et greges),... i brał się ku Isaakowi... do ziemie Kanaan]
- to capture, to seize
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[8], page 343:
- Tesch podobno krolewsthwo nyebyeskye szyeczy, nyevodv vpusczączemv v morze, ktorasz zaymye s kazdego rodv rybnego (sagenae... ex omni genere piscium congreganti Mat 13, 47)
- [Też podobno krolewstwo niebieskie sieci, niewodu wpuszczącemu w morze, ktoraż zajmie z każdego rodu rybnego (sagenae... ex omni genere piscium congreganti Mat 13, 47)]
- to abduct, to take captive
- 1930 [c. 1455], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[9], 28, 5:
- Poddal gy pan bog gego w røkø krolya syrskego, gen pobyw gy wyelyki plyon zaiøl (cepit) z gego rziszey y prziwyodl do Damaska
- [Poddał ji Pan Bog jego w rękę krola syrskiego, jen pobiw ji wieliki plon zajął (cepit) z jego rzyszej i przywiodł do Damaszka]
- (attested in Lesser Poland) to take out a loan, to borrow
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][10], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 36, 22:
- Zayme (mutuabitur) grzeszni a ne zaplaczi
- [Zajmie (mutuabitur) grzeszny a nie zapłaci]
- 1977-1980 [1471], Wanda Żurowska-Górecka, Vladimír Kyas, editors, Mamotrekty staropolskie [Old Polish-Latin Dictionaries and wordlists], page 261:
- Mutuare zagyancz w zagyem (qui petit a te, da ei, et volenti mutuari a te ne avertaris Mat 5, 42)
- [Mutuare zająć w zajem (qui petit a te, da ei, et volenti mutuari a te ne avertaris Mat 5, 42)]
- to occupy (to fill a period of time with some action)
- 1882 [End of the 15th century], Emil Kałużniacki, editor, Kleinere altpolnische Texte aus Handschriften des XV. und des Anfangs des XVI. Jahrhunderts[11], page 287:
- Zyemye znyvvo zabranye wyna (apprehendet messium tritura vindemiam Lev 26, 5)
- [Zajmie żniwo zabranie wina (apprehendet messium tritura vindemiam Lev 26, 5)]
- (reflexive with się, sometimes figurative) to start burning, to catch fire
Derived terms
[edit]nouns
Related terms
[edit]nouns
Descendants
[edit]References
[edit]- Boryś, Wiesław (2005) “jąć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “zająć, zająć się”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
- Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “zająć”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
Polish
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Old Polish zająć. By surface analysis, za- + jąć. Compare Kashubian zajic and Slovincian zajyc.
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]zająć pf (imperfective zajmować)
- (transitive) to occupy, to take up (to physically fill an entire area entirely)
- (transitive) to occupy, to take (to stand, sit or lie down in a specific place, i.e. in a chair)
- (transitive, colloquial) to reserve, to book [with dative ‘for whom’]
- Synonym: zarezerwować
- (transitive) to occupy, to take up (to start living in a specific place)
- Synonym: zamieszkać
- (transitive) to take, to rank, to occupy (to be in a particular place in a competition or hierarchy, etc.)
- zająć pierwsze miejsce ― to take first place
- (transitive) to occupy (to start using and make unavailable for others)
- zająć łazienkę ― to occupy a bathroom
- (transitive, military) to occupy, to seize (to introduce troops into an area and thus gain control over it)
- Synonym: (impf,pf) anektować
- (transitive) to take, to occupy (to last a certain amount of time)
- Synonym: zabrać
- To zajmie tylko chwilę. ― This will take just a moment.
- (transitive) to occupy (to give someone something to do) [with instrumental ‘with what’]
- (transitive) to occupy, to absorb, to grab, to engage (to interest someone for a long time)
- (transitive, law) to distrain (to seize somebody's property in place of, or to force, payment of a debt)
- Synonyms: aresztować impf or pf, sekwestrować impf or pf, zaaresztować, zasekwestrować
- (transitive, of fire, etc.) to engulf, to take (to cover the entire surface or object with harmful effects)
- (transitive) to take up, to assume (to begin to have or perform)
- zająć pozycję ― to assume a position
- zająć postawę ― to take up an attitude
- (transitive) to take up (to begin to be somewhere)
- (transitive) to take, to seize (to take possession of something)
- (transitive, of diseases) to take (to affect to some organ)
- (transitive) to occupy (to fill a period of time with some action)
- (transitive, obsolete) to embrace; to encompass
- (transitive, obsolete) to hit physically [with po (+ locative) or w (+ accusative) ‘where’]
- Synonym: uderzyć
- (transitive, obsolete) to take; to abduct
- (transitive, obsolete) to take along (to grab and bring with oneself)
- Synonym: zabrać
- (transitive, obsolete) to delight, to charm
- Synonym: zachwycić
- (reflexive with się) to take up, to engage, to be engaged with, to be occupied with; to handle, to deal with, to address (to begin doing) [with instrumental ‘what’]
- (reflexive with się) to take care of, to look after; to handle, to deal with, to address (to do what is necessary to ensure the wellbeing of someone or something) [with instrumental ‘whom/what’]
- (reflexive with się) to catch fire, to conflagrate (to become engulfed in flames) [with instrumental ‘what’ and od (+ genitive) ‘from/because of what’]
- (reflexive with się, obsolete) to start, to begin
- (reflexive with się, obsolete) to be interested
- Synonyms: zaciekawić się, zainteresować się
- (reflexive with się, obsolete) to fancy, to be attracted to (to feel a romantic attraction towards someone)
Conjugation
[edit]Derived terms
[edit]adjectives
nouns
verbs
- zająć stanowisko pf, zajmować stanowisko impf
Further reading
[edit]- zająć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- zająć się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- zająć in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zająć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zająć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “ZAJĄĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 05.05.2010
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “zająć”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “zająć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “zająć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 107
- zająć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
- zająć się in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Categories:
- Old Polish terms prefixed with za-
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish verbs
- Old Polish perfective verbs
- Old Polish transitive verbs
- Lesser Poland Old Polish
- Greater Poland Old Polish
- Kuyavia Old Polish
- Masovia Old Polish
- Old Polish terms with quotations
- Sieradz-Łęczyca Old Polish
- Old Polish reflexive verbs
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish terms prefixed with za-
- Polish 2-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio pronunciation
- Rhymes:Polish/ajɔɲt͡ɕ
- Rhymes:Polish/ajɔɲt͡ɕ/2 syllables
- Polish lemmas
- Polish verbs
- Polish perfective verbs
- Polish transitive verbs
- Polish colloquialisms
- Polish terms with collocations
- pl:Military
- Polish terms with usage examples
- pl:Law
- Polish terms with obsolete senses
- Polish reflexive verbs