przykładny

Old Polish

Etymology

From przykład +‎ -ny. First attested in the middle of the fifteenth century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pr̝ikɫadnɨ/
• IPA^(key): (15^th CE) /pr̝ikɫadnɨ/

Adjective

przykładny (derived adverb przykładnie)

1. exemplary (worthy of being imitated)
   • 1461–1467, Sermones. Rękopiśmienne ekscerpty pochodzące z rkpsu Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. 230 (dawna sygn. 1421/108 Mns) z roku 1461-1467, page 322v:

     [Prz]icladnemv [n]asladovanyv ad... exemplarem imitacionem

     [[Prz]ykładnemu [n]aśladowaniu ad... exemplarem imitacionem]

2. (attested in Silesia, Greater Poland) exemplary, illustrative, allegorical
   • 1956 [Middle of the fifteenth century], Jerzy Woronczak, editor, Teksty polskie w rękopisie nr 43 Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu z połowy XV wieku‎^[1], Silesia, page 99v:

     Sed pro informacione nostra loquendo et in sensum al[e]goricum, przicladny, notare possumus

     [Sed pro informacione nostra loquendo et in sensum al[e]goricum, przykładny, notare possumus]

   • 1890 [End of the fifteenth century], Bolesław Erzepki, editor, Szczątki dawnej polszczyzny‎^[2], Mogilno, page 178:

     Allegoricum, tropoloycum, anagogicum scilicet duchowni, przicladni, swirzchowani

     [Allegoricum, tropoloycum, anagogicum scilicet duchowny, przykładny, swirzchowany]

Derived terms

noun

• przykładność

Related terms

noun

• przykładanie

verbs

• kładać impf
• kłaść impf
• przykładać impf

Descendants

• Polish: przykładny

References

• Bańkowski, Andrzej (2000) “przykładny”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “przykładny”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish przykładny. By surface analysis, przykład +‎ -ny.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /pʂɘˈkwad.nɘ/

• (Middle Polish) IPA^(key): (16^th c.) /pr̝ɨˈkɫad.nɨ/, (17^th–18^th c.) /pʂɨˈkɫad.nɨ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -adnɘ
• Syllabification: przy‧kład‧ny

Adjective

przykładny (comparative przykładniejszy, superlative najprzykładniejszy, derived adverb przykładnie)

1. exemplary (worthy of being imitated)

   Synonym: wzorowy

2. exemplary (serving as a warning)
3. (obsolete, hunting, of a gun) well-built, easy to use
4. (Middle Polish, relational) aphoristic

   Synonyms: aforystyczny, aforyzmowy, sentencjonalny

Declension

Declension of przykładny (hard)

singular					plural
	masculine animate	masculine inanimate	feminine	neuter	virile (= masculine personal)	non-virile
nominative	przykładny		przykładna	przykładne	przykładni	przykładne
genitive	przykładnego		przykładnej	przykładnego	przykładnych
dative	przykładnemu		przykładnej	przykładnemu	przykładnym
accusative	przykładnego	przykładny	przykładną	przykładne	przykładnych	przykładne
instrumental	przykładnym		przykładną	przykładnym	przykładnymi
locative	przykładnym		przykładnej	przykładnym	przykładnych

Derived terms

adjective

• bezprzykładny

noun

• przykładność

Related terms

adjective

• przykładowy

adverbs

• bezprzykładnie
• przykładnie
• przykładowo

nouns

• przykładacz
• przykładek
• przykładka
• przykładnia
• przykładnica
• przykładnik
• przykładowość
• przykładzik
• przykładzina

verbs

• kładać impf
• kłaść impf
• przykładać impf

Further reading

• przykładny in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• przykładny in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przykładny”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Paweł Kupiszewski (03.11.2020) “PRZYKŁADNY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “przykładny”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “przykładny”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “przykładny”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 305
• przykładny in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego