przykładać

Old Polish

Etymology

From przy- +‎ kładać. First attested in the end of the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pr̝ikɫadat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /pr̝ikɫadat͡ɕ/

Verb

przykładać impf

1. (attested in Greater Poland) to add to
   • 1888 [1410], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎^[1], Greater Poland, page 53:

     Micolay dawal swe penandze na szastaw..., nicz sinowcz[o]wich penandzi ne przicladayacz

     [Mikołaj dawał swe pieniądze na zastaw... nic synowc[o]wych pieniędzy nie przykładając]

2. to grant more permissions or rights
   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 53, 3:

     Rzekl Hannusz na przyszasznyky, by mv krzywdą vczynyly a gedney stronye wyaczey przykladaly (quod uni partium magis apposuissetis) nyszly drugey

     [Rzekł[li] Hannusz na przysiężniki, by mu krzywdę uczynili a jednej stronie więcej przykładali (quod uni partium magis apposuissetis) niżli drugiej]

3. to add words
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[2], page 278:

     Alye swyathy Maczyey pysche: Chleb nasz nadprzyrodzony day nam dzyszya... Svyathy Lucasch movy albo przykladą (posuit): Wszedny

     [Ale święty Maciej pisze: «Chleb nasz nadprzyrodzony daj nam dzisia»... Święty Łukasz mowi albo przykłada (posuit) «wszedni»]

4. (attested in Lesser Poland) to grow attached to
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki‎^[3], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego, pages 61, 10:

     Bogaczstwa, acz bødø p[rz]ichodzicz, ne przicladaycze sercza (nolite cor apponere, Puł: nye chczyeycze szyercza przykladacz)

     [Bogacstwa acz będą p[rz]ychodzić, nie przykładajcie sierca (nolite cor apponere, Puł: nie chciejcie sierca przykładać)]

5. to assign someone something
   • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[4], 22, 17:

     Prziklada gey gimyø przezle (imponit ei nomen pessimum)

     [Przykłada jej jimię przezłe (imponit ei nomen pessimum)]

6. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   • 1901 [15th century], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 23:

     Excubabant przycladaly aut strzegly (mulierum, quae excubabant in ostio tabernaculi Ec 38, 8; mamotrekt kapitulny: hledahu)

     [Excubabant przykładały aut strzegły (mulierum, quae excubabant in ostio tabernaculi Ec 38, 8; mamotrekt kapitulny: hledahu)]

   1. to keep watch
   2. corruption of przyględać

Derived terms

adjective

• przykładny

 

noun

• przykładanie

 

Related terms

adverb

• przykładnie

 

noun

• przykładność

 

Descendants

• Polish: przykładać

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “przykładać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish przykładać. przy- +‎ kładać.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /pʂɘˈkwa.dat͡ɕ/

• (Middle Polish) IPA^(key): (16^th c.) /pr̝ɨˈkɫa.dat͡ɕ/, (17^th–18^th c.) /pʂɨˈkɫa.dat͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -adat͡ɕ
• Syllabification: przy‧kła‧dać

Verb

przykładać impf (perfective przyłożyć)

1. (transitive) to lay on, to put against, to put in contact, to attach, to affix [with dative ‘against whom’] [with do (+ genitive) ‘to what’]

   Synonym: przytykać

2. (transitive) to press (to cover with a heavy object) [with instrumental ‘with what’]
3. (transitive) to press (to apply a seal or stamp to something) [with na (+ locative) ‘on what’]
4. (transitive, colloquial) to lay on, to add more of something

   Synonym: dokładać

5. (transitive, colloquial) to lay hands on, to punch, to deck [with dative ‘whom’]

   Synonyms: see Thesaurus:bić

6. (transitive, obsolete or dialectal) to accustom, to inure

   Synonym: przyzwyczajać

7. (transitive, Middle Polish) to compare; to refer to
8. (intransitive, Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
   • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎^[5], page 84a:

     Applico – Przirowniwam, przikładąm

     [Applico – Przyrównywam, przykładąm.]

9. (reflexive with się) to give one's all, to apply oneself, to buckle down, to knuckle down [with do (+ genitive) ‘in what task’]
10. (reflexive with się) to lay down for a moment [with do (+ genitive) ‘on what’]
11. (reflexive with się) to go up against
12. (reflexive with się) to apply oneself, to buckle down, to knuckle down
13. (reflexive with się, obsolete or dialectal) to get used to

    Synonym: przyzwyczajać się

14. (reflexive with się, Middle Polish) to chip in (to add financially)

    Synonym: dorzucać się

15. (reflexive with się, Middle Polish) to be sacrificed
16. (reflexive with się, Middle Polish) to be added on

Conjugation

Conjugation of przykładać impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		przykładać
present tense	1st	przykładam			przykładamy
	2nd	przykładasz			przykładacie
	3rd	przykłada			przykładają
	impersonal	przykłada się
past tense	1st	przykładałem, -(e)m przykładał	przykładałam, -(e)m przykładała	przykładałom, -(e)m przykładało	przykładaliśmy, -(e)śmy przykładali	przykładałyśmy, -(e)śmy przykładały
	2nd	przykładałeś, -(e)ś przykładał	przykładałaś, -(e)ś przykładała	przykładałoś, -(e)ś przykładało	przykładaliście, -(e)ście przykładali	przykładałyście, -(e)ście przykładały
	3rd	przykładał	przykładała	przykładało	przykładali	przykładały
	impersonal	przykładano
future tense	1st	będę przykładał, będę przykładać	będę przykładała, będę przykładać	będę przykładało, będę przykładać	będziemy przykładali, będziemy przykładać	będziemy przykładały, będziemy przykładać
	2nd	będziesz przykładał, będziesz przykładać	będziesz przykładała, będziesz przykładać	będziesz przykładało, będziesz przykładać	będziecie przykładali, będziecie przykładać	będziecie przykładały, będziecie przykładać
	3rd	będzie przykładał, będzie przykładać	będzie przykładała, będzie przykładać	będzie przykładało, będzie przykładać	będą przykładali, będą przykładać	będą przykładały, będą przykładać
	impersonal	będzie przykładać się
conditional	1st	przykładałbym, bym przykładał	przykładałabym, bym przykładała	przykładałobym, bym przykładało	przykładalibyśmy, byśmy przykładali	przykładałybyśmy, byśmy przykładały
	2nd	przykładałbyś, byś przykładał	przykładałabyś, byś przykładała	przykładałobyś, byś przykładało	przykładalibyście, byście przykładali	przykładałybyście, byście przykładały
	3rd	przykładałby, by przykładał	przykładałaby, by przykładała	przykładałoby, by przykładało	przykładaliby, by przykładali	przykładałyby, by przykładały
	impersonal	przykładano by
imperative	1st	niech przykładam			przykładajmy
	2nd	przykładaj			przykładajcie
	3rd	niech przykłada			niech przykładają
active adjectival participle		przykładający	przykładająca	przykładające	przykładający	przykładające
passive adjectival participle		przykładany	przykładana	przykładane	przykładani	przykładane
contemporary adverbial participle		przykładając
verbal noun		przykładanie

Derived terms

nouns

• przykładacz
• przykładka
• przykładnia
• przykładnica
• przykładnik
• przykładowość
• przykładzina

 

verbs

• przykładać rękę impf, przyłożyć rękę pf

 

Related terms

adjectives

• przykładny
• przykładowy

 

adverbs

• przykładnie
• przykładowo

 

nouns

• przykładek
• przykładność
• przykładowość
• przykładzik

 

verbs

• kładać impf
• kłaść impf

 

Further reading

• przykładać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• przykładać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przykładać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przykładać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku
• “PRZYKŁADAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku, 03.11.2020
• Paweł Kupiszewski (03.11.2020) “PRZYKŁADAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “przykładać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “przykładać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “przykładać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 304