przykładać
Appearance
Old Polish
[edit]Etymology
[edit]From przy- + kładać. First attested in the end of the 14th century.
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]przykładać impf
- (attested in Greater Poland) to add to
- 1888 [1410], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV[1], Greater Poland, page 53:
- Micolay dawal swe penandze na szastaw..., nicz sinowcz[o]wich penandzi ne przicladayacz
- [Mikołaj dawał swe pieniądze na zastaw... nic synowc[o]wych pieniędzy nie przykładając]
- to grant more permissions or rights
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 53, 3:
- Rzekl Hannusz na przyszasznyky, by mv krzywdą vczynyly a gedney stronye wyaczey przykladaly (quod uni partium magis apposuissetis) nyszly drugey
- [Rzekł[li] Hannusz na przysiężniki, by mu krzywdę uczynili a jednej stronie więcej przykładali (quod uni partium magis apposuissetis) niżli drugiej]
- to add words
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[2], page 278:
- Alye swyathy Maczyey pysche: Chleb nasz nadprzyrodzony day nam dzyszya... Svyathy Lucasch movy albo przykladą (posuit): Wszedny
- [Ale święty Maciej pisze: «Chleb nasz nadprzyrodzony daj nam dzisia»... Święty Łukasz mowi albo przykłada (posuit) «wszedni»]
- (attested in Lesser Poland) to grow attached to
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][3], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 61, 10:
- Bogaczstwa, acz bødø p[rz]ichodzicz, ne przicladaycze sercza (nolite cor apponere, Puł: nye chczyeycze szyercza przykladacz)
- [Bogacstwa acz będą p[rz]ychodzić, nie przykładajcie sierca (nolite cor apponere, Puł: nie chciejcie sierca przykładać)]
- to assign someone something
- 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[4], 22, 17:
- Prziklada gey gimyø przezle (imponit ei nomen pessimum)
- [Przykłada jej jimię przezłe (imponit ei nomen pessimum)]
- The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
- 1901 [15th century], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 23:
- Excubabant przycladaly aut strzegly (mulierum, quae excubabant in ostio tabernaculi Ec 38, 8; mamotrekt kapitulny: hledahu)
- [Excubabant przykładały aut strzegły (mulierum, quae excubabant in ostio tabernaculi Ec 38, 8; mamotrekt kapitulny: hledahu)]
- to keep watch
- corruption of przyględać
Derived terms
[edit]adjective
noun
Related terms
[edit]adverb
noun
Descendants
[edit]- Polish: przykładać
References
[edit]- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “przykładać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Old Polish przykładać. przy- + kładać.
Pronunciation
[edit]- (Middle Polish) IPA(key): (16th c.) /pr̝ɨˈkɫa.dat͡ɕ/, (17th–18th c.) /pʂɨˈkɫa.dat͡ɕ/
Verb
[edit]przykładać impf (perfective przyłożyć)
- (transitive) to lay on, to put against, to put in contact, to attach, to affix [with dative ‘against whom’] [with do (+ genitive) ‘to what’]
- Synonym: przytykać
- (transitive) to press (to cover with a heavy object) [with instrumental ‘with what’]
- (transitive) to press (to apply a seal or stamp to something) [with na (+ locative) ‘on what’]
- (transitive, colloquial) to lay on, to add more of something
- Synonym: dokładać
- (transitive, colloquial) to lay hands on, to punch, to deck [with dative ‘whom’]
- Synonyms: see Thesaurus:bić
- (transitive, obsolete or dialectal) to accustom, to inure
- Synonym: przyzwyczajać
- (transitive, Middle Polish) to compare; to refer to
- (intransitive, Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
- 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum[5], page 84a:
- Applico – Przirowniwam, przikładąm
- [Applico – Przyrównywam, przykładąm.]
- (reflexive with się) to give one's all, to apply oneself, to buckle down, to knuckle down [with do (+ genitive) ‘in what task’]
- (reflexive with się) to lay down for a moment [with do (+ genitive) ‘on what’]
- (reflexive with się) to go up against
- (reflexive with się) to apply oneself, to buckle down, to knuckle down
- (reflexive with się, obsolete or dialectal) to get used to
- Synonym: przyzwyczajać się
- (reflexive with się, Middle Polish) to chip in (to add financially)
- (reflexive with się, Middle Polish) to be sacrificed
- (reflexive with się, Middle Polish) to be added on
Conjugation
[edit]Derived terms
[edit]nouns
verbs
- przykładać rękę impf, przyłożyć rękę pf
Related terms
[edit]adjectives
adverbs
nouns
verbs
Further reading
[edit]- przykładać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- przykładać in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przykładać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przykładać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “PRZYKŁADAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 03.11.2020
- Paweł Kupiszewski (03.11.2020) “PRZYKŁADAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “przykładać”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “przykładać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “przykładać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 304
Categories:
- Old Polish terms prefixed with przy-
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish verbs
- Old Polish imperfective verbs
- Greater Poland Old Polish
- Old Polish terms with quotations
- Lesser Poland Old Polish
- Old Polish terms with uncertain meaning
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish terms prefixed with przy-
- Polish 3-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio pronunciation
- Rhymes:Polish/adat͡ɕ
- Rhymes:Polish/adat͡ɕ/3 syllables
- Polish lemmas
- Polish verbs
- Polish imperfective verbs
- Polish transitive verbs
- Polish colloquialisms
- Polish terms with obsolete senses
- Polish dialectal terms
- Middle Polish
- Polish intransitive verbs
- Polish terms with uncertain meaning
- Polish terms with quotations
- Polish reflexive verbs