opowiedzieć

Old Polish

Etymology

From o- +‎ powiedzieć. First attested in 1394.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɔpɔvjɛd͡ʑɛt͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɔpɔvjɛd͡ʑɛt͡ɕ/

Verb

opowiedzieć pf (imperfective opowiadać)

1. (attested in Greater Poland) to inform, to let know; to tell about
   • 1959 [1394], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 307, Poznań:

     Kedym Broniszeui pobral dobitek, tedym opouedzal starsemu

     [Kiedym Broniszewi pobral dobytek, tedym opowiedział starszemu]

2. (attested in Greater Poland) to announce, to proclaim, to make known
   • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 117:

     Thedy woythow poszel ma ludzyom opowyedzyecz, ysz maya gayny sząd

     [Tedy wojtow poseł ma ludziom opowiedzieć, iż mają gajny sąd]

3. (law, attested in Masovia) to report in court; to make a statement
   • 1950 [1482], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1597, Warsaw:

     Jako my then lysth szgorzal, kthorym myal na tho szyedlyszko oth xyandza Janusza, y wczasz opowyedzal, ysz szgorzal

     [Jako mi ten list zgorzał, ktorym miał na to siedlisko ot księdza Janusza, i w czas opowiedział, iż zgorzał]

4. to announce someone's arrival
   • 1930 [c. 1455], “Judith”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[1], 16, 10:

     Y wyedly iø (sc. Judyt) ku stanu Olofernowu y opowyedzely iø (annuntiantes eam)

     [I wiedli ją (sc. Judyt) ku stanu Olofernowu, i opowiedzieli ją (annuntiantes eam)]

5. to answer; to reply; to respond

   Synonym: odpowiedzieć

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[2], page 391:

     Tedy opovyedzyal (respondens Mat 19, 27) svyathy Pyotr y rzekl

     [Tedy opowiedział (respondens Mat 19, 27) Święty Piotr i rzekł]

Related terms

noun

• opowiedany

 

verbs

• powiedzieć pf, powiedać impf

 

Descendants

• Polish: opowiedzieć

References

• Bańkowski, Andrzej (2000) “opowiedzieć”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “opowiedzieć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish opowiedzieć. By surface analysis, o- +‎ powiedzieć.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ɔ.pɔˈvjɛ.d͡ʑɛt͡ɕ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ɔ.pɔˈvjɛ.d͡ʑɛt͡ɕ/

• Audio 1; “opowiedzieć”:

  (file)

• Audio 2; “opowiedzieć się”:

  (file)

• Rhymes: -ɛd͡ʑɛt͡ɕ
• Syllabification: o‧po‧wie‧dzieć

Verb

opowiedzieć pf (imperfective opowiadać)

1. (transitive) to tell, to narrate (to present a series of events using words) [with dative ‘to whom’] [with o (+ locative) ‘about whom/what’]
2. (reflexive with się) to back, to side with [with za (+ instrumental) ‘someone/something’], [with przeciwko (+ dative) ‘against someone/something’]
3. (transitive, obsolete) to inform, to tell, to announce
4. (transitive, obsolete, hunting, of a dog) to announce an animal's location by barking
5. (transitive, Middle Polish) to bode

   Synonym: zapowiedzieć

6. (transitive, Middle Polish, law) to warn the interested party verbally of a request or proceeding taking place within a specified period
7. (transitive, Middle Polish) to reply

   Synonym: odpowiedzieć

8. (reflexive with się, literary) to justify (to explain actions or intentions so as to gain the approval of someone) [with dative ‘to whom’] [with z (+ genitive) ‘what’]
9. (reflexive with się) to announce one's arrival or departure
10. (reflexive with się, Middle Polish) to tell about oneself
11. (reflexive with się, Middle Polish) to speak one's mind, to express one's opinion
12. (reflexive with się, Middle Polish) to institute

    Synonym: powołać się

Conjugation

Conjugation of opowiedzieć pf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		opowiedzieć
future tense	1st	opowiem			opowiemy
	2nd	opowiesz			opowiecie
	3rd	opowie			opowiedzą
	impersonal	opowie się
past tense	1st	opowiedziałem, -(e)m opowiedział	opowiedziałam, -(e)m opowiedziała	opowiedziałom, -(e)m opowiedziało	opowiedzieliśmy, -(e)śmy opowiedzieli	opowiedziałyśmy, -(e)śmy opowiedziały
	2nd	opowiedziałeś, -(e)ś opowiedział	opowiedziałaś, -(e)ś opowiedziała	opowiedziałoś, -(e)ś opowiedziało	opowiedzieliście, -(e)ście opowiedzieli	opowiedziałyście, -(e)ście opowiedziały
	3rd	opowiedział	opowiedziała	opowiedziało	opowiedzieli	opowiedziały
	impersonal	opowiedziano
conditional	1st	opowiedziałbym, bym opowiedział	opowiedziałabym, bym opowiedziała	opowiedziałobym, bym opowiedziało	opowiedzielibyśmy, byśmy opowiedzieli	opowiedziałybyśmy, byśmy opowiedziały
	2nd	opowiedziałbyś, byś opowiedział	opowiedziałabyś, byś opowiedziała	opowiedziałobyś, byś opowiedziało	opowiedzielibyście, byście opowiedzieli	opowiedziałybyście, byście opowiedziały
	3rd	opowiedziałby, by opowiedział	opowiedziałaby, by opowiedziała	opowiedziałoby, by opowiedziało	opowiedzieliby, by opowiedzieli	opowiedziałyby, by opowiedziały
	impersonal	opowiedziano by
imperative	1st	niech opowiem			opowiedzmy
	2nd	opowiedz			opowiedzcie
	3rd	niech opowie			niech opowiedzą
passive adjectival participle		opowiedziany	opowiedziana	opowiedziane	opowiedziani	opowiedziane
anterior adverbial participle		opowiedziawszy
verbal noun		opowiedzenie

Derived terms

noun

• opowiedź

 

Related terms

adjectives

• opowiadaniowy
• opowiadawczy
• opowieściowy

 

nouns

• opowiadacz
• opowiadaczka
• opowiadanie
• opowiadanko
• opowiadawczość
• opowiastka
• opowiedacielka
• opowieść

 

verbs

• powiedzieć pf, powiadać impf

 

Further reading

• opowiedzieć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• opowiedzieć in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “opowiedzieć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “opowiedzieć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “OPOWIEDZIEĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 24.03.2016
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “opowiedzieć”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “opowiedzieć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “opowiedzieć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 810
• opowiedzieć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego