leżeć

See also: leżec and lêżec

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *ležati. First attested in the beginning of the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /lʲɛʒʲɛt͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /lʲɛʒʲɛt͡ɕ/

Verb

leżeć impf

1. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) to lie (to rest in a horizontal position)
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[1], Krakow, page 3b:

     Gdiszczy ona porodzicz ma, tedicz vøcz... szobe ona komorø namuie, gdesbicz ona f ne leszala

     [Gdyżci ona porodzić ma, tedyć więc... sobie ona komorę namuje, gdzież być ona w nie leżała]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 113v:

     Recumbere id est iacere vel dormire ligen lezecz vel spącz

     [Recumbere id est iacere vel dormire ligen leżeć vel spać]

2. to lie (to have sexual relations with) [with z (+ instrumental) ‘with whom’]
   • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 22, 25:

     Gdysz na polv naydze møsz dzewkø, gesto gest oddana, a *popodw yø, lezal s nyø (concubuerit cum ea), on sam vmrze

     [Gdyż na polu najdzie mąż dziewkę, jeż to jest oddana, a popadw ją leżał s nią (concubuerit cum ea), on sam umrze]

3. to lie (to be buried)
   • 1874-1891 [Fifteenth century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[3], [4], [5]}, volume XXII, page 334:

     Lezal trzi dni f grobye

     [Leżał trzy dni w grobie]

4. (attested in Greater Poland) to lie (to undergo some disease somewhere)
   • 1960 [1424], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 982, Pyzdry:

     Yakom y oprawyal boszym czalem, an leszy w nyemoczy na szmyer[t]nem loszu

     [Jakom ji oprawiał Bożym Ciałem, a on leży w niemocy na śmier[t]nem łożu]

5. (attested in Lesser Poland) to rest; to remain (to be motionless)
   • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎^[6], Miechów, pages br 39–40:

     Katerina... ue zlem ne lezala, asy y ty […] v blødnem stadle lezaly, ty iesc suoiø naukø otuodila

     [Katerzyna... we złem nie leżała, asi i ty […] w błędnem stadle leżały, ty ieść swoią nauką otwodziła]

6. to reside
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[7], page 242:

     Herod... myal dzyewką krola Aretova, damaskyego krola, ktorys czyągnącz do Rzyma y lyezal v svego brata Phylyppa

     [Herod... miał dziewkę krola Aretowę, damaskiego krola, ktoryż ciągnąc do Rzyma i leżał u swego brata Filipa]

7. to besiege, to surround
   • 1930 [c. 1455], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[8], 32, 9:

     Krol Asyrski... leszal se wszø woyskø przed Lyachis (cum universo exercitu obsidebat Lachis)

     [Krol Asyrski... leżał se wszą wojską przed Lachys (cum universo exercitu obsidebat Lachis)]

8. (attested in Greater Poland) to lie (to be located somewhere)
   • 1959 [1434], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1572, Poznań:

     Jakom suknye nye szyąl sz mlinarky..., alem ya nalasl, ana leszy w sdroyą

     [Jakom suknie nie zjął z młynarki..., alem ją nalazł, a ona leży w zdroju]

9. to lie, to stretch, to cover
   • 1856-1870 [1423], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎^[9], volume II, number 1936:

     Yako prawye tha nywa albo polye lezy them [w] dzele, czszo kupyl Jacus

     [Jako prawie ta niwa albo pole leży tem [w] dziele, cso kupił Jacus]

10. to be subordinate
    • 1886 [c. 1455-1460], Emil Kałużniacki, editor, Die polnische Recension der Magdeburger Urtheile und die einschlägigen deutschen, lateinischen und czechischen Sammlungen, page 295:

      Myasta, targy..., czo leszą pod waszym prawem, ... mogą do wasz po prawo chodzycz

      [Miasta, targi..., co leżą pod waszym prawem, ... mogą do was po prawo chodzić]

11. (attested in Greater Poland) to depend on (to be contingent or conditioned)
    • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 36:

      Then thedy przeszthapyl szwą przyszyąga a gyeszth krzywoprzyszyaszcza..., a lyeszy tho na myeszkyey myloszczy, yako sz nym chczą uczynycz

      [Ten tedy przestąpił swą przysięgę a jest krzywoprzysiężca..., a leży to na mieskiej miłości, jako z nim chcą uczynić]

12. to depend on; to be based on
    • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[10], [11], [12]}, volume XXII, page 236:

      To blogoslawyenye lezi na czirpyenyv

      [To błogosławienie leży na cirpieniu]

Derived terms

adjectives

• leżący

 

adverbs

 

nouns

• leżenie

 

verbs

• leżeć w ranach impf
• leżeć załogę impf
• obleżeć pf
• odleżeć pf
• przyleżeć impf
• wspoleżeć pf
• zależeć impf

 

Related terms

verbs

• lec pf
• legać impf
• ląc pf

 

Descendants

• Polish: leżeć
• Silesian: leżeć

References

• Boryś, Wiesław (2005) “leżeć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “leżeć”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Mańczak, Witold (2017) “leżeć”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “leżeć”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “leżeć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “leżeć”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Alternative forms

• leżyć (Middle Polish)

Etymology

Inherited from Old Polish leżeć.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈlɛ.ʐɛt͡ɕ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈlɛ.ʐɛt͡ɕ/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -ɛʐɛt͡ɕ
• Syllabification: le‧żeć

Verb

leżeć impf

1. (intransitive) to lie (to rest in a horizontal position)
2. (intransitive) to lie (to undergo some disease somewhere)
3. (intransitive) to lie (to be buried somewhere)
4. (intransitive) to lie (to be placed or situated, especially flat on a surface)

   Synonym: spoczywać

5. (intransitive) to lie (to exist somewhere, either temporarily or permanently)

   Synonym: spoczywać

   Pieniądze leżą na stole. ― The money is (lying) on the table.

6. (intransitive, of items or clothes) to fit (to be of the right size or shape for something)
7. (intransitive, colloquial, of the economy) to be in a bad state
8. (intransitive, of phenomena) to lie (to result from) [with w (+ locative) ‘in what’]
9. (intransitive, colloquial, proscribed) to suit (to be proper or suitable) [with dative ‘someone’]

   Synonym: odpowiadać

10. (intransitive) to lie (to extend, to outstretch, to spread out)

    Synonym: rozpościerać się

11. (intransitive) to lie (to be unused;to be uncared for)
12. (intransitive, colloquial) to fail (to not succeed)
13. (intransitive, card games) to not take the number of tricks announced in an auction (Is there an English equivalent to this definition?)
14. (intransitive) to lie (to have sexual relations with) [with z (+ instrumental) ‘with whom’]

    Synonyms: see Thesaurus:uprawiać seks

15. (intransitive, Middle Polish) to rest (to idle, to not do anything)

    Synonyms: see Thesaurus:próżnować

16. (Middle Polish) to lie; Further details are uncertain.
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎^[13], page 161b:

      Iaceo, Lezę.

      [Iaceo, Leżę.]

17. (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
    • 1543, M. Rej, Krótka rozprawa‎^[14], page E:

      Wierę ſnadz náſſe wierdunki Idą też czáſem ná trunki Abowiem wto trudno vkroćić Aby niemiał w ptaki wſkoczyć A zwłaſſczá gdy krotko leżą Ty iuż nigdziey nie zábieżą

      [Wierę snadz nasze wierdunki Idą też czasem na trunki Abowiem w to trudno ukrócić Aby niemiał w ptaki wskoczyć A zwłaszczá gdy krótko leżą Ty już nigdziej nie zábieżą]

Conjugation

Conjugation of leżeć impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		leżeć
present tense	1st	leżę			leżymy
	2nd	leżysz			leżycie
	3rd	leży			leżą
	impersonal	leży się
past tense	1st	leżałem, -(e)m leżał	leżałam, -(e)m leżała	leżałom, -(e)m leżało	leżeliśmy, -(e)śmy leżeli	leżałyśmy, -(e)śmy leżały
	2nd	leżałeś, -(e)ś leżał	leżałaś, -(e)ś leżała	leżałoś, -(e)ś leżało	leżeliście, -(e)ście leżeli	leżałyście, -(e)ście leżały
	3rd	leżał	leżała	leżało	leżeli	leżały
	impersonal	leżano
future tense	1st	będę leżał, będę leżeć	będę leżała, będę leżeć	będę leżało, będę leżeć	będziemy leżeli, będziemy leżeć	będziemy leżały, będziemy leżeć
	2nd	będziesz leżał, będziesz leżeć	będziesz leżała, będziesz leżeć	będziesz leżało, będziesz leżeć	będziecie leżeli, będziecie leżeć	będziecie leżały, będziecie leżeć
	3rd	będzie leżał, będzie leżeć	będzie leżała, będzie leżeć	będzie leżało, będzie leżeć	będą leżeli, będą leżeć	będą leżały, będą leżeć
	impersonal	będzie leżeć się
conditional	1st	leżałbym, bym leżał	leżałabym, bym leżała	leżałobym, bym leżało	leżelibyśmy, byśmy leżeli	leżałybyśmy, byśmy leżały
	2nd	leżałbyś, byś leżał	leżałabyś, byś leżała	leżałobyś, byś leżało	leżelibyście, byście leżeli	leżałybyście, byście leżały
	3rd	leżałby, by leżał	leżałaby, by leżała	leżałoby, by leżało	leżeliby, by leżeli	leżałyby, by leżały
	impersonal	leżano by
imperative	1st	niech leżę			leżmy
	2nd	leż			leżcie
	3rd	niech leży			niech leżą
active adjectival participle		leżący	leżąca	leżące	leżący	leżące
contemporary adverbial participle		leżąc
verbal noun		leżenie

Derived terms

nouns

• leżak
• leżuch
• miejsce leżące

 

phrases

• prawda leży pośrodku
• wina leży pośrodku

 

proverbs

• czy się stoi, czy się leży, dwa tysiące się należy

 

verbs

• doleżeć pf, dolegiwać impf
• należeć pf
• odleżeć pf, odlegiwać impf
• poleżeć pf, polegiwać impf
• przeleżeć pf
• uleżeć pf
• wyleżeć pf, wylegiwać impf
• zależeć pf, zalegiwać impf
• zleżeć pf, zlegiwać impf

 

verbs

• kopać leżącego impf
• leżeć do góry brzuchem impf
• leżeć i kwiczeć impf
• leżeć krzyżem impf
• leżeć martwym bykiem impf
• leżeć martwym bykiem impf
• leżeć na łopatkach impf
• leżeć na sercu impf
• leżeć na stole impf
• leżeć na sumieniu impf
• leżeć na ulicy impf
• leżeć na wątrobie impf
• leżeć odłogiem impf
• leżeć plackiem impf
• leżeć po stronie impf
• leżeć u podstaw impf
• leżeć ugorem impf
• leżeć w gruzach impf
• leżeć w interesie impf
• leżeć w mocy impf
• leżeć w naturze impf
• leżeć w zamiarach impf

 

Related terms

nouns

• łono
• łoże
• połóg

 

verbs

• lec pf
• łożyć impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), leżeć is one of the most used words in Polish, appearing 27 times in scientific texts, 3 times in news, 19 times in essays, 65 times in fiction, and 24 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 138 times, making it the 432nd most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• leżeć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• leżeć in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “leżeć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “LEŻEĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 03.03.2016
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “leżeć”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “leżeć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1902), “leżeć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 2, Warsaw, page 727

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish leżeć.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈlɛ.ʐɛt͡ɕ/
• Rhymes: -ɛʐɛt͡ɕ
• Syllabification: le‧żeć

Verb

leżeć impf

1. (intransitive) to lie (to rest in a horizontal position)

Conjugation

Conjugation of leżeć impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		leżeć
present tense	1st	leżã			leżymy
	2nd	leżysz			leżycie
	3rd	leży			leżōm
past tense	1st	leżołch, leżołech, leżoł żech	leżałach leżała żech	leżałoch1) leżało żech1)	leżelimy, leżelichmy	leżałymy, leżałychmy
	2nd	leżołś, leżołeś, leżoł żeś	leżałaś leżała żeś	leżałoś1) leżało żeś1)	leżeliście, leżeli żeście	leżałyście, leżały żeście
	3rd	leżoł	leżała	leżało	leżeli	leżały
future tense	1st	bydã leżoł, bydã leżeć	bydã leżała, bydã leżeć	bydã leżało,1) bydã leżeć	bydymy leżali, bydymy leżeć	bydymy leżały, bydymy leżeć
	2nd	bydziesz leżoł, bydziesz leżeć	bydziesz leżała, bydziesz leżeć	bydziesz leżało,1) bydziesz leżeć	bydziecie leżali, bydziecie leżeć	bydziecie leżały, bydziecie leżeć
	3rd	bydzie leżoł, bydzie leżeć	bydzie leżała, bydzie leżeć	bydzie leżało, bydzie leżeć	bydōm leżali, bydōm leżeć	bydōm leżały, bydōm leżeć
pluperfect tense2)	1st	bōłch leżoł, bōłech leżoł, bōł żech leżoł	byłach leżała była żech leżała	byłoch leżało1) było żech leżało1)	byli my leżeli, bylichmy leżeli	były my leżały, byłychmy leżały
	2nd	bōłś leżoł, bōłeś leżoł, bōł żeś leżoł	byłaś leżała była żeś leżała	byłoś leżało1) było żeś leżało1)	byliście leżeli, byli żeście leżeli	byłyście leżały, były żeście leżały
	3rd	bōł leżoł	była leżała	było leżało1)	były my leżeli, byłychmy leżeli	były leżały
conditional	1st	bych leżoł	bych leżała	byście leżeli	by my leżały, bychmy leżały
	2nd	byś leżoł	byś leżała	byście leżeli	byście leżały
	3rd	by leżoł	by leżała	by leżało	by leżeli	by leżały
imperative	1st	niych leżã			leżmy
	2nd	leż			leżcie
	3rd	niych leży			niych leżōm
active adjectival participle		leżōncy	leżōncŏ	leżōnce	leżōncy	leżōnce
verbal noun		leżynie
1) Personal neuter forms might be considered nonstandard, protological, or nonce, appearing mostly in literature to refer to grammatically neuter nouns, however might also be used for people who prefer neuter forms. 2) The pluperfect is either archaic or obsolete and now used for conditional in the past.

Derived terms

verbs

• doleżeć pf
• należeć impf
• poleżeć pf
• przeleżeć pf
• wyleżeć pf
• zależeć impf
• zleżeć impf
• ôbleżeć pf
• ôdleżeć pf
• ôleżeć impf

 

Further reading

• lezec in dykcjonorz.eu
• leżeć in silling.org