boleć

See also: bolec

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *bolě̀ti. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /bɔlʲɛt͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /bɔlʲɛt͡ɕ/

Verb

boleć impf

1. (intransitive, attested in Lesser Poland) to hurt; to suffer
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 68, 34:

     Ia iesm vbogi y boleiøczy

     [Ja jeśm ubogi i bolejący]

   • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎^[2], Modlitewnik Nawojki, page 64:

     Prze thy wszysthky bolyesczy, gymysz gyesz przen bolyala

     [Przez ty wszystki boleści, jimiż jeś przeń bolała]

2. (hapax legomenon, attested in Greater Poland) to birth; to be in labor
   • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[3], Lubiń, page 4:

     Bolecz parturiri

     [Boleć parturiri]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 96r:

     Parturiri gebern vt ibi parturiunt montes etc. bolecz

     [Parturiri gebern vt ibi parturiunt montes etc. boleć]

3. (hapax legomenon) to regret
   • 1885-2024 [XV ex.], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[4], volume V, page 25:

     Bolyecz za grzechi vel skruschenye myecz resipere

     [Boleć za grzechy vel skruszenie mieć resipere]

Verb

boleć impf

1. (attested in Kuyavia, Lesser Poland, of e.g. body parts) to hurt (to cause or be in pain)
   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[5], 29, 17:

     Lya myala gest oczy bolyøcze

     [Lija miała jest oczy bolące]

   • 1930 [c. 1455], “III Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[6], 15, 23:

     W gego staroscy bolyali gy nogy

     [W jego starości bolały ji nogi]

   • 1881 [1460], “Wydanie krakowskie dzieła Jana z Turrekrematy Explanatio in Psalterium”, in Józef Przyborowski, editor, Przegląd Bibliograficzno-Archeologiczny. Dwutygodnik ilustrowany poświęcony bibliografii, archeologii, numizmatyce, heraldyce, historii, sztukom pięknym i literaturze, volume I, Bydgoszcz, page 187:

     Thocz boli, kyedi chlop kygyem glowa goly, ale barszyey boli, kyedi myla gynszego woly

     [Toć boli, kiedy chłop kijem głowę goli, ale bardziej boli, kiedy miła jinszego woli!]

   • 1885-2024 [XV ex.], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[7], volume V, Kurów (Bochnia), page 372:

     Wielika myloscz oczy zaszlyepia a od mylego rany nye bolyą

     [Wielika miłość oczy zaślepia a od miłego rany nie bolą]

Derived terms

nouns

• bolący

Descendants

• Polish: boleć
• Silesian: boleć

References

• Boryś, Wiesław (2005) “boleć I-II”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “boleć I-II”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “boleć 1-2”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “ból”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• K. Nitsch, editor (1953), “boleć”, in Słownik staropolski‎^[8] (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 127
• K. Nitsch, editor (1953), “boleć”, in Słownik staropolski‎^[9] (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 128
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “1. boleć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “2. boleć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “boleć”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish boleć.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈbɔ.lɛt͡ɕ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈbɔ.lɛt͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔlɛt͡ɕ
• Syllabification: bo‧leć

Verb

boleć impf

1. (intransitive, of body parts or situations) to hurt (to cause physical or mental pain) [with accusative ‘whom’]

   Boli mnie ręka. ― My arm hurts.

2. (intransitive, obsolete) to pain over, (to worry about something) [with nad (+ instrumental) ‘over what’]

Usage notes

First-person and second-person forms are very rare.

Conjugation

Conjugation of boleć impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		boleć
present tense	1st	bolę			bolimy
	2nd	bolisz			bolicie
	3rd	boli			bolą
	impersonal	boli się
past tense	1st	bolałem, -(e)m bolał	bolałam, -(e)m bolała	bolałom, -(e)m bolało	boleliśmy, -(e)śmy boleli	bolałyśmy, -(e)śmy bolały
	2nd	bolałeś, -(e)ś bolał	bolałaś, -(e)ś bolała	bolałoś, -(e)ś bolało	boleliście, -(e)ście boleli	bolałyście, -(e)ście bolały
	3rd	bolał	bolała	bolało	boleli	bolały
	impersonal	bolano
future tense	1st	będę bolał, będę boleć	będę bolała, będę boleć	będę bolało, będę boleć	będziemy boleli, będziemy boleć	będziemy bolały, będziemy boleć
	2nd	będziesz bolał, będziesz boleć	będziesz bolała, będziesz boleć	będziesz bolało, będziesz boleć	będziecie boleli, będziecie boleć	będziecie bolały, będziecie boleć
	3rd	będzie bolał, będzie boleć	będzie bolała, będzie boleć	będzie bolało, będzie boleć	będą boleli, będą boleć	będą bolały, będą boleć
	impersonal	będzie boleć się
conditional	1st	bolałbym, bym bolał	bolałabym, bym bolała	bolałobym, bym bolało	bolelibyśmy, byśmy boleli	bolałybyśmy, byśmy bolały
	2nd	bolałbyś, byś bolał	bolałabyś, byś bolała	bolałobyś, byś bolało	bolelibyście, byście boleli	bolałybyście, byście bolały
	3rd	bolałby, by bolał	bolałaby, by bolała	bolałoby, by bolało	boleliby, by boleli	bolałyby, by bolały
	impersonal	bolano by
imperative	1st	niech bolę			bólmy
	2nd	ból			bólcie
	3rd	niech boli			niech bolą
active adjectival participle		bolący	boląca	bolące	bolący	bolące
contemporary adverbial participle		boląc
verbal noun		bolenie

Verb

boleć impf

1. (intransitive) to pain over, (to worry about something) [with nad (+ instrumental) ‘over what’]

   Synonyms: ubolewać; see also Thesaurus:bać się

2. (intransitive, of body parts, obsolete) to hurt (to cause physical or mental pain)
   1. (Middle Polish, intransitive) to birth; to be in labor
3. (intransitive, obsolete) Synonym of chorować
4. (intransitive, Middle Polish) Synonym of smucić się
   1. (intransitive, Middle Polish) Synonym of żałować
   2. (intransitive, Middle Polish) Synonym of narzekać
   3. (intransitive, Middle Polish) Synonym of współczuć

Conjugation

Conjugation of boleć impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		boleć
present tense	1st	boleję			bolejemy
	2nd	bolejesz			bolejecie
	3rd	boleje			boleją
	impersonal	boleje się
past tense	1st	bolałem, -(e)m bolał	bolałam, -(e)m bolała	bolałom, -(e)m bolało	boleliśmy, -(e)śmy boleli	bolałyśmy, -(e)śmy bolały
	2nd	bolałeś, -(e)ś bolał	bolałaś, -(e)ś bolała	bolałoś, -(e)ś bolało	boleliście, -(e)ście boleli	bolałyście, -(e)ście bolały
	3rd	bolał	bolała	bolało	boleli	bolały
	impersonal	bolano
future tense	1st	będę bolał, będę boleć	będę bolała, będę boleć	będę bolało, będę boleć	będziemy boleli, będziemy boleć	będziemy bolały, będziemy boleć
	2nd	będziesz bolał, będziesz boleć	będziesz bolała, będziesz boleć	będziesz bolało, będziesz boleć	będziecie boleli, będziecie boleć	będziecie bolały, będziecie boleć
	3rd	będzie bolał, będzie boleć	będzie bolała, będzie boleć	będzie bolało, będzie boleć	będą boleli, będą boleć	będą bolały, będą boleć
	impersonal	będzie boleć się
conditional	1st	bolałbym, bym bolał	bolałabym, bym bolała	bolałobym, bym bolało	bolelibyśmy, byśmy boleli	bolałybyśmy, byśmy bolały
	2nd	bolałbyś, byś bolał	bolałabyś, byś bolała	bolałobyś, byś bolało	bolelibyście, byście boleli	bolałybyście, byście bolały
	3rd	bolałby, by bolał	bolałaby, by bolała	bolałoby, by bolało	boleliby, by boleli	bolałyby, by bolały
	impersonal	bolano by
imperative	1st	niech boleję			bolejmy
	2nd	bolej			bolejcie
	3rd	niech boleje			niech boleją
active adjectival participle		bolejący	bolejąca	bolejące	bolejący	bolejące
contemporary adverbial participle		bolejąc
verbal noun		bolenie

Derived terms

phrases

• zęby bolą

proverbs

• od przybytku głowa nie boli

Further reading

• boleć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• boleć in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “boleć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “boleć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Jadwiga Chotkowska (09.12.2021) “BOLEĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Jadwiga Chotkowska (09.12.2021) “BOLEĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “boleć”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “boleć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “boleć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 187
• boleć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish boleć.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈbɔ.lɛt͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔlɛt͡ɕ
• Syllabification: bo‧leć

Verb

boleć impf

1. (intransitive, of body parts or situations) to hurt (to cause physical or mental pain) [with accusative ‘whom’]

Conjugation

Conjugation of boleć impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		boleć
present tense	1st	bolã			bolymy
	2nd	bolisz			bolicie
	3rd	boli			bolōm
past tense	1st	bolołch, bolołech, boloł żech	bolałach bolała żech	bolałoch1) bolało żech1)	bolelimy, bolelichmy	bolałymy, bolałychmy
	2nd	bolołś, bolołeś, boloł żeś	bolałaś bolała żeś	bolałoś1) bolało żeś1)	boleliście, boleli żeście	bolałyście, bolały żeście
	3rd	boloł	bolała	bolało	boleli	bolały
future tense	1st	bydã boloł, bydã boleć	bydã bolała, bydã boleć	bydã bolało,1) bydã boleć	bydymy bolali, bydymy boleć	bydymy bolały, bydymy boleć
	2nd	bydziesz boloł, bydziesz boleć	bydziesz bolała, bydziesz boleć	bydziesz bolało,1) bydziesz boleć	bydziecie bolali, bydziecie boleć	bydziecie bolały, bydziecie boleć
	3rd	bydzie boloł, bydzie boleć	bydzie bolała, bydzie boleć	bydzie bolało, bydzie boleć	bydōm bolali, bydōm boleć	bydōm bolały, bydōm boleć
pluperfect tense2)	1st	bōłch boloł, bōłech boloł, bōł żech boloł	byłach bolała była żech bolała	byłoch bolało1) było żech bolało1)	byli my boleli, bylichmy boleli	były my bolały, byłychmy bolały
	2nd	bōłś boloł, bōłeś boloł, bōł żeś boloł	byłaś bolała była żeś bolała	byłoś bolało1) było żeś bolało1)	byliście boleli, byli żeście boleli	byłyście bolały, były żeście bolały
	3rd	bōł boloł	była bolała	było bolało1)	były my boleli, byłychmy boleli	były bolały
conditional	1st	bych boloł	bych bolała	byście boleli	by my bolały, bychmy bolały
	2nd	byś boloł	byś bolała	byście boleli	byście bolały
	3rd	by boloł	by bolała	by bolało	by boleli	by bolały
imperative	1st	niych bolã			bōlmy
	2nd	bōl			bōlcie
	3rd	niych boli			niych bolōm
active adjectival participle		bolōncy	bolōncŏ	bolōnce	bolōncy	bolōnce
verbal noun		bolynie
1) Personal neuter forms might be considered nonstandard, protological, or nonce, appearing mostly in literature to refer to grammatically neuter nouns, however might also be used for people who prefer neuter forms. 2) The pluperfect is either archaic or obsolete and now used for conditional in the past.

Verb

boleć impf

1. (intransitive) to pain over, (to worry about something) [with nad (+ instrumental) ‘over what’]

Conjugation

Conjugation of boleć impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		boleć
present tense	1st	bolejã			bolejymy
	2nd	boleje			bolejecie
	3rd	bolejesz			bolejōm
past tense	1st	bolołch, bolołech, boloł żech	bolałach bolała żech	bolałoch1) bolało żech1)	bolelimy, bolelichmy	bolałymy, bolałychmy
	2nd	bolołś, bolołeś, boloł żeś	bolałaś bolała żeś	bolałoś1) bolało żeś1)	boleliście, boleli żeście	bolałyście, bolały żeście
	3rd	boloł	bolała	bolało	boleli	bolały
future tense	1st	bydã boloł, bydã boleć	bydã bolała, bydã boleć	bydã bolało,1) bydã boleć	bydymy bolali, bydymy boleć	bydymy bolały, bydymy boleć
	2nd	bydziesz boloł, bydziesz boleć	bydziesz bolała, bydziesz boleć	bydziesz bolało,1) bydziesz boleć	bydziecie bolali, bydziecie boleć	bydziecie bolały, bydziecie boleć
	3rd	bydzie boloł, bydzie boleć	bydzie bolała, bydzie boleć	bydzie bolało, bydzie boleć	bydōm bolali, bydōm boleć	bydōm bolały, bydōm boleć
pluperfect tense2)	1st	bōłch boloł, bōłech boloł, bōł żech boloł	byłach bolała była żech bolała	byłoch bolało1) było żech bolało1)	byli my boleli, bylichmy boleli	były my bolały, byłychmy bolały
	2nd	bōłś boloł, bōłeś boloł, bōł żeś boloł	byłaś bolała była żeś bolała	byłoś bolało1) było żeś bolało1)	byliście boleli, byli żeście boleli	byłyście bolały, były żeście bolały
	3rd	bōł boloł	była bolała	było bolało1)	były my boleli, byłychmy boleli	były bolały
conditional	1st	bych boloł	bych bolała	byście boleli	by my bolały, bychmy bolały
	2nd	byś boloł	byś bolała	byście boleli	byście bolały
	3rd	by boloł	by bolała	by bolało	by boleli	by bolały
imperative	1st	niych bolejã			bōlmy
	2nd	bōl			bōlcie
	3rd	niych bolejesz			niych bolejōm
active adjectival participle		bolōncy	bolōncŏ	bolōnce	bolōncy	bolōnce
verbal noun		bolynie
1) Personal neuter forms might be considered nonstandard, protological, or nonce, appearing mostly in literature to refer to grammatically neuter nouns, however might also be used for people who prefer neuter forms. 2) The pluperfect is either archaic or obsolete and now used for conditional in the past.

Further reading

• bolec in dykcjonorz.eu
• boleć in silling.org
• Henryk Jaroszewicz (2022) “boleć”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 65
• Aleksandra Wencel (2023) “boleć”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 70
• Eugeniusz Kosmała (2023) “1641. boleć, rwać, łamać”, in Dykcjōnôrz Polsko-Ślonskiy (in Silesian), b, page 69