blacha

See also: blachą and blachã

Kashubian

Etymology

Borrowed from Polish blacha.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈbla.xa/
• Rhymes: -axa
• Syllabification: bla‧cha

Noun

blacha f (diminutive blaszka)

1. sheet metal
2. (cooking) hob, stovetop
3. (cooking) baking sheet, baking tray

Further reading

• Sychta, Bernard (1967) “blaχa”, in Słownik gwar kaszubskich [Dictionary of Kashubian dialects] (in Polish), volumes 1 (A – Ǵ), Wrocław: Ossolineum, page 41
• Stefan Ramułt (1993) [1893] “”, in Jerzy Trepczyk, editor, Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), 3 edition
• Jan Trepczyk (1994) “blacha”, in Słownik polsko-kaszubski (in Kashubian), volumes 1–2
• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “blacha”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎^[1]
• “blacha”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Old Polish

Etymology

Borrowed from Middle High German blëch. First attested in c. 1440.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /blʲaxa/
• IPA^(key): (15^th CE) /blʲaxa/

Noun

blacha f (diminutive blaszka)

1. (attested in Lesser Poland, Silesia, Greater Poland) lamina (thin layer of metal, etc.)
   • 1915-1920-1951 [c. 1440], Mikołaj Trąba, edited by Jan Fijałek and Adam Vetulani, Statuty synodalne wieluńsko-kaliskie Mikołaja Trąby z r. 1420. Z materiałów przysposobionych przez B. Ulanowskiego, volume XCVI, Lesser Poland:

     *Lamniam vlg. blachi zelazne

     [*Lamniam vlg. blachy żelazne]

   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 36, 34:

     Ty *zaystczye blachamy zlotymy poloszyl

     [A ty zaiś[t]cie blachami złotymi położył]

   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[3], 37, 28:

     Ty szerdzy vdzela sz drzewya sethym y pokryl ge blachamy zlotymy

     [Ty żerdzi udzieła z drzewia setym i pokrył je blachami złotymi]

   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[4], 38, 2:

     Vdzelal y ołtarz offyerni s drzewya sethym, ...gegosz rogy s *woglow wichodzyly søø. I przykrył ge blachamy moszyødzowimy

     [Udzielał i ołtarz ofierny z drzewia setym, ...jegoż rogo z *węgłow wychodziły są. I przykrył je blachami mosiądzowimy]

   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[5], 16, 38:

     Przikasz Eliazarovi..., acz sbyerze kadzidlnicze... y sklepye ge w blachi

     [Przykaż Elijazarowi..., ać zbierze kadzidlnice... i sklepie je w blachy]

   • 1930 [c. 1455], “IV Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[6], 18, 16:

     Tego czasu złamał Ezechias drzwy domv boszego a blyachi złote, gesz bil przibyl, y dal krolyowy asyrskemv

     [Tego czasu złamał Ezechias drzwi domu bożego a blachy złote, jeż był przybył, i dał krolowi asyrskiemu]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 49:

     Blachi laminis

     [Blachy laminis]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 61:

     Na blachach olownych plumbi lamina

     [Na blachach olownych plumbi lamina]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 93:

     Blachamy laminis

     [Blachami laminis]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 18:

     Blachami laminis

     [Blachamy laminis]

   • 1931 [1476], “Najstarszy protokół miasta Pszczyny”, in Ludwik Musioł, editor, Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku, Katowice, volume III, Pszczyna, page 338:

     Pro clavis et laminibus al. blachi

     [Pro clavis et laminibus al. blachy]

   • 1898-2024 [1495], Rocznik Krakowski‎^[7], volume XVI, Krakow, page 62:

     Item trona parva, in qua sunt blachy al. laminę ferree in numero 148

     [Item trona parva, in qua sunt blachy al. laminę ferree in numero 148]

   • 1874-1891 [XV ex.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[8], [9], [10]}, volume XXXIII, page 187:

     Blacha bractea

     [Blacha bractea]

   • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[11], Lubiń, page 3:

     Blachą lamen; blacha zyelaszną lamina

     [Blacha lamen; blacha zyelaszną lamina]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 72v:

     Lamen eyn plechleyn vel frustum metalli eyn plech blachą

     [Lamen eyn plechleyn vel frustum metalli eyn plech blacha]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 72v:

     Lamella eyn lamel kling; lamina idem blacha zyelaszną

     [Lamella eyn lamel kling; lamina idem blacha żelazna]

   1. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
      1. (attested in Silesia, Lesser Poland) lamina as a torture device
         • 1874-1891 [1476], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[12], [13], [14]}, volume XXV, Mysłowice, Krakow, page 276:

           Blyachy lampades ardentes

           [Blachy lampades ardentes]

         • 1874-1891 [XV p. post.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[15], [16], [17]}, volume XXV, page 182:

           *Goradze blachy ardentes laminas

           [*Gorące blachy ardentes laminas]

Derived terms

(nouns):

• blachownica
• blaszka

Descendants

• Polish: blacha, blach, błacha, plach, placha, plech, płach (Middle Polish)
  • → Kashubian: blacha
  • → Russian: бля́ха (bljáxa)
  • → Ukrainian: бля́ха (bljáxa)
• Silesian: blacha

References

• Boryś, Wiesław (2005) “blacha”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “blacha”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “blacha”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Brückner, Aleksander (1927) “blacha”, in Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), Warsaw: Wiedza Powszechna
• K. Nitsch, editor (1953), “blach, plach, plech”, in Słownik staropolski‎^[18] (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 97
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “blacha”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “blacha”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

blacha

Alternative forms

• blach, błacha, plach, placha, plech, płach (Middle Polish)

Etymology

Inherited from Old Polish blacha.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈbla.xa/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈbla.xa/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -axa
• Syllabification: bla‧cha

Noun

blacha f (diminutive blaszka)

1. sheet metal (metal worked into a thin, flat sheet, used widely as construction material and raw material for a multitude of industrial products; it is thicker than foil and thinner than plate)

   falista/karbowana blacha ― corrugated sheet metal

   aluminiowa blacha ― aluminum sheet metal

   ocynkowana blacha ― galvanized sheet metal

   blacha cynkowa ― zinc sheet metal

   arkusz blachy ― sheet of metal

   kawałek blachy ― a piece of sheet metal

   dach z blachy ― a sheet metal roof

   ogrodzenie z blachy ― a sheet metal fence

   wiata z blachy ― a sheet metal shed

   wygiąć blachę ― to dent sheet metal

   kryć/pokryć coś blachą ― to cover something with/in sheet metal

2. (cooking) hob, stovetop

   Synonym: płyta

   rozpalona blacha ― a lit stovetop

   blacha pieca ― a stovetop

   gotować coś na blasze ― to cook something on a stovetop

   postawić coś na blasze ― to set someting on a stovetop

3. (cooking) baking sheet, baking tray

   blacha do pieczenia ― baking sheet

   nasmarować/wysmarować blachę masłem/tłuszczem ― to grease a baking sheet with butter/fat

   piec na blasze ― to bake baking sheet

   ułożyć coś na blasze ― to put something on a baking sheet

4. (colloquial, law enforcement) badge (small nameplate, identifying the wearer, and often giving additional information)

   Synonym: odznaka

   policyjna blacha ― police badge

5. number plate, license plate, plate

   Synonym: tablica rejestracyjna

   białe blachy ― white plates

   czarne blachy ― black plates

   nowe blachy ― new plates

   stare blachy ― old plates

   auto/pojazd/samochód na zagranicznych blachach ― a car/vehicle with foreign plates

6. brass instruments
7. (obsolete, agriculture) rear extension of a plough pole
8. (obsolete, forestry) torch cut-out (cut part of a standing pine tree used for making a torch)
9. (obsolete, firearms) attachment bit (piece of metal to which all the parts of a shotgun lock are attached)
10. (Middle Polish) sheet metal armor

    Synonym: zbroja

11. (Middle Polish) lamina (sheet metal as a torture device)
12. (Middle Polish, music) Synonym of drumla
13. (Middle Polish) Synonym of plama (“blemish on one's body”)
14. (Middle Polish) Synonym of dysk

Declension

Declension of blacha

	singular	plural
nominative	blacha	blachy
genitive	blachy	blach
dative	blasze	blachom
accusative	blachę	blachy
instrumental	blachą	blachami
locative	blasze	blachach
vocative	blacho	blachy

Derived terms

(adjectives):

• blacharski
• blaszany
• blaszkowaty
• blaszkowy

(adverbs):

• na blachę

(nouns):

• blachara
• blacharka
• blacharnia
• blacharstwo
• blacharz
• blachodachówka
• blachosmród
• blachowkręt
• blachownia
• blachownica
• blachówka
• blaszak
• blaszanka
• blaszka

Descendants

• → Kashubian: blacha
• → Russian: бля́ха (bljáxa)
• → Ukrainian: бля́ха (bljáxa)

Further reading

• blacha in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• blacha in Polish dictionaries at PWN
• blacha in PWN's encyclopedia
• blacha in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “blacha”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Wiesław Morawski (19.07.2022) “BLACHA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “blacha”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “blacha”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “blacha”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 160

Silesian

Alternative forms

• blech, plech

Etymology

Inherited from Old Polish blacha.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈbla.xa/
• Rhymes: -axa
• Syllabification: bla‧cha

Noun

blacha f (diminutive blaszka, related adjective blachowy)

1. sheet metal (metal worked into a thin, flat sheet, used widely as construction material and raw material for a multitude of industrial products; it is thicker than foil and thinner than plate)
2. (cooking) hob, stovetop
3. (cooking) baking sheet, baking tray

Declension

Declension of blacha

	singular	plural
nominative	blacha	blachy
genitive	blachy	blachōw
dative	blasze	blachōm
accusative	blachã	blachy
instrumental	blachōm	blachami/blachōma
locative	blasze	blachach
vocative	blacho	blachy

Further reading

• blacha in dykcjonorz.eu
• blacha in silling.org
• Henryk Jaroszewicz (2022) “blacha”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 64
• Aleksandra Wencel (2023) “blacha”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 62
• Eugeniusz Kosmała (2023) “blacha”, in Dykcjōnôrz Polsko-Ślonskiy (in Silesian), b, page 54
• Michał Przywara (c. 1900) “blacha”, in Narzecza śląskie napisał ks. Michał Przywara. C. Słownik‎^[19]