พระยา
Thai
[edit]Alternative forms
[edit]Etymology
[edit]Derived from Old Khmer brañā, °brañā (“title of high-ranking officials”), probably a combination of bra (“an honorific for gods, priests, royal persons, etc, as well as for things and beings in connection with them”, literally “holy; sacred; divine; etc”) + ñā (“constituent of titles of the mandarinate”), an apheresis of ʼājñā (“authority, power; command, order; etc”), according to a suggestion of Michel Ferlus in 2008.[1] Cognate with and re-borrowed as Modern Khmer ព្រះញា (prĕəhñiə).
Pronunciation
[edit]| Orthographic | พระยา b r a y ā | |
| Phonemic | พฺระ-ยา b ̥ r a – y ā | |
| Romanization | Paiboon | prá-yaa |
| Royal Institute | phra-ya | |
| (standard) IPA(key) | /pʰra˦˥.jaː˧/(R) | |
Noun
[edit]พระยา • (prá-yaa)
- (archaic) chief; lord; master.[2][3]
- (archaic) ruler; administrator; governor.[2][3]
- (archaic) monarch, as king or queen.[3]
- (archaic) an honorific given to the above-described persons, often prefixed to their names or titles.[3]
- (historical) a noble rank of a public official, higher than พระ (prá) and lower than เจ้าพระยา (jâao-prá-yaa).[4]
- (historical) a noble rank given to royal mounts, as horses and elephants.[2]
- (archaic) an honorific given to cannons employed in public service.[2]
Derived terms
[edit]- เจ้าพระยา (jâao-prá-yaa)
- ท้าวพระยา (táao-prá-yaa)
- นางพระยา (naang-prá-yaa)
- พระยาโต๊ะทอง
- พระยาเทครัว
- พระยาพานทอง
- พระยาวัน
- สิบพ่อค้าไม่เท่าพระยาเลี้ยง
See also
[edit]- (noble ranks) บรรดาศักดิ์ (ban-daa-sàk); สมเด็จเจ้าพระยา (sǒm-dèt-jâao-prá-yaa), เจ้าพระยา (jâao-prá-yaa), พระยา (prá-yaa), พระ (prá), หลวง (lǔuang), ขุน (kǔn), หมื่น (mʉ̀ʉn), พัน (pan), นาย (naai) (Category: Thai noble ranks)
References
[edit]- ^ Jenner, Phillip (2009) Dictionary of Pre-Angkorian Khmer and Dictionary of Angkorian Khmer[1], Pacific Linguistics
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 ราชบัณฑิตยสภา (2020) พจนานุกรมโบราณศัพท์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา (in Thai), กรุงเทพฯ: สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, →ISBN, pages 213–214: “พรญา <พระยา, พระญา, พญา, พยา, พรยา, พะยา> น. ๑) ผู้ปกครองรัฐ...๒) เจ้า, ประมุข...๓) พระยา, ยศของเจ้าเมือง...๔) ยศของขุนนาง...๕) ยศพิเศษสำหรับพระราชทานแก่พระราชพาหนะของพระเจ้าแผ่นดิน มีช้างต้น ม้าต้น เป็นต้น...๖) คำนำหน้าปืนใหญ่ที่ใช้ในราชการ”
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 ราชบัณฑิตยสถาน (2011) “พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔”, in orst.go.th[2] (in Thai): “พญา (๑) [พะยา] (โบ) น. เจ้าแผ่นดิน เช่น พญาลิไทย (๒) น. ผู้เป็นใหญ่, ผู้เป็นหัวหน้า, (มักใช้นำหน้านามอื่น) เช่น พญานาค พญาหงส์.”
- ^ ราชบัณฑิตยสถาน (2011) “พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔”, in orst.go.th[3] (in Thai): “พระยา น. บรรดาศักดิ์ข้าราชการผู้ใหญ่สูงกว่าพระ ตํ่ากว่าเจ้าพระยา”