վայր
Appearance
Armenian
[edit]Etymology
[edit]Learned borrowing from Old Armenian վայր (vayr).
Pronunciation
[edit]- (Eastern Armenian) IPA(key): /vɑjɾ/, [vɑjɾ]
- (Western Armenian) IPA(key): /vɑjɾ/, [vɑjɾ]
Noun
[edit]վայր • (vayr)
Declension
[edit]singular | plural | |||
---|---|---|---|---|
nominative | վայր (vayr) | վայրեր (vayrer) | ||
dative | վայրի (vayri) | վայրերի (vayreri) | ||
ablative | վայրից (vayricʻ) | վայրերից (vayrericʻ) | ||
instrumental | վայրով (vayrov) | վայրերով (vayrerov) | ||
locative | վայրում (vayrum) | վայրերում (vayrerum) | ||
definite forms | ||||
nominative | վայրը/վայրն (vayrə/vayrn) | վայրերը/վայրերն (vayrerə/vayrern) | ||
dative | վայրին (vayrin) | վայրերին (vayrerin) | ||
1st person possessive forms (my) | ||||
nominative | վայրս (vayrs) | վայրերս (vayrers) | ||
dative | վայրիս (vayris) | վայրերիս (vayreris) | ||
ablative | վայրիցս (vayricʻs) | վայրերիցս (vayrericʻs) | ||
instrumental | վայրովս (vayrovs) | վայրերովս (vayrerovs) | ||
locative | վայրումս (vayrums) | վայրերումս (vayrerums) | ||
2nd person possessive forms (your) | ||||
nominative | վայրդ (vayrd) | վայրերդ (vayrerd) | ||
dative | վայրիդ (vayrid) | վայրերիդ (vayrerid) | ||
ablative | վայրիցդ (vayricʻd) | վայրերիցդ (vayrericʻd) | ||
instrumental | վայրովդ (vayrovd) | վայրերովդ (vayrerovd) | ||
locative | վայրումդ (vayrumd) | վայրերումդ (vayrerumd) |
Adverb
[edit]վայր • (vayr)
- down
- վայր դնել ― vayr dnel ― to put down
Declension
[edit]singular | plural | |||
---|---|---|---|---|
nominative | վայր (vayr) | վայրեր (vayrer) | ||
dative | վայրի (vayri) | վայրերի (vayreri) | ||
ablative | վայրից (vayricʻ) | վայրերից (vayrericʻ) | ||
instrumental | վայրով (vayrov) | վայրերով (vayrerov) | ||
locative | վայրում (vayrum) | վայրերում (vayrerum) | ||
definite forms | ||||
nominative | վայրը/վայրն (vayrə/vayrn) | վայրերը/վայրերն (vayrerə/vayrern) | ||
dative | վայրին (vayrin) | վայրերին (vayrerin) | ||
1st person possessive forms (my) | ||||
nominative | վայրս (vayrs) | վայրերս (vayrers) | ||
dative | վայրիս (vayris) | վայրերիս (vayreris) | ||
ablative | վայրիցս (vayricʻs) | վայրերիցս (vayrericʻs) | ||
instrumental | վայրովս (vayrovs) | վայրերովս (vayrerovs) | ||
locative | վայրումս (vayrums) | վայրերումս (vayrerums) | ||
2nd person possessive forms (your) | ||||
nominative | վայրդ (vayrd) | վայրերդ (vayrerd) | ||
dative | վայրիդ (vayrid) | վայրերիդ (vayrerid) | ||
ablative | վայրիցդ (vayricʻd) | վայրերիցդ (vayrericʻd) | ||
instrumental | վայրովդ (vayrovd) | վայրերովդ (vayrerovd) | ||
locative | վայրումդ (vayrumd) | վայրերումդ (vayrerumd) |
Derived terms
[edit]- վայրաշարժ (vayrašarž)
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]The origin is uncertain.[1][2] According to Olsen, perhaps borrowed from an Iranian word of the form *vāiδa or *vaiδa, from Proto-Indo-European *weydʰ-, whence Sanskrit विधु (vidhú, “lonely, solitary”), Proto-Celtic *weidus (“wild”) (note Old Armenian վայրենի (vayreni, “wild”)).[3] See also վայրապար (vayrapar).
Has also been compared to Northern Kurdish war (“encampment, abode; stopping place, halting place; homeland, native land; native place”), Middle Persian [Book Pahlavi needed] (wl /war/, “shelter, enclosure”), Sanskrit वर (vára, “circumference, space, room”).[4][5][6][7]
Noun
[edit]վայր • (vayr)
- open and uninhabited land, wild country
- գազանք վայրի ― gazankʻ vayri ― wild beasts
- մեղր ի վայրէ ― mełr i vayrē ― wild honey
- ի վայրի բնակել ― i vayri bnakel ― to live in the open air, in camp
- (by extension) any place, spot, space, locale
- յայսմ վայրի ― yaysm vayri ― here, in this place; now
- յայնմ վայրի ― yaynm vayri ― there, in that same or very place; then
- մինչեւ ցայս վայր ― minčʻew cʻays vayr ― thus far, to this place; until now
- յոր վայր ― yor vayr ― in which place, wherever
- յայլում վայրի ― yaylum vayri ― somewhere else, in another place
- անհուն վայրք ― anhun vayrkʻ ― immense, vast spaces
- վայրս հատանել ― vayrs hatanel ― to go a long way
- զվայրօք գալ ― zvayrōkʻ gal ― to go around, round about, to go here and there
- զվայրօք ածել զաչս ― zvayrōkʻ acel začʻs ― to look round about
- ի մի վայր գալ ― i mi vayr gal ― to assemble, to resort to one place
- ցո՞ր վայր նեղութեանց հասի ես ― cʻo?r vayr nełutʻeancʻ hasi es ― to what trouble have I brought myself!
- ցայդ վայր ― cʻayd vayr ― so far, as far as that, to that place, there
- ցոր վայր ― cʻor vayr ― where, whither
- ցո՞ր վայր ― cʻo?r vayr ― how far?
- (by extension) a short span of time
- վայր մի, առ վայր մի ― vayr mi, aṙ vayr mi ― a short time, a moment, an instant, a little
- ground; bottom
- ի վայր ― i vayr ― below, under, beneath
- ընդ վայր ― ənd vayr ― in vain, vainly, uselessly
- ի վերուստ մինչեւ ի վայր ― i verust minčʻew i vayr ― from top to bottom; from head to foot
- ընդ վայր հարկանել ― ənd vayr harkanel ― to abandon, to forsake, to cast off, to desert
- ի վայր հարկանել, արկանել ― i vayr harkanel, arkanel ― to disparage, to sneer at, to defame, to slander
- ի վայր շարժել ― i vayr šaržel ― to beat down, to overthrow
- զաչս ի վայր արկեալ ― začʻs i vayr arkeal ― looking down, with one's eyes cast or bent down
Declension
[edit]i-a-type
singular | plural | ||
---|---|---|---|
nominative | վայր (vayr) | վայրք (vayrkʻ) | |
genitive | վայրի (vayri) | վայրաց (vayracʻ) | |
dative | վայրի (vayri) | վայրաց (vayracʻ) | |
accusative | վայր (vayr) | վայրս (vayrs) | |
ablative | վայրէ (vayrē) | վայրաց (vayracʻ) | |
instrumental | վայրաւ (vayraw) | վայրաւք = վայրօք (vayrawkʻ = vayrōkʻ) | |
locative | վայրի (vayri) | վայրս (vayrs) |
i-type
singular | plural | ||
---|---|---|---|
nominative | վայր (vayr) | վայրք (vayrkʻ) | |
genitive | վայրի (vayri) | վայրից (vayricʻ) | |
dative | վայրի (vayri) | վայրից (vayricʻ) | |
accusative | վայր (vayr) | վայրս (vayrs) | |
ablative | վայրէ (vayrē) | վայրից (vayricʻ) | |
instrumental | վայրիւ (vayriw) | վայրիւք (vayriwkʻ) | |
locative | վայրի (vayri) | վայրս (vayrs) | |
this one is post-classical |
u-type
singular | plural | ||
---|---|---|---|
nominative | վայր (vayr) | վայրք (vayrkʻ) | |
genitive | վայրու (vayru) | վայրուց (vayrucʻ) | |
dative | վայրու (vayru) | վայրուց (vayrucʻ) | |
accusative | վայր (vayr) | վայրս (vayrs) | |
ablative | վայրէ (vayrē) | վայրուց (vayrucʻ) | |
instrumental | վայրու (vayru) | վայրուք (vayrukʻ) | |
locative | վայրու (vayru) | վայրս (vayrs) | |
this one is post-classical |
Derived terms
[edit]- ամենավայր (amenavayr)
- անվայր (anvayr)
- անվայրարկելի (anvayrarkeli)
- անվայրափակ (anvayrapʻak)
- անվայրինափակ (anvayrinapʻak)
- արձակավայրք (arjakavayrkʻ)
- արտավայրք (artavayrkʻ)
- բացավայր (bacʻavayr)
- գլխիվայր (glxivayr)
- գլխիվայրեալ (glxivayreal)
- գլխիվայրեմ (glxivayrem)
- գլխիվայրիմ (glxivayrim)
- դալարավայր (dalaravayr)
- դաշտավայր (daštavayr)
- դժուարավայր (džuaravayr)
- դիւրավայր (diwravayr)
- երէվայրի (erēvayri)
- ընդվայրաբանութիւն (əndvayrabanutʻiwn)
- ընդվայրաբեր (əndvayraber)
- ընդվայրաբոյս (əndvayraboys)
- ընդվայրագնաց (əndvayragnacʻ)
- ընդվայրախոյզ (əndvayraxoyz)
- ընդվայրախօս (əndvayraxōs)
- ընդվայրախօսութիւն (əndvayraxōsutʻiwn)
- ընդվայրած (əndvayrac)
- ընդվայրածութիւն (əndvayracutʻiwn)
- ընդվայրակոշկոճ (əndvayrakoškoč)
- ընդվայրահայեաց (əndvayrahayeacʻ)
- ընդվայրահար (əndvayrahar)
- ընդվայրաճառ (əndvayračaṙ)
- ընդվայրայած (əndvayrayac)
- ընդվայրայօն (əndvayrayōn)
- ընդվայրապաճոյճ (əndvayrapačoyč)
- ընդվայրապատիւ (əndvayrapatiw)
- ընդվայրապար (əndvayrapar)
- ընդվայրաջան (əndvayraǰan)
- ընդվայրասնունդ (əndvayrasnund)
- ընդվայրասուն (əndvayrasun)
- ընդվայրավաստակ (əndvayravastak)
- ընդվայրաքարշիմ (əndvayrakʻaršim)
- ընդվայրաքնին (əndvayrakʻnin)
- ընդվայրընկեցիկ (əndvayrənkecʻik)
- ընդվայրընկէց (əndvayrənkēcʻ)
- ընդվայրի (əndvayri)
- ընդվայրք (əndvayrkʻ)
- իշավայր (išavayr)
- իշավայրի (išavayri)
- լեռնավայրք (leṙnavayrkʻ)
- հեղեղավայր (hełełavayr)
- հեշտավայր (heštavayr)
- միջավայր (miǰavayr)
- մոշավայրի (mošavayri)
- մօտավայր (mōtavayr)
- նեխավայրք (nexavayrkʻ)
- շինավայրք (šinavayrkʻ)
- չարավիրագ (čʻaravirag)
- վայելչավայր (vayelčʻavayr)
- վայրաբան (vayraban)
- վայրաբար (vayrabar)
- վայրաբեր (vayraber)
- վայրաբերեմ (vayraberem)
- վայրաբերիմ (vayraberim)
- վայրաբերութիւն (vayraberutʻiwn)
- վայրաբերումն (vayraberumn)
- վայրաբնակ (vayrabnak)
- վայրաբնակագոյն (vayrabnakagoyn)
- վայրաբնակիմ (vayrabnakim)
- վայրաբնակիչ (vayrabnakičʻ)
- վայրաբնակութիւն (vayrabnakutʻiwn)
- վայրագ (vayrag)
- վայրագաբար (vayragabar)
- վայրագագոյն (vayragagoyn)
- վայրագամիտ (vayragamit)
- վայրագայիմ (vayragayim)
- վայրագանամ (vayraganam)
- վայրագասուն (vayragasun)
- վայրագաւիթ (vayragawitʻ)
- վայրագիմաստ (vayragimast)
- վայրագնաց (vayragnacʻ)
- վայրագնացեալ (vayragnacʻeal)
- վայրագութիւն (vayragutʻiwn)
- վայրադասեմ (vayradasem)
- վայրաթեւեմ (vayratʻewem)
- վայրաթոյն (vayratʻoyn)
- վայրախոյզ (vayraxoyz)
- վայրախօսութիւն (vayraxōsutʻiwn)
- վայրած (vayrac)
- վայրածեմ (vayracem)
- վայրածումն (vayracumn)
- վայրական (vayrakan)
- վայրակաց (vayrakacʻ)
- վայրակացումն (vayrakacʻumn)
- վայրակեաց (vayrakeacʻ)
- վայրակնացեալ (vayraknacʻeal)
- վայրակնեալ (vayrakneal)
- վայրահայեաց (vayrahayeacʻ)
- վայրահար (vayrahar)
- վայրաձիգ (vayrajig)
- վայրայածիմ (vayrayacim)
- վայրային (vayrayin)
- վայրանկեալ (vayrankeal)
- վայրապար (vayrapar)
- վայրապարաբանեմ (vayraparabanem)
- վայրապարաբանութիւն (vayraparabanutʻiwn)
- վայրապարագոյն (vayraparagoyn)
- վայրապարազարդ (vayraparazard)
- վայրապարախօս (vayraparaxōs)
- վայրապետ (vayrapet)
- վայրասուն (vayrasun)
- վայրավատիմ (vayravatim)
- վայրավատին (vayravatin)
- վայրավատնեմ (vayravatnem)
- վայրավատնիմ (vayravatnim)
- վայրավատնումն (vayravatnumn)
- վայրավատումն (vayravatumn)
- վայրարկու (vayrarku)
- վայրացուցանեմ (vayracʻucʻanem)
- վայրափակ (vayrapʻak)
- վայրաքարշ (vayrakʻarš)
- վայրաքարշութիւն (vayrakʻaršutʻiwn)
- վայրաքարշումն (vayrakʻaršumn)
- վայրբերեմ (vayrberem)
- վայրբերումն (vayrberumn)
- վայրեկութիւն (vayrekutʻiwn)
- վայրեմ (vayrem)
- վայրենաբար (vayrenabar)
- վայրենաբարոյ (vayrenabaroy)
- վայրենաբարու (vayrenabaru)
- վայրենաբնակ (vayrenabnak)
- վայրենագոյն (vayrenagoyn)
- վայրենական (vayrenakan)
- վայրենակեր (vayrenaker)
- վայրենամիտ (vayrenamit)
- վայրենամտութիւն (vayrenamtutʻiwn)
- վայրենանամ (vayrenanam)
- վայրենապէս (vayrenapēs)
- վայրենասուն (vayrenasun)
- վայրենացուցանեմ (vayrenacʻucʻanem)
- վայրենեալ (vayreneal)
- վայրեներես (vayreneres)
- վայրենի (vayreni)
- վայրենութիւն (vayrenutʻiwn)
- վայրէջք (vayrēǰkʻ)
- վայրի (vayri)
- վայրիկ (vayrik)
- վայրիմ (vayrim)
- վայրիջանեմ (vayriǰanem)
- վայրիջիմ (vayriǰim)
- վայրիջիչ (vayriǰičʻ)
- վայրկեան (vayrkean)
- վայրկենի (vayrkeni)
- վայրուստ (vayrust)
- վեհավայր (vehavayr)
- վերիվայրեմ (verivayrem)
- վիրագային (viragayin)
- վիրագութիւն (viragutʻiwn)
- վտակավայրք (vtakavayrkʻ)
- ցայսվայր (cʻaysvayr)
- քաղաքավայր (kʻałakʻavayr)
Descendants
[edit]References
[edit]- ^ Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “վայր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- ^ J̌ahukyan, Geworg (2010) “վայր”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik
- ^ Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 908
- ^ Jaba, Auguste, Justi, Ferdinand (1879) Dictionnaire Kurde-Français [Kurdish–French Dictionary], Saint Petersburg: Imperial Academy of Sciences, page 429
- ^ Scheftelowitz, J. (1905) “Zur altarmenischen lautgeschichte”, in Beiträge zur kunde der indogermanischen Sprachen (in German), volume 29, page 42
- ^ Cabolov, R. L. (2010) Etimologičeskij slovarʹ kurdskovo jazyka [Etymological Dictionary of the Kurdish Language] (in Russian), volume II, Moscow: Russian Academy Press Vostochnaya Literatura, page 438
- ^ Chyet, Michael L. (2003) “war”, in Kurdish–English Dictionary[1], with selected etymologies by Martin Schwartz, New Haven and London: Yale University Press, page 640a
Further reading
[edit]- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “վայր”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “վայր”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Categories:
- Armenian terms borrowed from Old Armenian
- Armenian learned borrowings from Old Armenian
- Armenian terms derived from Old Armenian
- Armenian terms with IPA pronunciation
- Armenian lemmas
- Armenian nouns
- Armenian adverbs
- Armenian terms with usage examples
- Old Armenian terms with unknown etymologies
- Old Armenian terms borrowed from Iranian languages
- Old Armenian terms derived from Iranian languages
- Old Armenian terms derived from Proto-Indo-European
- Old Armenian lemmas
- Old Armenian nouns
- Old Armenian terms with usage examples