potrzebny

See also: pòtrzébny, potrżebnÿ, and pôtrzébny

Old Polish

Alternative forms

• potrzebien, potrzebni

Etymology

From potrzeba +‎ -ny. First attested in 1406. Compare Old Czech potřěbný.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pɔtr̝ɛbnɨː/
• IPA^(key): (15^th CE) /pɔtr̝ɛbnɨ/

Adjective

potrzebny (derived adverb potrzebnie)

1. needed, necessary
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[1], page 514:

     Czo vym kv yego yączyv potrzebnego, vschythko vam povyem

     [Co wim ku jego jęciu potrzebnego, wszytko wam powiem]

   • 1901 [End of the 15th century], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume II, page 320:

     Nye potrzebyen czy yvsz szadni lyekarz na vszdrowyenye twego szina, a przetho nye praczvy szyą, yvszczy szdrow

     [Nie potrzebien ci już żadny lekarz na uzdrowienie twego syna, a przeto nie pracuj się, jużci zdrow]

2. (attested in Pomerania, Greater Poland) convenient, suitable
   • 1874-1891 [15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[2], [3], [4]}, volume XXIV, Grochów, West Pomeranian Voivodeship, Kcynia, page 64:

     Oportunitatem, potrzebnego czasu, nunquam invenit, qui malefacit

     [Oportunitatem, potrzebnego czasu, nunquam invenit, qui malefacit]

3. in need, poor (suffering from a lack of something)
   • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[5], 23, 20:

     Bratv twemv przes lify, czosz gest potrzebyen (id, quo indiget), poziczisz

     [Bratu twemu przez lify, coż jest potrzebien (id, quo indiget), pożyczysz]

4. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) The meaning of this term is uncertain.
   • 1876-1929 [c. 1455], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎^[6], volume XIV, Miechów, Kruchowo, page 490:

     Pothrzebnyemu

     [Potrzebniemu]

Derived terms

nouns

• potrzebność

 

Descendants

• Polish: potrzebny
• Silesian: potrzebny

References

• Boryś, Wiesław (2005) “potrzeba”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “potrzeba”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “potrzebny”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “potrzebny”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Alternative forms

• potrzebien (obsolete)

Etymology

Inherited from Old Polish potrzebny. By surface analysis, potrzeba +‎ -ny. Compare Czech potřebný, Kashubian pòtrzébny, Slovincian pôtrzébny, and Russian потре́бный (potrébnyj).

Pronunciation

 

• IPA^(key): /pɔˈtʂɛb.nɘ/

• (Middle Polish) IPA^(key): (16^th c.) /pɔˈtr̝ɛb.nɨ/, (17^th–18^th c.) /pɔˈtʂɛb.nɨ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛbnɘ
• Syllabification: po‧trzeb‧ny

Adjective

potrzebny (comparative bardziej potrzebny, superlative najbardziej potrzebny, derived adverb potrzebnie)

1. needed, necessary

   Synonym: konieczny

   Antonyms: niepotrzebny, potrzebny jak dziura w moście

2. (obsolete, sometimes nominalized) in need

Declension

Declension of potrzebny (hard)

singular					plural
	masculine animate	masculine inanimate	feminine	neuter	virile (= masculine personal)	non-virile
nominative	potrzebny		potrzebna	potrzebne	potrzebni	potrzebne
genitive	potrzebnego		potrzebnej	potrzebnego	potrzebnych
dative	potrzebnemu		potrzebnej	potrzebnemu	potrzebnym
accusative	potrzebnego	potrzebny	potrzebną	potrzebne	potrzebnych	potrzebne
instrumental	potrzebnym		potrzebną	potrzebnym	potrzebnymi
locative	potrzebnym		potrzebnej	potrzebnym	potrzebnych

Derived terms

adjectives

• potrzebny jak dziura w moście

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), potrzebny is one of the most used words in Polish, appearing 24 times in scientific texts, 10 times in news, 26 times in essays, 22 times in fiction, and 32 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 114 times, making it the 537th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• potrzebny in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• potrzebny in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “potrzebny”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “POTRZEBNY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 23.01.2020
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “potrzebny”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “potrzebny”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “potrzebny”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 4, Warsaw, page 818

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish potrzebny. By surface analysis, potrzeba +‎ -ny.

Pronunciation

• IPA^(key): /pɔˈtʂɛb.nɪ/
• Rhymes: -ɛbnɪ
• Syllabification: po‧trzeb‧ny

Adjective

potrzebny (comparative bardzij potrzebny, superlative nojbardzij potrzebny, derived adverb potrzebnie)

1. needed, necessary

Declension

Declension of potrzebny

		singular			plural
		masculine	neuter	feminine	virile	nonvirile
nominative		potrzebny	potrzebne	potrzebnŏ	potrzebni	potrzebne
genitive		potrzebnego		potrzebnyj	potrzebnych
dative		potrzebnymu		potrzebnyj	potrzebnym
accusative	animate	potrzebnego	potrzebne	potrzebnõ	potrzebnych	potrzebne
	inanimate	potrzebny
instrumental		potrzebnym		potrzebnōm	potrzebnymi
locative		potrzebnym		potrzebnyj	potrzebnych
vocative		potrzebny	potrzebne	potrzebnŏ	potrzebni	potrzebne

Further reading

• potrzebny in silling.org