konieczny

See also: kōnieczny, kònieczny, and Konieczny

Old Polish

Alternative forms

• konieczni

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *konьčьnъ. By surface analysis, koniec +‎ -ny. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /kɔɲɛt͡ʃʲnɨ/
• IPA^(key): (15^th CE) /kɔɲɛt͡ʃʲnɨ/

Adjective

konieczny (derived adverb koniecznie)

1. (attested in Greater Poland) end; final (being at the end in space or time)
   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[1], [2], [3]}, volume XXIII, page 279:

     W konyeczne godziny uel czaszy in extremis

     [W konieczne godziny uel czasy in extremis]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 49r:

     Extremus der eusserst konyeczny

     [Extremus der eusserst konieczny]

2. (attested in Lesser Poland) irrevocable, final
   • 1885-2024 [1488–1489], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[4], volume V, Kurów (Bochnia), page 39:

     Konyeczna *rzyecz, skazanye prawa diffinitiva sentencia

     [Konieczna rzecz, skazanie prawa diffinitiva sentencia]

3. (attested in Lesser Poland) entire, whole, complete, total
   • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎^[5], Lesser Poland, page 26:

     Franczek, gdysz mv syą tako dlugo zaplata nye sstala konyeczna, chczal targ wzrzvczycz

     [Franc(z)ek (czy Frąc(z)ek), gdyż mu się tako długo zapłata nie zstała konieczna, chciał targ wzrzucić]

4. highest (happening at the highest degree)
   • 1922 [End of the 14th century], Jan Łoś, editor, Początki piśmiennictwa polskiego. (Przegląd zabytków językowych)‎^[6], page 232:

     […] koneczna moc vszmerzil gesc

     [ […] konieczną moc uśmierzył jeść]

5. (relational, attested in Masovia) end; aim, goal (of or relating to to an aim or goal)
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 76:

     Dzewky po smyerczy oczcza... obykly są striyowye... gymyenyem opyekanya chowacz na then konyecz, tho gest konyeczny wmysl (in hunc finem), yszby ge ktho tymykole wymowamy... sz dzedzyn *vipchnyly

     [Dziewki po śmierci oćca... obykli są stryjowie... jimieniem opiekania chować na ten koniec, to jest konieczny umysł (in hunc finem), iżby je ktorymikole wymowami... z dziedzin wypchnęli]

Derived terms

nouns

• koniecznik

 

Related terms

adjectives

• kończaty

 

nouns

• koniec
• kończenie

 

verbs

• kończyć impf

 

Descendants

• Polish: konieczny
• Silesian: kōnieczny

References

• Boryś, Wiesław (2005) “konieczny”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “konieczny”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “konieczny”, in Etymologiczny słownik języka polskiego (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “konieczny”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Brückner, Aleksander (1927) “koniec”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Warsaw: Wiedza Powszechna
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “konieczny, konieczni”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “konieczny”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish konieczny. By surface analysis, koniec +‎ -ny.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /kɔˈɲɛt͡ʂ.nɘ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /kɔˈɲɛt͡ʂ.nɨ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛt͡ʂnɘ
• Syllabification: ko‧niecz‧ny
• Homophone: Konieczny

Adjective

konieczny (not comparable, derived adverb koniecznie)

1. necessary, needed

   Synonyms: niezbędny, potrzebny

   Antonym: niekonieczny

2. necessary, unavoidable

   Antonym: niekonieczny

3. (obsolete) final, ultimate, last, ending (being at the end in space or time)

   Synonym: końcowy

   Antonym: niekonieczny

4. (Middle Polish) final, ultimate, last, ending (decisive; not able to be changed)
5. (Middle Polish) primary, basic

   Synonyms: pierwotny, podstawowy

Declension

Declension of konieczny (hard)

singular					plural
	masculine animate	masculine inanimate	feminine	neuter	virile (= masculine personal)	non-virile
nominative	konieczny		konieczna	konieczne	konieczni	konieczne
genitive	koniecznego		koniecznej	koniecznego	koniecznych
dative	koniecznemu		koniecznej	koniecznemu	koniecznym
accusative	koniecznego	konieczny	konieczną	konieczne	koniecznych	konieczne
instrumental	koniecznym		konieczną	koniecznym	koniecznymi
locative	koniecznym		koniecznej	koniecznym	koniecznych

Derived terms

proper nouns

• Konieczny

 

nouns

• konieczność
• obrona konieczna
• sąd konieczny
• warunek konieczny
• zło konieczne

 

Further reading

• konieczny in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• konieczny in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “konieczny”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “konieczny”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “konieczny”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1902), “konieczny”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 2, Warsaw, page 441