oddać

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search
See also: òddac

Old Polish

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *otъdati. By surface analysis, od- +‎ dać. First attested in 1391.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /ɔddat͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /ɔddat͡ɕ/

Verb

[edit]

oddać pf (imperfective oddawać)

  1. (attested in Greater Poland) to give back; to pay back; to return
    • 1960 [1437], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 112, Pyzdry:
      Yakom ya thobye nye wynowat trzech grziwyen, kthore trzi grzywny tobyem myal oddacz dabyną
      [Jakom ja tobie nie winowat trzech grzywien, ktore trzy grzywny tobiem miał oddać dębiną]
    • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 113v:
      Reddere widergeben a re do […] oddącz
      [Reddere widergeben a re do […] oddącz]
    • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 114v:
      Remunerare wider begaben oder lonen oddącz
      [Remunerare wider begaben oder lonen oddącz]
    • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 115r:
      Rependere id est reddere renunciare vergelten oddacz
      [Rependere id est reddere renunciare vergelten oddacz]
  2. (attested in Greater Poland) to give away; to donate; to gift
    • 1884 [c. 1455-1460], “Die Magdeburger Urtheile. Ein Deutschen Rechtes in polnischer Sprache aus der Mitte des XV Jahrhunderts”, in Aleksander Brückner, editor, Archiv für slavische Philologie, volume VI, page 363:
      Czlowyek moze szwe dzedzyczstwo y gymyenye dobrze dobythe przed prawem oddacz
      [Człowiek może swe dziedzicstwo i jimienie dobrze dobyte przed prawem oddać]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[1], pages 761–762:
      Iudasch... kosczyolv pyenyądze vroczyl, a ssam ssyebye schybyenyczy oddal
      [Judasz... kościołu pieniądze wrocił a sam siebie szybienicy oddał]
    • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 114v:
      Relatiua dona oddane dary
      [Relatiua dona oddane dary]
  3. to entrust (to place under someone's care)
    • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[2], 3, 10:
      Y dasz darem slvgy kosczelne Aaronowi a synom iego, gimze odani sø (traditi sunt) od synow israelskich
      [I dasz darem sługi kościelne Aaronowi a synom jego, jimże odani są (traditi sunt) od synow israelskich]
    • 1868 [1500], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎[3], volume XVI, page 307:
      Iacobus... iuramentum debet prestare tali condicione, quia sibi accomodavit et contulit al. oddal equm sanum non claudum
      [Iacobus... iuramentum debet prestare tali condicione, quia sibi accomodavit et contulit al. oddał equm sanum non claudum]
  4. to give away (to give as a wife) [with dative or za (+ accusative) or z (+ instrumental) ‘to whom’]
    • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[4], 22, 25:
      Ale gdysz na polv naydze møsz dzewkø ges to gest oddana (desponsata est), a... lezal s nyø, on sam vmrze
      [Ale gdyż na polu najdzie mąż dziewkę, jeż to jest oddana (desponsata est), a... leżał s nią, on sam umrze]
    • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[5], 21, 9:
      Paklybi yø (sc. dziewkę) synu swemu oddal (sin autem filio suo desponderit eam), podle obiczyaya dzewek uczyny gey
      [Pakliby ją (sc. dziewkę) synu swemu oddał (sin autem filio suo desponderit eam), podle obyczaja dziewek uczyni jej]
    • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[6], 25, 5:
      Gdisz przebiwayø bracza spolv, a geden z nich vmrze przes dzeczi, zona vmarlego nye odda syø za ginego (non nubet alteri), ale poymye brata gego
      [Gdyż przebywają bracia społu a jeden z nich umrze przez dzieci, żona umarłego nie odda się za jinego (non nubet alteri), ale pojmie brata jego]
    • 1451-1455, Legenda o świętym Aleksym‎[7], line 51:
      A wyacz mv czeszarz dzewka dal, a papyesz gy sz nyą oddal
      [A więc mu cesarz dziewkę dał, a papież ji z nią oddał]
  5. (reflexive with się) to dedicate oneself to someone or something; to tend to someone or something [with ku (+ dative)], [with na (+ accusative) ‘to whom/what’]
    • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[8], 36, 2:
      A gdisz wezwal ge Moyszesz a kaszdego møsza uczonego, ktoremu dal bog møødroszcz, ktorzy z swey woley oddaly sze ku dzyalanyu dzyala (obtulerant se ad faciendum opus), dal gym wszitky dary synow israhelskych
      [A gdyż wezwał je Mojżesz a każdego męża uczonego, ktoremu dał Bog mądrość [i] ktorzy z swej wolej oddali sie ku działaniu działa (obtulerant se ad faciendum opus), dał jim wszytki dary synow israhelskich]
  6. (attested in Silesia) to give away; to sell
    • 1956 [Middle of the 15th century], Jerzy Woronczak, editor, Teksty polskie w rękopisie nr 43 Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu z połowy XV wieku‎[9], Silesia, page 105r:
      Tunc quidam coetaneus suus satis nobilis tres filias suas propter inopiam prostituere, oddacz, voluit
      [Tunc quidam coetaneus suus satis nobilis tres filias suas propter inopiam prostituere, oddać, voluit]
  7. corruption of odjąć

Derived terms

[edit]
nouns
verbs
[edit]
nouns

Descendants

[edit]
  • Polish: oddać
  • Silesian: ôddać

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005) “dać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “oddać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “oddać, odać, otdać, oddać się”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
  • Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “oddać”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish oddać. By surface analysis, od- +‎ dać.

Pronunciation

[edit]
 
  • Audio 1; “oddać”:(file)
  • Audio 2; “oddać się”:(file)
  • Rhymes: -ɔddat͡ɕ
  • Syllabification: od‧dać

Verb

[edit]

oddać pf (imperfective oddawać)

  1. (ditransitive) to give back, to return (to give to the original owner) [with dative ‘to whom’]
    Synonym: zwrócić
  2. (transitive) to give, to send, to put (to cause a given thing to go to a certain place to have something done to it) [with do (+ genitive) ‘to whom/where’], [with na (+ accusative) ‘for what’]
    Synonym: dać
  3. (ditransitive) to give, to pass (to give someone something designated to them) [with dative ‘to whom’]
  4. (transitive) to send (to put a person or animal somewhere so that they may perform particular, usually regular, activities there) [with na (+ accusative) ‘to/for what’]
    Synonym: dać
  5. (transitive) to submit; to put; to place (to cause someone to be the subject of some activity, i.e. under someone's care) [with pod (+ accusative)], [with w (+ accusative) ‘what activity’]
  6. (ditransitive) to give away; to offer (to give to someone) [with dative ‘to whom’; or with na (+ accusative) or pod (+ accusative) or do (+ genitive) ‘to what’]
    Synonyms: ofiarować, podarować
  7. (transitive) to open; to give (upon finishing constructoin, to allow people to use i.e. a building)
  8. (transitive) to pass; to give (to release from the body)
  9. (transitive) to give away (to cease to be the owner or controller of, i.e. power)
  10. (ditransitive) to donate; to give (to send one's bodily fluids, etc., to be tested medically) [with dative ‘to whom’; or with do (+ genitive) ‘to what’]
  11. (transitive) used as a light verb; to give off
  12. (ditransitive) to pay (to show one's respect or positive emotions towards, i.e. homage or tribute) [with dative ‘to whom’]
  13. (transitive) to reflect, to mirror; to convey, to portray, to capture (to present something accurately)
    Synonym: odzwierciedlić
    Jej słowa doskonale oddały jej stan umysłu. ― Her words perfectly conveyed her state of mind.
  14. (transitive, sports) to give away (to allow the opponent to win)
  15. (ditransitive) to return, to give back, to reciprocate (to perform the same gesture as someone else) [with dative ‘to whom’]
  16. (ditransitive) to return, to give back, to reciprocate (to perform the proper gesture or action)
  17. (transitive, card games) to give away; to send back (to play a card for which one does not earn points or for which one's opponent earns points)
  18. (transitive) to give; to sell (to transfer ownership for money)
    Synonym: sprzedać
  19. (transitive, obsolete, chemistry) to break off; to separate
  20. (transitive, obsolete) to pick up, to receive
    Synonym: odebrać
  21. (transitive, Middle Polish) to get back, to get even; to avenge (to get revenge)
  22. (transitive, Middle Polish) to give away (to give as a spouse)
  23. (transitive, Middle Polish) to allocate, to earmark, to dedicate (to specify or set aside for a particular purpose)
  24. (transitive, Middle Polish) to pass along; to repeat (to say someone else's words)
  25. (transitive, Middle Polish) to reply, to answer
    Synonym: odpowiedzieć
  26. (transitive, Middle Polish) to give credit, to assign responsibility
  27. (transitive, Middle Polish) to offer, to sacrifice
    Synonym: ofiarować
  28. (transitive, Middle Polish) to fulfil, to deliver, to meet
    Synonym: wywiązać się
  29. (reflexive with się) to give oneself away (to allow external forces to decide one's fate) [with w (+ accusative) or pod (+ accusative) ‘to whom/what’]
  30. (reflexive with się) to dedicate oneself, to devote oneself (to focus all of one's energy on something) [with dative ‘to what’]
  31. (reflexive with się) to give oneself (to allow oneself to have a sexual relation with) [with dative ‘to whom’]
  32. (reflexive with się, obsolete) to give oneself away (to marry)
  33. (reflexive with się, Middle Polish) to be given away; to be entrusted
  34. (reflexive with się, Middle Polish) to give oneself
  35. (reflexive with się, Middle Polish) to be given back, to be returned
  36. (reflexive with się, Middle Polish) to be reflected, to be mirrored; to be conveyed, to be portrayed, to be captureed

Conjugation

[edit]
Conjugation of oddać pf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive oddać
future tense 1st oddam oddamy
2nd oddasz oddacie
3rd odda oddadzą
impersonal odda się
past tense 1st oddałem,
-(e)m oddał 		oddałam,
-(e)m oddała 		oddałom,
-(e)m oddało 		oddaliśmy,
-(e)śmy oddali 		oddałyśmy,
-(e)śmy oddały
2nd oddałeś,
-(e)ś oddał 		oddałaś,
-(e)ś oddała 		oddałoś,
-(e)ś oddało 		oddaliście,
-(e)ście oddali 		oddałyście,
-(e)ście oddały
3rd oddał oddała oddało oddali oddały
impersonal oddano
conditional 1st oddałbym,
bym oddał 		oddałabym,
bym oddała 		oddałobym,
bym oddało 		oddalibyśmy,
byśmy oddali 		oddałybyśmy,
byśmy oddały
2nd oddałbyś,
byś oddał 		oddałabyś,
byś oddała 		oddałobyś,
byś oddało 		oddalibyście,
byście oddali 		oddałybyście,
byście oddały
3rd oddałby,
by oddał 		oddałaby,
by oddała 		oddałoby,
by oddało 		oddaliby,
by oddali 		oddałyby,
by oddały
impersonal oddano by
imperative 1st niech oddam oddajmy
2nd oddaj oddajcie
3rd niech odda niech oddadzą
passive adjectival participle oddany oddana oddane oddani oddane
anterior adverbial participle oddawszy
verbal noun oddanie

Derived terms

[edit]
adjectives
nouns
verbs

Trivia

[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), oddać is one of the most used words in Polish, appearing 2 times in scientific texts, 19 times in news, 6 times in essays, 14 times in fiction, and 32 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 73 times, making it the 883rd most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References

[edit]
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “oddać”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 312

Further reading

[edit]
  • oddać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • oddać się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • oddać in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “oddać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “oddać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • “ODDAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 24.03.2016
  • “ODDAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 23.09.2008
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “oddać”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “oddać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “oddać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 582
  • oddać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=oddać&oldid=82219573"