oddać
Appearance
See also: òddac
Old Polish
[edit]Alternative forms
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Proto-Slavic *otъdati. By surface analysis, od- + dać. First attested in 1391.
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]oddać pf (imperfective oddawać)
- (attested in Greater Poland) to give back; to pay back; to return
- 1960 [1437], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 112, Pyzdry:
- Yakom ya thobye nye wynowat trzech grziwyen, kthore trzi grzywny tobyem myal oddacz dabyną
- [Jakom ja tobie nie winowat trzech grzywien, ktore trzy grzywny tobiem miał oddać dębiną]
- (attested in Greater Poland) to give away; to donate; to gift
- 1884 [c. 1455-1460], “Die Magdeburger Urtheile. Ein Deutschen Rechtes in polnischer Sprache aus der Mitte des XV Jahrhunderts”, in Aleksander Brückner, editor, Archiv für slavische Philologie, volume VI, page 363:
- Czlowyek moze szwe dzedzyczstwo y gymyenye dobrze dobythe przed prawem oddacz
- [Człowiek może swe dziedzicstwo i jimienie dobrze dobyte przed prawem oddać]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[1], pages 761–762:
- Iudasch... kosczyolv pyenyądze vroczyl, a ssam ssyebye schybyenyczy oddal
- [Judasz... kościołu pieniądze wrocił a sam siebie szybienicy oddał]
- to entrust (to place under someone's care)
- 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[2], 3, 10:
- Y dasz darem slvgy kosczelne Aaronowi a synom iego, gimze odani sø (traditi sunt) od synow israelskich
- [I dasz darem sługi kościelne Aaronowi a synom jego, jimże odani są (traditi sunt) od synow israelskich]
- 1868 [1500], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego[3], volume XVI, page 307:
- Iacobus... iuramentum debet prestare tali condicione, quia sibi accomodavit et contulit al. oddal equm sanum non claudum
- [Iacobus... iuramentum debet prestare tali condicione, quia sibi accomodavit et contulit al. oddał equm sanum non claudum]
- to give away (to give as a wife) [with dative or za (+ accusative) or z (+ instrumental) ‘to whom’]
- 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[4], 22, 25:
- Ale gdysz na polv naydze møsz dzewkø ges to gest oddana (desponsata est), a... lezal s nyø, on sam vmrze
- [Ale gdyż na polu najdzie mąż dziewkę, jeż to jest oddana (desponsata est), a... leżał s nią, on sam umrze]
- 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[5], 21, 9:
- Paklybi yø (sc. dziewkę) synu swemu oddal (sin autem filio suo desponderit eam), podle obiczyaya dzewek uczyny gey
- [Pakliby ją (sc. dziewkę) synu swemu oddał (sin autem filio suo desponderit eam), podle obyczaja dziewek uczyni jej]
- 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[6], 25, 5:
- Gdisz przebiwayø bracza spolv, a geden z nich vmrze przes dzeczi, zona vmarlego nye odda syø za ginego (non nubet alteri), ale poymye brata gego
- [Gdyż przebywają bracia społu a jeden z nich umrze przez dzieci, żona umarłego nie odda się za jinego (non nubet alteri), ale pojmie brata jego]
- 1451-1455, Legenda o świętym Aleksym[7], line 51:
- A wyacz mv czeszarz dzewka dal, a papyesz gy sz nyą oddal
- [A więc mu cesarz dziewkę dał, a papież ji z nią oddał]
- (reflexive with się) to dedicate oneself to someone or something; to tend to someone or something [with ku (+ dative)], [with na (+ accusative) ‘to whom/what’]
- 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[8], 36, 2:
- A gdisz wezwal ge Moyszesz a kaszdego møsza uczonego, ktoremu dal bog møødroszcz, ktorzy z swey woley oddaly sze ku dzyalanyu dzyala (obtulerant se ad faciendum opus), dal gym wszitky dary synow israhelskych
- [A gdyż wezwał je Mojżesz a każdego męża uczonego, ktoremu dał Bog mądrość [i] ktorzy z swej wolej oddali sie ku działaniu działa (obtulerant se ad faciendum opus), dał jim wszytki dary synow israhelskich]
- (attested in Silesia) to give away; to sell
- 1956 [Middle of the 15th century], Jerzy Woronczak, editor, Teksty polskie w rękopisie nr 43 Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu z połowy XV wieku[9], Silesia, page 105r:
- Tunc quidam coetaneus suus satis nobilis tres filias suas propter inopiam prostituere, oddacz, voluit
- [Tunc quidam coetaneus suus satis nobilis tres filias suas propter inopiam prostituere, oddać, voluit]
- corruption of odjąć
- 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[10], 3, 8:
- Y oddalismi (tulimus) w tem czase zemy z røkv dwv krolv amorreyskich
- [I oddalismy (tulimus) w tem czasie ziemi z ręku dwu krolu amorrejskich]
Derived terms
[edit]nouns
verbs
Related terms
[edit]nouns
Descendants
[edit]References
[edit]- Boryś, Wiesław (2005) “dać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “oddać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “oddać, odać, otdać, oddać się”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
- Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “oddać”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
Polish
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Old Polish oddać. By surface analysis, od- + dać.
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]oddać pf (imperfective oddawać)
- (ditransitive) to give back, to return (to give to the original owner) [with dative ‘to whom’]
- Synonym: zwrócić
- (transitive) to give, to send, to put (to cause a given thing to go to a certain place to have something done to it) [with do (+ genitive) ‘to whom/where’], [with na (+ accusative) ‘for what’]
- Synonym: dać
- (ditransitive) to give, to pass (to give someone something designated to them) [with dative ‘to whom’]
- (transitive) to send (to put a person or animal somewhere so that they may perform particular, usually regular, activities there) [with na (+ accusative) ‘to/for what’]
- Synonym: dać
- (transitive) to submit; to put; to place (to cause someone to be the subject of some activity, i.e. under someone's care) [with pod (+ accusative)], [with w (+ accusative) ‘what activity’]
- (ditransitive) to give away; to offer (to give to someone) [with dative ‘to whom’; or with na (+ accusative) or pod (+ accusative) or do (+ genitive) ‘to what’]
- (transitive) to open; to give (upon finishing constructoin, to allow people to use i.e. a building)
- (transitive) to pass; to give (to release from the body)
- (transitive) to give away (to cease to be the owner or controller of, i.e. power)
- (ditransitive) to donate; to give (to send one's bodily fluids, etc., to be tested medically) [with dative ‘to whom’; or with do (+ genitive) ‘to what’]
- (transitive) used as a light verb; to give off
- (ditransitive) to pay (to show one's respect or positive emotions towards, i.e. homage or tribute) [with dative ‘to whom’]
- (transitive) to reflect, to mirror; to convey, to portray, to capture (to present something accurately)
- Synonym: odzwierciedlić
- Jej słowa doskonale oddały jej stan umysłu. ― Her words perfectly conveyed her state of mind.
- (transitive, sports) to give away (to allow the opponent to win)
- (ditransitive) to return, to give back, to reciprocate (to perform the same gesture as someone else) [with dative ‘to whom’]
- (ditransitive) to return, to give back, to reciprocate (to perform the proper gesture or action)
- (transitive, card games) to give away; to send back (to play a card for which one does not earn points or for which one's opponent earns points)
- (transitive) to give; to sell (to transfer ownership for money)
- Synonym: sprzedać
- (transitive, obsolete, chemistry) to break off; to separate
- (transitive, obsolete) to pick up, to receive
- Synonym: odebrać
- (transitive, Middle Polish) to get back, to get even; to avenge (to get revenge)
- (transitive, Middle Polish) to give away (to give as a spouse)
- (transitive, Middle Polish) to allocate, to earmark, to dedicate (to specify or set aside for a particular purpose)
- (transitive, Middle Polish) to pass along; to repeat (to say someone else's words)
- (transitive, Middle Polish) to reply, to answer
- Synonym: odpowiedzieć
- (transitive, Middle Polish) to give credit, to assign responsibility
- (transitive, Middle Polish) to offer, to sacrifice
- Synonym: ofiarować
- (transitive, Middle Polish) to fulfil, to deliver, to meet
- (reflexive with się) to give oneself away (to allow external forces to decide one's fate) [with w (+ accusative) or pod (+ accusative) ‘to whom/what’]
- (reflexive with się) to dedicate oneself, to devote oneself (to focus all of one's energy on something) [with dative ‘to what’]
- (reflexive with się) to give oneself (to allow oneself to have a sexual relation with) [with dative ‘to whom’]
- (reflexive with się, obsolete) to give oneself away (to marry)
- (reflexive with się, Middle Polish) to be given away; to be entrusted
- (reflexive with się, Middle Polish) to give oneself
- (reflexive with się, Middle Polish) to be given back, to be returned
- (reflexive with się, Middle Polish) to be reflected, to be mirrored; to be conveyed, to be portrayed, to be captureed
Conjugation
[edit]Derived terms
[edit]adjectives
nouns
verbs
- nie oddać ani guzika pf
- oddać duszę pf, oddawać duszę impf
- oddać głos pf, oddawać głos impf
- oddać ostatnią koszulę pf, oddawać ostatnią koszulę impf
- oddać serce pf, oddawać serce impf
- oddać sprawę pf, oddawać sprawę impf
- oddać sprawiedliwość pf, oddawać sprawiedliwość impf
- oddać w pacht pf, oddawać w pacht impf
- oddać w ręce pf, oddawać w ręce impf
- oddać życie pf, oddawać życie impf
Trivia
[edit]According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), oddać is one of the most used words in Polish, appearing 2 times in scientific texts, 19 times in news, 6 times in essays, 14 times in fiction, and 32 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 73 times, making it the 883rd most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
References
[edit]Further reading
[edit]- oddać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- oddać się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- oddać in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “oddać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “oddać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “ODDAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 24.03.2016
- “ODDAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 23.09.2008
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “oddać”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “oddać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “oddać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 582
- oddać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Categories:
- Old Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Old Polish terms derived from Proto-Slavic
- Old Polish terms prefixed with od-
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish verbs
- Old Polish perfective verbs
- Greater Poland Old Polish
- Old Polish terms with quotations
- Old Polish reflexive verbs
- Silesia Old Polish
- Polish terms derived from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish terms prefixed with od-
- Polish 2-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio pronunciation
- Rhymes:Polish/ɔddat͡ɕ
- Rhymes:Polish/ɔddat͡ɕ/2 syllables
- Polish lemmas
- Polish verbs
- Polish perfective verbs
- Polish ditransitive verbs
- Polish transitive verbs
- Polish terms with usage examples
- pl:Sports
- pl:Card games
- Polish terms with obsolete senses
- pl:Chemistry
- Middle Polish
- Polish reflexive verbs