język

See also: jezyk, jězyk, ježyk, jeżyk, and Jeżyk

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *ęzykъ. First attested in c. 1301–1350.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /jæ̃zɨk/
• IPA^(key): (15^th CE) /jæ̃zɨk/

Noun

język m inan

1. (attested in Greater Poland) tongue (flexible muscular organ in the mouth that is used to move food around, for tasting and that is moved into various positions to modify the flow of air from the lungs in order to produce different sounds in speech)
   • 1915 [End of the 15th century], Jan Łoś, editor, Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543‎^[1], page 536:

     Na thym drzewye grzeschne zwyeschano, y[e]dny za nogy, ... a pyathe za yazyky

     [Na tym drzewie grzeszne zwieszano, j[e]dny za nogy, ... a piąte za języki]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 75v:

     Lingua ein zung yązyk

     [Lingua ein zung język]

2. (figuratively, attested in Lesser Poland) tongue; speech (means of communication)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 5, 11:

     Grob otworzoni iest gich gardlo, iøzikmi swimi (linguis suis) lszywe sø czinili

     [Grob otworzony jest jich gardło, językmi swymi (linguis suis) łżywie są czynili]

3. (attested in Lesser Poland) language (body of words, and set of methods of combining them (called a grammar), understood by a community and used as a form of communication)
   • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎^[3], Miechów, page dv 5:

     [Z języ]ka lacinskego v polsky

     [[Z języ]ka łacińskiego w polski]

4. (attested in Silesia) nation, tribe
   • 1449, Gałka Jędrzej z Dobczyna (Dobszyna), Pieśń o Wiklefie‎^[4], Głogówek, line w. 2:

     Lachowie, Niemczowie, fschiczci iązikowie, wøtpicze-li w mowie, ... Wikleph prawdą powie

     [Lachowie, Niemcowie, wszyćcy językowie, wątpicie-li w mowie, ... Wiklef prawdę powie]

5. (attested in Greater Poland) tongue (any long object resembling a tongue, particularly of a scale for weighing)
   • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[5], Lubiń, page 25:

     Yązyk v vagy scrutinia id est lingua libre

     [Język u wagi scrutinia id est lingua libre]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 122r:

     Scrutinia id est lingua libre eyner wage zunge yązyk v vagy

     [Scrutinia id est lingua libre eyner wage zunge język u wagi]

6. bay, gulf
   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 32:

     Yąnzykowy lingua (initium eius, sc. sortis, a summitate maris salsissimi et a lingua eius, sc. maris, quae respicit meridiem Jos 15, 2)

     [Językowi lingua (initium eius, sc. sortis, a summitate maris salsissimi et a lingua eius, sc. maris, quae respicit meridiem Jos 15, 2)]

7. mouse-ear hawkweed (Pilosella officinarum)
   • 1900 [1419], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[6], number 5257:

     Høssorovi yøszik pilosella

     [Hąsiorowy język pilosella]

Derived terms

adjectives

• języczny

 

nouns

• jeleni język
• języczek
• język sobaczy
• psi język
• ptaszy język
• wisielczy język
• wołowy język

 

Descendants

• Polish: język
• Silesian: jynzyk

References

• Boryś, Wiesław (2005) “język”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “język”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Mańczak, Witold (2017) “język”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “język”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “język”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “język”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish język. Cognate with English tongue and language.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈjɛw̃.zɘk/, /ˈjɛn.zɘk/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈjɛ̃.zɨk/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -ɛw̃zɘk
• Syllabification: ję‧zyk

Noun

język m inan (diminutive języczek, augmentative jęzor, related adjective językowy, abbreviation j. or jęz.)

1. tongue (flexible muscular organ in the mouth that is used to move food around, for tasting and that is moved into various positions to modify the flow of air from the lungs in order to produce different sounds in speech; generally a human's but also sometimes an animal's)

   Synonym: ozór

2. (by extension) tongue (anything long resembling a tongue)
   1. tongue (long flap of a shoe)
   2. (obsolete) part of a plow
   3. (obsolete) shape of tied handkerchief resembling a tongue
   4. (Middle Polish, figuratively) flame (visible part of fire)

      Synonym: płomień

   5. (Middle Polish) uvula

      Synonym: języczek

   6. (Middle Polish) bay, gulf

      Synonym: zatoka

3. language, tongue (body of words, and set of methods of combining them (called a grammar), understood by a community and used as a form of communication)

   Synonym: mowa

4. language (subject teaching a manner of speech in education)
5. language (sublanguage: the slang of a particular community or jargon of a particular specialist field)

   Synonym: mowa

6. language (expression of thought (the communication of meaning) in a specified way; that which communicates something, as language does; i.e. of film or body language)

   Near-synonym: styl

7. (programming) language (computer language; a machine language)
8. (archaic) tongue; interrogatee (prisoner captured to obtain information about the enemy)
9. (Middle Polish) defender (person speaking in favor of someone's name)
10. (obsolete, printing) bottom of a scoop
11. (Middle Polish) nation

    Synonym: naród

Declension

Declension of język

	singular	plural
nominative	język	języki
genitive	języka	języków
dative	językowi	językom
accusative	język	języki
instrumental	językiem	językami
locative	języku	językach
vocative	języku	języki

Derived terms

adjectives

• języczny

 

adverbs

• z wywieszonym językiem

 

nouns

• bierna znajomość języka
• co ślina na język przyniesie
• czynna znajomość języka
• długi język
• języczek
• język klasyczny
• język kongresowy
• język migowy
• język naturalny
• język obcy
• język roboczy
• język roboczy
• język sztuczny
• język teściowej
• język ulicy
• językoznawstwo
• niewyparzony język
• obłożony język
• wspólny język
• złośliwy język

 

phrases

• można sobie język połamać

 

proverbs

• co w sercu, to na języku
• koniec języka za przewodnika

 

verbs

• dostać się na języki pf, dostawać się na języki impf
• język plącze się impf
• język przysechł do podniebienia pf, język przysycha do podniebienia impf
• język rozwiązał się pf, język rozwiązuje się impf
• język stanął kołkiem pf, język staje kołkiem impf
• język zaświerzbił pf, język świerzbi impf
• łamie sobie język impf
• mieć na końcu języka impf
• mleć językiem impf
• mówić różnymi językami impf
• mówić tym samym językiem impf
• ostrzyć sobie język impf
• pociągnąć za język pf, ciągnąć za język impf
• pokazać język pf
• rozpuścić język pf
• rozwiązać język pf, rozwiązywać język impf
• strzępić język impf
• trzymać język na wodzy impf
• trzymać język za zębami impf
• ugryźć się w język pf, gryźć się w język impf
• utrzymać język za zębami pf, trzymać język za zębami impf
• wziąć na języki pf, brać na języki impf
• zapomnieć języka w gębie pf, zapominać języka w gębie impf
• zasięgnąć języka pf, zasięgać języka impf
• zdobyć języka pf

 

Related terms

adjectives

• albańskojęzyczny
• angielskojęzyczny
• anglojęzyczny
• arabskojęzyczny
• asturyjskojęzyczny
• baskijskojęzyczny
• baszkirskojęzyczny
• bengalskojęzyczny
• bezjęzyczny
• białoruskojęzyczny
• birmańskojęzyczny
• bretońskojęzyczny
• bułgarskojęzyczny
• chińskojęzyczny
• chorwackojęzyczny
• czarnogórskojęzyczny
• czeczeńskojęzyczny
• czeskojęzyczny
• czterojęzyczny
• czuwaskojęzyczny
• dolnołużyckojęzyczny
• duńskojęzyczny
• dwujęzyczny
• dziesięciojęzyczny
• dziewięciojęzyczny
• estońskojęzyczny
• farerskojęzyczny
• fińskojęzyczny
• francuskojęzyczny
• fryzyjskojęzyczny
• gagauskojęzyczny
• górnołużyckojęzyczny
• greckojęzyczny
• gruzińskojęzyczny
• hebrajskojęzyczny
• hiszpańskojęzyczny
• holenderskojęzyczny
• indonezyjskojęzyczny
• innojęzyczny
• irlandzkojęzyczny
• islandzkojęzyczny
• japońskojęzyczny
• jednojęzyczny
• kaszubskojęzyczny
• katalońskojęzyczny
• kazachskojęzyczny
• kilkujęzyczny
• kirgiskojęzyczny
• koreańskojęzyczny
• korsykańskojęzyczny
• kurdyjskojęzyczny
• litewskojęzyczny
• luksemburskojęzyczny
• łacińskojęzyczny
• łotewskojęzyczny
• macedońskojęzyczny
• malajskojęzyczny
• mongolskojęzyczny
• nepalskojęzyczny
• niemieckojęzyczny
• norweskojęzyczny
• obcojęzyczny
• oksytańskojęzyczny
• ormiańskojęzyczny
• ośmiojęzyczny
• perskojęzyczny
• pięciojęzyczny
• polskojęzyczny
• połabskojęzyczny
• portugalskojęzyczny
• rosyjskojęzyczny
• rumuńskojęzyczny
• sardyńskojęzyczny
• serbskojęzyczny
• siedmiojęzyczny
• słowackojęzyczny
• sycylijskojęzyczny
• sześciojęzyczny
• szkockojęzyczny
• szwedzkojęzyczny
• tadżyckojęzyczny
• tajskojęzyczny
• tamilskojęzyczny
• tatarskojęzyczny
• trójjęzyczny
• tureckojęzyczny
• turkmeńskojęzyczny
• tybetańskojęzyczny
• ujgurskojęzyczny
• ukraińskojęzyczny
• uzbeckojęzyczny
• walijskojęzyczny
• węgierskojęzyczny
• wielojęzyczny
• wilamowskojęzyczny
• włoskojęzyczny

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), język is one of the most used words in Polish, appearing 57 times in scientific texts, 8 times in news, 14 times in essays, 21 times in fiction, and 11 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 111 times, making it the 551st most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• język in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• język in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “język”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Małgorzata B. Majewska (10.10.2023) “JĘZYK”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “język”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “język”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1902), “język”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 2, Warsaw, page 179