праціўнік

Belarusian

Alternative forms

praciŭnik — Łacinka (Belarusian Latin alphabet)

Etymology

Inherited from Old Ruthenian проти́вникъ (protívnik), from Proto-Slavic *protivьnikъ. By surface analysis, праці́ўны (pracíŭny) +‎ -нік (-nik). Cognate with Polish przeciwnik and Russian and Ukrainian проти́вник (protývnyk).

Pronunciation

IPA^(key): [praˈt͡sʲiu̯nʲik]
Rhymes: -iu̯nʲik
Hyphenation: пра‧ціў‧нік

Noun

праці́ўнік • (pracíŭnik) m pers (genitive праці́ўніка, nominative plural праці́ўнікі, genitive plural праці́ўнікаў)

opponent (one who opposes another in words in a dispute, argument or controversy)
Synonym: апане́нт (apanjént)
- 1938 [1848], Charles Dickens, anonymous translator, Домбі і сын, Minsk: ДВБ, translation of Dombey and Son, page 567:
  — Якая, кажу я, хутка паправіцца, — паўтарыла старая, патрасаючы зморшчаным кулаком, — і наробіць сораму ім усім сваёй прыгажосцю! Так! Я кажу, што яна гэта зробіць, і так будзе! — Здавалася, яна пачала горача спрачацца з нейкім праціўнікам, што быў ля ложка.
  — Jakaja, kažu ja, xutka papravicca, — paŭtaryla staraja, patrasajučy zmórščanym kulakóm, — i naróbicʹ sóramu im usim svajój pryhažóscju! Tak! Ja kažu, što jana heta zróbicʹ, i tak budzje! — Zdavalasja, jana pačala hórača spračacca z njejkim praciŭnikam, što byŭ lja lóžka.
  [original: "Who ’ll soon get better, I say," repeated the old woman, menacing the vacant air with her shrivelled fist, "and who ’ll shame 'em all with her good looks—she will. I say she will! she shall!"—as if she were in passionate contention with some unseen opponent at the bedside, who contradicted her]
adversary, antagonist, opponent (one who opposes another physically in a fight, sport, game, or competition)
Synonym: сапе́рнік (sapjérnik)
- 1934 [1820], Walter Scott, translated by Іван Гарбуз, Айвенго, Minsk: ДВБ, translation of Ivanhoe, page 80:
  Рыцар Пазбаўлены Спадчыны так лоўка кіраваў канëм, што ў працягу некалькіх хвілін ён мог адбівацца ад усіх трох праціўнікаў, настаўляючы на іх толькі востры канец свайго мяча.
  Rycar Pazbaŭljeny Spadčyny tak lóŭka kiravaŭ kanëm, što ŭ pracjahu njekalʹkix xvilin jon moh adbivacca ad usix trox praciŭnikaŭ, nastaŭljajučy na ix tólʹki vóstry kanjec svajhó mjača.
  [original: The complete horsemanship of the Disinherited Knight, and the activity of the noble animal which he mounted, enabled him for a few minutes to keep at sword's point his three antagonists,]
  The splendid horsemanship of the Disinherited Knight enabled him to fend off all three opponents for the duration of several minutes by merely pointing the sharp tip of his sword at them.
- 1940 [1882], Mark Twain, translated by Janka Maŭr, Прынц і жабрак, Minsk: ДВБ, translation of The Prince and the Pauper, page 144:
  Раз’юшаны ад гневу і сораму Гуго ўскочыў на ногі, схапіў кій і шалёна напаў на свайго маленькага праціўніка.
  Razʺjušany ad hnjevu i sóramu Huhó ŭskóčyŭ na nóhi, sxapiŭ kij i šaljóna napaŭ na svajhó maljenʹkaha praciŭnika.
  [original: Hugo, consumed with anger and shame, sprang up, seized a cudgel, and came at his small adversary in a fury.]
opponent (one who is opposed to a policy, course of action or set of ideas)
Antonym: прыхі́льнік (pryxílʹnik)
- 1926, Сяргей Канстанцінавіч Паўловіч, Сьвяшчэнная гісторыя Старога Завету, Vilnius: Друкарня Н. Левін і Сын, page 137:
  Былі і праціўнікі будоўлі храму ў постаці самаранаў, якія, лічачы Палестыну сваім уладаньнем, варожа адносіліся да перасяленцаў і зрабілі хлусьлівы данос цару Пэрсідзкаму, быццам юдэі будуюць ня храм, а сьцены навакол Ерусаліму, каб вярнуць сабе палітычную незалежнасьць.
  Byli i praciŭniki budóŭli xramu ŭ póstaci samaranaŭ, jakija, ličačy Paljestynu svaim uladanʹnjem, varóža adnósilisja da pjerasjaljencaŭ i zrabili xlusʹlivy danós caru Persidzkamu, byccam judei budujucʹ nja xram, a sʹcjeny navakól Jerusalimu, kab vjarnucʹ sabje palityčnuju njezalježnasʹcʹ.
  There were also opponents of the temple construction, namely the Samaritans, who, considering Palestine their own, were hostile toward the settlers. They made a false report to the Persian king, claiming that the Jews were building not the temple but rather the walls around Jerusalem to reclaim their political independence.
(military, collective) enemy, hostiles (a hostile force or nation)
Synonym: во́раг (vórah)
- 1996, Уладзімір Іосіфавіч Лемяшонак, Вызваленне — без грыфа «Сакрэтна!», Minsk: Полымя, page 98:
  Праціўнік авалодаў Оршай, буйныя рухомыя сілы яго прасоўваюцца ў напрамку Барысава і ўжо дайшлі да ракі Бобр.
  Praciŭnik avalódaŭ Óršaj, bujnyja ruxómyja sily jahó prasóŭvajucca ŭ napramku Barysava i ŭžo dajšli da raki Bobr.
  The enemy has seized Orsha. Large mobile forces are advancing toward Barysaw and have already reached the Bobr river.

Declension

Declension of праці́ўнік (pr velar masc-form accent-a)

	singular	plural
nominative	праці́ўнік pracíŭnik	праці́ўнікі pracíŭniki
genitive	праці́ўніка pracíŭnika	праці́ўнікаў pracíŭnikaŭ
dative	праці́ўніку pracíŭniku	праці́ўнікам pracíŭnikam
accusative	праці́ўніка pracíŭnika	праці́ўнікаў pracíŭnikaŭ
instrumental	праці́ўнікам pracíŭnikam	праці́ўнікамі pracíŭnikami
locative	праці́ўніку pracíŭniku	праці́ўніках pracíŭnikax
count form	—	праці́ўнікі¹ pracíŭniki¹

¹Used with the numbers 2, 3, 4 and higher numbers after 20 ending in 2, 3, and 4.

References

Bulyka, A. M., editor (2009), “противникъ”, in Гістарычны слоўнік беларускай мовы [Historical Dictionary of the Belarusian Language] (in Belarusian), numbers 29 (пристрастный – ракъ), Minsk: Belaruskaia navuka, →ISBN, page 252
“праціўнік”, in Skarnik's Belarusian dictionary (in Belarusian), based on Kandrat Krapiva's Explanatory Dictionary of the Belarusian Language (1977-1984)
“праціўнік” in Belarusian–Russian dictionaries and Belarusian dictionaries at slounik.org