zrozumieć

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Old Polish

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

From z- +‎ rozumieć. First attested in the fifteenth century. Compare Old Czech zrozoměti and Old Slovak zrozumieť.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /zrɔzumjɛ(ː)t͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /zrɔzumjɛt͡ɕ/, /zrɔzumjet͡ɕ/

Verb

[edit]

zrozumieć pf (imperfective rozumieć)

  1. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) to understand (to grasp a concept fully in one's mind) [with dative or accusative]
    • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎[1], Krakow, Brodnia, page 36b:
      Od przikazanya twego zrozumialem (a mandatis tuis intellexi Psal 118, 104), przeto nyenawidzalem wszelkiey drogy zlosczi
      [Od przykazania twego zrozumiałem (a mandatis tuis intellexi Psal 118, 104), przeto nienawidziałem wszelkiej drogi złości]
    • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[2], 18, 21:
      Ktorim *vbiczagem mogø srozmyecz slowv (intelligere verbum), ktoregosz gest pan nye movil?
      [Ktorym obiczajem mogę srozmieć słowu (intelligere verbum), ktoregoż jest Pan nie mowił?]
    • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[3], 5, 4:
      Dussa, ktorasz... zrozvmye grzech swoy (quae... intellexerit delictum suum)
      [Dusza, ktoraż... zrozumie grzech swoj (quae... intellexerit delictum suum)]
    • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[4], [5], [6], volume XXII, page 247:
      Patrzsze, a srozumyesch, czemu syą ludze ludzmi sromayą
      [Patrzże, a srozumiesz, czemu się ludzie ludźmi sromają]
    • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[7], 28, 49:
      Prziwyedze na czø pan narod..., gegosz yøzikovi nye bødzesz mocz srozvmyecz (cuius linguam intelligere non possis)
      [Przywiedzie na cię Pan narod..., jegoż językowi nie będziesz moc srozumieć (cuius linguam intelligere non possis)]
  2. to notice kindly, to not ignore
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 39, 1:
      Waschą ządzachmy szroszvmyely (affectionem vestram bene intelleximus, OrtMac 43: *sządzya wasząszmy... vrozumyely) a radzy bychmy waszym myesczanom ku praw (leg. prawu) poszluszyly, czo bychom vmyely
      [Waszę żądząchmy zrozumieli (affectionem vestram bene intelleximus, OrtMac 43: żądzą waszęsmy... urozumieli) a radzi bychmy waszym mieszczanom ku prawu posłużyli, co bychom umieli]
[edit]
nouns

Descendants

[edit]
  • Polish: zrozumieć
  • Silesian: zrozumieć

References

[edit]
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “zrozumieć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish zrozumieć. By surface analysis, z- +‎ rozumieć. Compare Kashubian zrozmiec and Ukrainian зрозумі́ти (zrozumíty).

Pronunciation

[edit]
 
  • IPA(key): /zrɔˈzu.mjɛt͡ɕ/
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -umjɛt͡ɕ
  • Syllabification: zro‧zu‧mieć

Verb

[edit]

zrozumieć pf (imperfective rozumieć)

  1. (transitive) to understand; to realize (to begin to grasp a concept fully in one's mind)
    Synonyms: obczaić, pojąć, pokumać, sczaić, skapować, skumać, zakapować, zakumać
  2. (transitive) to understand; to realize (to begin to grasp something is true)
  3. (transitive) to understand (to assign a particular meaning to something)
  4. (transitive) to understand (to empathize with someone or something)
    Synonyms: pojąć, wczuć się
  5. (reflexive with się) to understand each other [with z (+ instrumental)]

Conjugation

[edit]
Conjugation of zrozumieć pf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive zrozumieć
future tense 1st zrozumiem zrozumiemy
2nd zrozumiesz zrozumiecie
3rd zrozumie zrozumieją
impersonal zrozumie się
past tense 1st zrozumiałem,
-(e)m zrozumiał 		zrozumiałam,
-(e)m zrozumiała 		zrozumiałom,
-(e)m zrozumiało 		zrozumieliśmy,
-(e)śmy zrozumieli 		zrozumiałyśmy,
-(e)śmy zrozumiały
2nd zrozumiałeś,
-(e)ś zrozumiał 		zrozumiałaś,
-(e)ś zrozumiała 		zrozumiałoś,
-(e)ś zrozumiało 		zrozumieliście,
-(e)ście zrozumieli 		zrozumiałyście,
-(e)ście zrozumiały
3rd zrozumiał zrozumiała zrozumiało zrozumieli zrozumiały
impersonal zrozumiano
conditional 1st zrozumiałbym,
bym zrozumiał 		zrozumiałabym,
bym zrozumiała 		zrozumiałobym,
bym zrozumiało 		zrozumielibyśmy,
byśmy zrozumieli 		zrozumiałybyśmy,
byśmy zrozumiały
2nd zrozumiałbyś,
byś zrozumiał 		zrozumiałabyś,
byś zrozumiała 		zrozumiałobyś,
byś zrozumiało 		zrozumielibyście,
byście zrozumieli 		zrozumiałybyście,
byście zrozumiały
3rd zrozumiałby,
by zrozumiał 		zrozumiałaby,
by zrozumiała 		zrozumiałoby,
by zrozumiało 		zrozumieliby,
by zrozumieli 		zrozumiałyby,
by zrozumiały
impersonal zrozumiano by
imperative 1st niech zrozumiem zrozummy
2nd zrozum zrozumcie
3rd niech zrozumie niech zrozumieją
passive adjectival participle zrozumiany zrozumiana zrozumiane zrozumiani zrozumiane
anterior adverbial participle zrozumiawszy
verbal noun zrozumienie

Derived terms

[edit]
adjectives
nouns
proverbs

Trivia

[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), zrozumieć is one of the most used words in Polish, appearing 10 times in scientific texts, 2 times in news, 8 times in essays, 36 times in fiction, and 49 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 105 times, making it the 595th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References

[edit]
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “zrozumieć”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 787

Further reading

[edit]
  • zrozumieć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • zrozumieć in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zrozumieć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zrozumieć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • “ZROZUMIEĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 20.03.2023
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “zrozumieć”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “zrozumieć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “zrozumieć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 613
  • zrozumieć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish zrozumieć. By surface analysis, z- +‎ rozumieć.

Pronunciation

[edit]

Verb

[edit]

zrozumieć pf (imperfective rozumieć)

  1. (transitive) to understand (to grasp a concept fully in one's mind)

Conjugation

[edit]

This verb needs an inflection-table template.

Further reading

[edit]
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=zrozumieć&oldid=82321496"