prawdziwy

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *pravьdivъ. By surface analysis, prawda +‎ -iwy. First attested in c. 1301–1350.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /praːvd͡ʑivɨː/
• IPA^(key): (15^th CE) /prɒvd͡ʑivɨ/

Adjective

prawdziwy (derived adverb prawdziwie)

1. (attested in Masovia) true to one's word (keeping one's word, faithful, truthful)
   • 1928 [End of the fifteenth century], Jan Janów, editor, Zespół ewangelijny Biblioteki Ordynacji Zamoyskich nr 1116, Warsaw, page 302:

     Otho prawdzyvy Israelita (ecce vere Israelita Jo 1, 47), w kthorym lszczyvoscz nye yest

     [Oto prawdziwy Israelita (ecce vere Israelita Jo 1, 47), w ktorym lściwość nie jest]

2. true (in agreeance with the truth)
   • 1930 [c. 1455], “III Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[1], 22, 16:

     Zaprzisyøgam cyø, abi my nye mowyl, gedno czso prawdzywego gest (nisi quod verum est)

     [Zaprzysięgam cię, aby mi nie mowił, jedno cso prawdziwego jest (nisi quod verum est)]

   • 1874-1891 [15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[2], [3], [4]}, volume XXIV, page 74:

     Date... mensuram bonam et confertam et coagitatam et supereffluentem prawdzivą, pelną, strasnoną, *virwchovatą (Luc 6, 38)

     [Date... mensuram bonam et confertam et coagitatam et supereffluentem prawdziwą, pełną, strzęśnioną, wir[w]chowatą (Luc 6, 38)]

3. (attested in Lesser Poland) fair, just
   • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎^[5], Miechów, page dv 4:

     Symeon suøti, praudiui, bogoboyny

     [Symeon święty, prawdziwy, bogobojny]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[6], page 151:

     Iązyk yego... nye rychly... any momotlyvy, alye vyerny, praudzyvy a tesch rostropny (lingua... vera, iusta, provida fuit)

     [Język jego... nie rychły... ani momotliwy, ale wierny, prawdziwy a też roztropny (lingua... vera, iusta, provida fuit)]

4. due and having legal force
   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 40, 4:

     Tedy ortel przysząsznyczy gesth prawdzywy (tunc sententia scabini est iusta) a mą szyą ostacz

     [Tedy ortel przysiężniczy jest prawdziwy (tunc sententia scabini est iusta) a ma się ostać]

Descendants

• Polish: prawdziwy
• Silesian: prŏwdziwy

References

• Boryś, Wiesław (2005) “prawdziwy”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “prawdziwy”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “prawdziwy”, in Etymologiczny słownik języka polskiego (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “prawdziwy”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish prawdziwy. By surface analysis, prawda +‎ -iwy.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /pravˈd͡ʑi.vɘ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /prɒvˈd͡ʑi.vɨ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ivɘ
• Syllabification: praw‧dzi‧wy

Adjective

prawdziwy (comparative prawdziwszy or bardziej prawdziwy, superlative najprawdziwszy or najbardziej prawdziwy, derived adverb prawdziwie)

1. true (conforming to the actual state of reality or fact; factually correct)

   Synonyms: autentyczny, faktyczny, istotny, realny, rzeczywisty, właściwy

   Antonyms: fałszywy, nieprawdziwy

2. true, real (genuine; legitimate; not falsified)

   Synonym: autentyczny

3. true, real (having traits typical of something)

   Synonym: autentyczny

4. (obsolete) true to one's word (keeping one's word, faithful, truthful)

   Synonym: prawdomówny

5. (obsolete) righteous; noble; honest

Declension

Declension of prawdziwy (hard)

singular					plural
	masculine animate	masculine inanimate	feminine	neuter	virile (= masculine personal)	non-virile
nominative	prawdziwy		prawdziwa	prawdziwe	prawdziwi	prawdziwe
genitive	prawdziwego		prawdziwej	prawdziwego	prawdziwych
dative	prawdziwemu		prawdziwej	prawdziwemu	prawdziwym
accusative	prawdziwego	prawdziwy	prawdziwą	prawdziwe	prawdziwych	prawdziwe
instrumental	prawdziwym		prawdziwą	prawdziwym	prawdziwymi
locative	prawdziwym		prawdziwej	prawdziwym	prawdziwych

Derived terms

adjectives

• z prawdziwego zdarzenia

 

nouns

• grzyb prawdziwy
• prawdziwość

 

proverbs

• prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie

 

Further reading

• prawdziwy in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• prawdziwy in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “prawdziwy”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku
• “PRAWDZIWY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku, 30.10.2017
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “prawdziwy”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “prawdziwy”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “prawdziwy”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 4, Warsaw, page 977
• prawdziwy in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego