poczesny
Appearance
Old Polish
[edit]Alternative forms
[edit]Etymology
[edit]From poczcić + -ny. First attested in the 14th century.
Pronunciation
[edit]Adjective
[edit]poczesny (derived adverb pocześnie)
- (attested in Lesser Poland) honorable, esteemed, venerable, respected
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][4], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 71, 14:
- Poczestne ymø gich przed nim
- [Poczestne imię jich przed nim]
- (attested in Masovia) used as a title of respect; honorable, esteemed
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 113:
- Dokonali sza syąn kszangi praw... vilozone s laczynskyego w polsky viklad przes poczestnego xandza Maczieya
- [Dokonały są się księgi praw... wyłożone s łacińskiego w polski wykład przez poczestnego księdza Macieja]
- modest
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[5], page 22:
- [W] posczyw dzyevycza Maryya byla szylno smyerna a barzo poczesna
- [[W] pościu dziewica Maryja była silno śmierna a barzo poczesna]
- pristine, pure, virgin
- 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności[6], volume V, page 272:
- Currite, filie..., adite virginalem thalamum, ingredimini, si potestis, pudicum, w poczesną, sororis vestre cu[bu]biculum losznyczą
- [Currite, filie..., adite virginalem thalamum, ingredimini, si potestis, pudicum, w poczesną, sororis vestre cu[bu]biculum łożnicę]
- appropriate, apt; due, owed
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 28, 4:
- A then szye gyey podyal opyekaldnykyem bycz, a nye vczynyl poczeszna lyczba
- [A ten sie jej podjął opiekaldnikiem być, a nie uczynił poczesną liczbę]
- legitimate, legal
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 31, 2:
- Gdy masz bydlil szwoyą zoną poczeszną w malzenstwe
- [Gdy mąż bydlił z swoją żoną poczesną w małżeństwie]
Derived terms
[edit]adjectives
nouns
Related terms
[edit]adverbs
nouns
Descendants
[edit]- Polish: poczesny
References
[edit]- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “poczesny, poczestny”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
[edit]Alternative forms
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Old Polish poczesny. By surface analysis, poczcić + -ny.
Pronunciation
[edit]Adjective
[edit]poczesny (comparative pocześniejszy, superlative najpocześniejszy, derived adverb pocześnie)
- (literary) honorable, reputable, stately
- Synonyms: okazały, zaszczytny
- (archaic) Synonym of czcigodny
- (Middle Polish) decent, honest
- (Middle Polish) Synonym of urodziwy
Declension
[edit]Declension of poczesny (hard)
singular | plural | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
masculine animate | masculine inanimate | feminine | neuter | virile (= masculine personal) | non-virile | |
nominative | poczesny | poczesna | poczesne | pocześni | poczesne | |
genitive | poczesnego | poczesnej | poczesnego | poczesnych | ||
dative | poczesnemu | poczesnej | poczesnemu | poczesnym | ||
accusative | poczesnego | poczesny | poczesną | poczesne | poczesnych | poczesne |
instrumental | poczesnym | poczesną | poczesnym | poczesnymi | ||
locative | poczesnym | poczesnej | poczesnym | poczesnych |
Derived terms
[edit]adjectives
nouns
Related terms
[edit]adjectives
nouns
verbs
- poczęstować impf
Further reading
[edit]- poczesny in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- poczesny in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “POCZESNY”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Marek Kunicki-Goldfinger (25.09.2018) “POCZESNY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
Categories:
- Old Polish terms suffixed with -ny
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish adjectives
- Lesser Poland Old Polish
- Old Polish terms with quotations
- Masovia Old Polish
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish terms suffixed with -ny
- Polish 3-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Rhymes:Polish/ɛsnɘ
- Rhymes:Polish/ɛsnɘ/3 syllables
- Polish terms with homophones
- Polish lemmas
- Polish adjectives
- Polish literary terms
- Polish terms with archaic senses
- Middle Polish
- Polish hard adjectives
- pl:Appearance