poczesny

See also: Poczesny and Poczęsny

Old Polish

Alternative forms

• poczestny

Etymology

From poczcić +‎ -ny. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pɔt͡ʃʲɛsnɨː/
• IPA^(key): (15^th CE) /pɔt͡ʃʲɛsnɨ/

Adjective

poczesny (derived adverb pocześnie)

1. (attested in Lesser Poland) honorable, esteemed, venerable, respected
   • 1874-1891 [XV p. post.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[1], [2], [3]}, volume I, page XXXIX:

     Naklad na riczerzskye rzeczy poczesszny yest

     [Nakład na rycerskie rzeczy poczesny jest]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[4], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 71, 14:

     Poczestne ymø gich przed nim

     [Poczestne imię jich przed nim]

   1. (attested in Masovia) used as a title of respect; honorable, esteemed
      • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 113:

        Dokonali sza syąn kszangi praw... vilozone s laczynskyego w polsky viklad przes poczestnego xandza Maczieya

        [Dokonały są się księgi praw... wyłożone s łacińskiego w polski wykład przez poczestnego księdza Macieja]

2. modest
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[5], page 22:

     [W] posczyw dzyevycza Maryya byla szylno smyerna a barzo poczesna

     [[W] pościu dziewica Maryja była silno śmierna a barzo poczesna]

3. pristine, pure, virgin
   • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎^[6], volume V, page 272:

     Currite, filie..., adite virginalem thalamum, ingredimini, si potestis, pudicum, w poczesną, sororis vestre cu[bu]biculum losznyczą

     [Currite, filie..., adite virginalem thalamum, ingredimini, si potestis, pudicum, w poczesną, sororis vestre cu[bu]biculum łożnicę]

4. appropriate, apt; due, owed
   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 28, 4:

     A then szye gyey podyal opyekaldnykyem bycz, a nye vczynyl poczeszna lyczba

     [A ten sie jej podjął opiekaldnikiem być, a nie uczynił poczesną liczbę]

5. legitimate, legal
   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 31, 2:

     Gdy masz bydlil szwoyą zoną poczeszną w malzenstwe

     [Gdy mąż bydlił z swoją żoną poczesną w małżeństwie]

Derived terms

adjectives

• pocześliwy

 

nouns

• poczesność
• wieniec poczestny

 

Related terms

adverbs

• pocześliwie

 

nouns

• pocześliwość

 

Descendants

• Polish: poczesny

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “poczesny, poczestny”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Alternative forms

• poczestny, poczeszny (Middle Polish)

Etymology

Inherited from Old Polish poczesny. By surface analysis, poczcić +‎ -ny.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /pɔˈt͡ʂɛs.nɘ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /pɔˈt͡ʂɛs.nɨ/

• Rhymes: -ɛsnɘ
• Syllabification: po‧czes‧ny
• Homophone: Poczesny

Adjective

poczesny (comparative pocześniejszy, superlative najpocześniejszy, derived adverb pocześnie)

1. (literary) honorable, reputable, stately

   Synonyms: okazały, zaszczytny

2. (archaic) Synonym of czcigodny
3. (Middle Polish) decent, honest

   Synonyms: obyczajny, uczciwy

4. (Middle Polish) Synonym of urodziwy

Declension

Declension of poczesny (hard)

singular					plural
	masculine animate	masculine inanimate	feminine	neuter	virile (= masculine personal)	non-virile
nominative	poczesny		poczesna	poczesne	pocześni	poczesne
genitive	poczesnego		poczesnej	poczesnego	poczesnych
dative	poczesnemu		poczesnej	poczesnemu	poczesnym
accusative	poczesnego	poczesny	poczesną	poczesne	poczesnych	poczesne
instrumental	poczesnym		poczesną	poczesnym	poczesnymi
locative	poczesnym		poczesnej	poczesnym	poczesnych

Derived terms

adjectives

• niepoczesny

 

nouns

• poczesne
• poczesność

 

Related terms

adjectives

• poczciwy

 

nouns

• poczęstunek

 

verbs

• poczęstować impf

 

Further reading

• poczesny in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• poczesny in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “POCZESNY”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Marek Kunicki-Goldfinger (25.09.2018) “POCZESNY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]