Jump to content

poczesny

From Wiktionary, the free dictionary
See also: Poczesny and Poczęsny

Old Polish

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

From poczcić +‎ -ny. First attested in the 14th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /pɔt͡ʃʲɛsnɨː/
  • IPA(key): (15th CE) /pɔt͡ʃʲɛsnɨ/

Adjective

[edit]

poczesny (derived adverb pocześnie)

  1. (attested in Lesser Poland) honorable, esteemed, venerable, respected
    • 1874-1891 [XV p. post.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[1], [2], [3], volume I, page XXXIX:
      Naklad na riczerzskye rzeczy poczesszny yest
      [Nakład na rycerskie rzeczy poczesny jest]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[4], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 71, 14:
      Poczestne ymø gich przed nim
      [Poczestne imię jich przed nim]
    1. (attested in Masovia) used as a title of respect; honorable, esteemed
  2. modest
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[5], page 22:
      [W] posczyw dzyevycza Maryya byla szylno smyerna a barzo poczesna
      [[W] pościu dziewica Maryja była silno śmierna a barzo poczesna]
  3. pristine, pure, virgin
    • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności[6], volume V, page 272:
      Currite, filie..., adite virginalem thalamum, ingredimini, si potestis, pudicum, w poczesną, sororis vestre cu[bu]biculum losznyczą
      [Currite, filie..., adite virginalem thalamum, ingredimini, si potestis, pudicum, w poczesną, sororis vestre cu[bu]biculum łożnicę]
  4. appropriate, apt; due, owed
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 28, 4:
      A then szye gyey podyal opyekaldnykyem bycz, a nye vczynyl poczeszna lyczba
      [A ten sie jej podjął opiekaldnikiem być, a nie uczynił poczesną liczbę]
  5. legitimate, legal
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 31, 2:
      Gdy masz bydlil szwoyą zoną poczeszną w malzenstwe
      [Gdy mąż bydlił z swoją żoną poczesną w małżeństwie]

Derived terms

[edit]
adjectives
nouns
[edit]
adverbs
nouns

Descendants

[edit]
  • Polish: poczesny

References

[edit]
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “poczesny, poczestny”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish poczesny. By surface analysis, poczcić +‎ -ny.

Pronunciation

[edit]
 

Adjective

[edit]

poczesny (comparative pocześniejszy, superlative najpocześniejszy, derived adverb pocześnie)

  1. (literary) honorable, reputable, stately
    Synonyms: okazały, zaszczytny
  2. (archaic) Synonym of czcigodny
  3. (Middle Polish) decent, honest
    Synonyms: obyczajny, uczciwy
  4. (Middle Polish) Synonym of urodziwy

Declension

[edit]

Derived terms

[edit]
adjectives
nouns
[edit]
adjectives
nouns
verbs

Further reading

[edit]
  • poczesny in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • poczesny in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “POCZESNY”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Marek Kunicki-Goldfinger (25.09.2018) “POCZESNY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]