Jump to content

ostać

From Wiktionary, the free dictionary
See also: òstac

Old Polish

[edit]

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /ɔstat͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /ɔstat͡ɕ/

Etymology 1

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *ostati (stem *ostan-). By surface analysis, o- +‎ stać.[1] First attested in the 14th century.

Verb

[edit]

ostać pf

  1. (attested in Sieradz-Łęczyca, Greater Poland) to stay, to not leave someone or some place [with przy (+ locative) ‘by whose side’]
    • 1897 [1393], Teki Adolfa Pawińskiego‎[1], volume IV, number 4543, Łęczyca Land:
      Streczka strauila s tim dedzødzem (leg. dziecięciem), czso bilo po møszu ostalo
      [Streczka strawiła z tym dziecięciem, cso było po mężu ostało]
    • 1959 [1396], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 314, Poznań:
      Iaco yest Marcin dal Wolcze pozagu dwadzeszcze grziwen a ti penadze przi Miroslawe ostali
      [Jako jest Marcin dal Wolce posagu dwadzieście grzywien a ty pieniądze przy Mirosławie ostały]
    • 1902 [1407], “Wybór zapisek sądowych grodzkich i ziemskich wielkopolskich z XV wieku”, in Franciszek Piekosiński, editor, Studia, rozprawy i materiały z dziedziny historii polskiej i prawa polskiego‎[2], volume 6, Poznań, Pyzdry, Kościan, Gniezno, page 334:
      Viszemir mal przi maczerzi ostacz
      [Wyszemir miał przy macierzy ostać]
    • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[3], 10, 24:
      Gedne owcze wasze a dobidczyøtha nechacz ostanø (remaneant), a dzeczy wasze nyechacz s wamy gydøø
      [Jedno owce wasze a dobytczęta niechać ostaną (remaneant), a dzieci wasze niechać s wami jidą]
    • 1874-1891 [Fifteenth century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[4], [5], [6], volume XXII, page 237:
      A y mowy thu mystrz geden, gdi vbodzi duchem mayą nyebo, a czischi zyemyą, aczsesch ma ostacz pischnim, a gnyewywim wyernye sam pkyel
      [A i mowi tu mistrz jeden: gdy ubodzy duchem mają niebo, a ciszy ziemię, a csoż ma ostać pysznym a gniewiwym? Wiernie sam pkieł]
  2. (attested in Greater Poland) to stay, to remain in some state
    • 1960 [1424], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 1006, Pyzdry:
      Iszesm bil poslem do panyey Santhky od pana Andrzeya, pytayącz yey, aczbi czso kmyecze zaszecly na yey lancze. A ona rzecla, ysze niczsz y yeszcze jego pocos ostal
      [Iżeśm był posłem do paniej Sędki od pana Andrzeja, pytając jej, aczby cso kmiecie zasiekli na jej łące. A ona rzekła, iże nics i jeszcze jego pokos ostał]
    • 1964 [15th century], “Fragment nieznanego modlitewnika staropolskiego z XIV wieku [A fragment of an unknown Old Polish prayer book from the 14th century]”, in Jerzy Zathey, editor, Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej [Bulletin of the Jagiellonian Library]‎[7], 15th edition, numbers 1/2, s. 33-38, page 36:
      Dzisa boog czlouek uczinon yest, yen przettim bil, ostal, a tso ne bilo, *wsol (id, quod fuit, permansit, et quod non erat, assumpsit)
      [Dzisia Bog człowiek uczynion jest, jen przedtym był, ostał, a cso nie było, wziął (id, quod fuit, permansit, et quod non erat, assumpsit)]
  3. to remain, to not die
    • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[8], 1, 5:
      *Przywyødø kobilky..., abi sznyedzono bilo, czsosz gest bilo po gradzye ostalo (quod residuum fuerit grandini)
      [Przywiodę kobyłki..., aby śniedzono było, csoż jest było po gradzie ostało (quod residuum fuerit grandini)]
    • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 40:
      Aby nye ostala (war. lub.: aby nye ostal) vt non supersit (quaerunt exstinguere scintillam meam, quae relicta est, ut non supersit viro meo nomen et reliquiae super terram II Reg 14, 7)
      [Aby nie ostała (war. lub.: aby nie ostał) vt non supersit (quaerunt exstinguere scintillam meam, quae relicta est, ut non supersit viro meo nomen et reliquiae super terram II Reg 14, 7)]
  4. (attested in Lesser Poland) to retain an inheritance, to not lose an inheritance
    • 1888 [1401], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎[9], Greater Poland, page 81:
      Jaszek røczil za Alszbeczina oczcza poltrzeczeynaczcze grziwni y ona w yego ymenu ostala
      [Jaszek ręczył za Alżbiecina oćca połtrzeciejnaćcie grzywny i ona w jego imieniu ostała]
  5. to be indebted, to owe money
    • 1856-1870 [1398], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎[10], volume VIII, number 6902:
      Gdiby tego nye vczinil, tedi Jacuss trzy grziwni Michalcoui ostal
      [Gdyby tego nie uczynił, tedy Jakusz trzy grzywny Michalcowi ostał]
  6. to appear in court
    • 1884 [c. 1455-1460], “Die Magdeburger Urtheile. Ein Deutschen Rechtes in polnischer Sprache aus der Mitte des XV Jahrhunderts”, in Aleksander Brückner, editor, Archiv für slavische Philologie, volume VI, page 384:
      Ostanyely (cum paruerit), komv wyna dana, a bandzely gemv szkazano odprzyszancz szye, tedy przyszagy ma woyth przyyacz
      [Ostanieli (cum paruerit), komu wina dana, a będzieli jemu skazano odprzysiąc sie, tedy przysięgi ma wojt przyjąć]
  7. to fatigue, to become tired
    • 1901 [15th century], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 11:
      Wyelmy ostalem (może corruptum pro vstalem, war. kal.: vstalem) opido lassusum (da mihi de coctione hac rufa, quia oppido lassus sum Gen 25, 30)
      [Wielmi ostałem (war. kal.: ustałem) opido lassusum (da mihi de coctione hac rufa, quia oppido lassus sum Gen 25, 30)]
    • 1902-2024 [Fifteenth century], Pamiętnik Literacki‎[11], volume XXVIII, page 307:
      Ostacz cessare
      [Ostać cessare]
  8. to become
    • 1451-1455, Legenda o świętym Aleksym‎[12], line 218:
      Ktoryle chorobą myal, nathemyescz (pro nathemyesczye ?) szdrow ostal
      [Ktoryle chorobę miał, natemieśc (pro nathemyesczye ?) zdrow ostał]
Derived terms
[edit]
adjectives
noun
verb
[edit]
adverb
adjective
Descendants
[edit]
  • Polish: ostać
  • Silesian: ôstoć

Etymology 2

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *otъstati.[2] First attested in the 14th century.

Verb

[edit]

ostać pf

  1. to abandon; to leave someone or some place to quit or stop doing something
    • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[13], 31, 6:
      Nye opvsczi czebye ani ostanye (non dimittet nec derelinquet te)
      [Nie opuści ciebie ani ostanie (non dimittet nec derelinquet te)]
      He will not abandon or leave you.
    • 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią]‎[14], Mierzeniec, Płock, line 24:
      Policarpusz... gdy szya moglyl bogv vyelye, osztal vszech lvdzy w kosczyelye
      [Polikarpus... gdy się moglił Bogu wiele, ostał wszech ludzi w kościele]
    • 1930 [c. 1455], “IV Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[15], 10, 29:
      Nye odstøpyl any ostal cyelczow zlotich (non recessit nec dereliquit vitulos aureos)
      [Nie odstąpił ani ostał cielcow złotych (non recessit nec dereliquit vitulos aureos)]
    • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎[16], Miechów, page 20:
      Taco nagle sirce iego iemu doracy, yzbi greha ostal
      [Tako nagle sirce jego jemu doradzi, iżby grzecha ostał]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[17], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page 22:
      Zbawi gospodzin dusze swøtich swogich y ne ostanø (Puł: nye zgrzesszø) wszistczi (non delinquent omnes), gisz pwaiø wen et non derelinquent omnes, qui sperant in eo
      [bawi Gospodzin dusze świętych swojich i nie *ostaną (Puł: nie zgrzeszą) wszystcy (non delinquent omnes), jiż pwają weń et non derelinquent omnes, qui sperant in eo]
Descendants
[edit]

Etymology 3

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *ob- + *stojati.[3] First attested in the 14th century.

Verb

[edit]

ostać pf

  1. to withstand, to resist
    • 1930 [c. 1455], “Jos”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[18], 7, 12:
      Nye bødze mocz ostacz Israhel przed swimi nyeprziyaczelmi (nec poterit Israel stare ante hostes suos)
      [Nie będzie moc ostać Israhel przed swymi nieprzyjacielmi (nec poterit Israel stare ante hostes suos)]
  2. to defeat
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[19], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 128, 2:
      Czøsto wyboyowaly mø ode mlodosczy mogey, ale ne mogly mne ostaczy (etenim non potuerunt mihi, Puł: ale nye mogly s myę)
      [Często wybojowali mię ode młodości mojej, ale nie mogli mnie ostaci (etenim non potuerunt mihi, Puł: ale nie mogli s mię)]
  3. (reflexive with się) to demonstrate one's right to court
    • 1950 [1422], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 29, Warsaw:
      O ctorø obrambø Passzek na Ondrzeia szalowa[ł], przi tey szye yest ne ostal, a Ondrzey szø ostal
      [O ktorą obrębę Paszek na Ondrzeja żałowa[ł], przy tej sie jest nie ostał a Ondrzej się ostał]
  4. (reflexive with się, of an ortyl) to remain valid, to remain in effect
    • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 47:
      Orthel, czo wyrzekly przyszyasznyczy, yesth prawy, a ma szye oszthacz podlug prawa
      [Ortel, co wyrzekli przysiężnicy, jest prawy, a ma sie ostać podług prawa]
Derived terms
[edit]
noun
verb
Descendants
[edit]

References

[edit]
  1. ^ Bańkowski, Andrzej (2000) “ostać 1”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  2. ^ Bańkowski, Andrzej (2000) “ostać 2”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  3. ^ Bańkowski, Andrzej (2000) “ostać 2”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “ostać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Further reading

[edit]

Polish

[edit]

Pronunciation

[edit]
 
  • Audio 1; “ostać”:(file)
  • Audio 2; “ostać się”:(file)
  • Rhymes: -ɔstat͡ɕ
  • Syllabification: o‧stać

Etymology 1

[edit]

Inherited from Old Polish ostać, from Proto-Slavic *ostati (stem *ostan-).

Verb

[edit]

ostać pf (imperfective ostawać)

  1. (intransitive, archaic or poetic) to stay, to remain
    Synonyms: pozostać, zostać
Conjugation
[edit]
Conjugation of ostać pf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive ostać
future tense 1st ostanę ostaniemy
2nd ostaniesz ostaniecie
3rd ostanie ostaną
impersonal ostanie się
past tense 1st ostałem,
-(e)m ostał 		ostałam,
-(e)m ostała 		ostałom,
-(e)m ostało 		ostaliśmy,
-(e)śmy ostali 		ostałyśmy,
-(e)śmy ostały
2nd ostałeś,
-(e)ś ostał 		ostałaś,
-(e)ś ostała 		ostałoś,
-(e)ś ostało 		ostaliście,
-(e)ście ostali 		ostałyście,
-(e)ście ostały
3rd ostał ostała ostało ostali ostały
impersonal ostano
conditional 1st ostałbym,
bym ostał 		ostałabym,
bym ostała 		ostałobym,
bym ostało 		ostalibyśmy,
byśmy ostali 		ostałybyśmy,
byśmy ostały
2nd ostałbyś,
byś ostał 		ostałabyś,
byś ostała 		ostałobyś,
byś ostało 		ostalibyście,
byście ostali 		ostałybyście,
byście ostały
3rd ostałby,
by ostał 		ostałaby,
by ostała 		ostałoby,
by ostało 		ostaliby,
by ostali 		ostałyby,
by ostały
impersonal ostano by
imperative 1st niech ostanę ostańmy
2nd ostań ostańcie
3rd niech ostanie niech ostaną
anterior adverbial participle ostawszy
verbal noun ostanie
Derived terms
[edit]
adjective

Etymology 2

[edit]

Inherited from Old Polish ostać, from Proto-Slavic *otъstati.

Verb

[edit]

ostać pf

  1. (obsolete, intransitive) to abandon; to leave
Conjugation
[edit]
Conjugation of ostać pf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive ostać
future tense 1st ostanę ostaniemy
2nd ostaniesz ostaniecie
3rd ostanie ostaną
impersonal ostanie się
past tense 1st ostałem,
-(e)m ostał 		ostałam,
-(e)m ostała 		ostałom,
-(e)m ostało 		ostaliśmy,
-(e)śmy ostali 		ostałyśmy,
-(e)śmy ostały
2nd ostałeś,
-(e)ś ostał 		ostałaś,
-(e)ś ostała 		ostałoś,
-(e)ś ostało 		ostaliście,
-(e)ście ostali 		ostałyście,
-(e)ście ostały
3rd ostał ostała ostało ostali ostały
impersonal ostano
conditional 1st ostałbym,
bym ostał 		ostałabym,
bym ostała 		ostałobym,
bym ostało 		ostalibyśmy,
byśmy ostali 		ostałybyśmy,
byśmy ostały
2nd ostałbyś,
byś ostał 		ostałabyś,
byś ostała 		ostałobyś,
byś ostało 		ostalibyście,
byście ostali 		ostałybyście,
byście ostały
3rd ostałby,
by ostał 		ostałaby,
by ostała 		ostałoby,
by ostało 		ostaliby,
by ostali 		ostałyby,
by ostały
impersonal ostano by
imperative 1st niech ostanę ostańmy
2nd ostań ostańcie
3rd niech ostanie niech ostaną
anterior adverbial participle ostawszy
verbal noun ostanie

Etymology 3

[edit]

Inherited from Old Polish ostać, from Proto-Slavic *ob- + *stojati, from Proto-Slavic *stojati, from earlier *stojěti. By surface analysis, o- +‎ stać.

Verb

[edit]

ostać pf

  1. (reflexive with się) to persist, to survive, to hold out
Conjugation
[edit]
Conjugation of ostać pf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive ostać
future tense 1st ostoję ostoimy
2nd ostoisz ostoicie
3rd ostoi ostoją
impersonal ostoi się
past tense 1st ostałem,
-(e)m ostał 		ostałam,
-(e)m ostała 		ostałom,
-(e)m ostało 		ostaliśmy,
-(e)śmy ostali 		ostałyśmy,
-(e)śmy ostały
2nd ostałeś,
-(e)ś ostał 		ostałaś,
-(e)ś ostała 		ostałoś,
-(e)ś ostało 		ostaliście,
-(e)ście ostali 		ostałyście,
-(e)ście ostały
3rd ostał ostała ostało ostali ostały
impersonal ostano
conditional 1st ostałbym,
bym ostał 		ostałabym,
bym ostała 		ostałobym,
bym ostało 		ostalibyśmy,
byśmy ostali 		ostałybyśmy,
byśmy ostały
2nd ostałbyś,
byś ostał 		ostałabyś,
byś ostała 		ostałobyś,
byś ostało 		ostalibyście,
byście ostali 		ostałybyście,
byście ostały
3rd ostałby,
by ostał 		ostałaby,
by ostała 		ostałoby,
by ostało 		ostaliby,
by ostali 		ostałyby,
by ostały
impersonal ostano by
imperative 1st niech ostoję ostójmy
2nd ostój ostójcie
3rd niech ostoi niech ostoją
anterior adverbial participle ostawszy
verbal noun ostanie

Further reading

[edit]
  • ostać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • ostać in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “ostać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “ostać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “ostać”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “ostać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “ostać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 862
  • ostać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=ostać&oldid=82353568"