obaczyć

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *obačiti. First attested in the 15th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɔbaːt͡ʃʲɨt͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɔbɒt͡ʃʲɨt͡ɕ/

Verb

obaczyć pf (imperfective obaczać)

1. (attested in Masovia) to notice, to perceive, to become aware of; to find out
   • 1928 [End of the fifteenth century], Jan Janów, editor, Zespół ewangelijny Biblioteki Ordynacji Zamoyskich nr 1116, Warsaw, page 296:

     Gdy szyą wraczaly, zostalo dzyeczye Ihus w Ierusale[m], a nye obaczyly rodzyczovye yego

     [Gdy się wracali, zostało dziecię Jesus w Jerusale[m], a nie obaczyli rodzicowie jego]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[1], page 550:

     O szynv straczony, czemv czyaskosczy tvego grzecha nye obaczysch a skaranym polyepsenya nye przyymyesch?

     [O synu stracony, czemu ciężkości twego grzecha nie obaczysz a skaranim polepszenia nie przyjmiesz?]

   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 106:

     Obaczywschi rosnoscz... praw i czlonkow..., ktorisz przes nasche sandzye... rosno sandzoni s[y]ąn, zandayąncz, abi... sandzye w gich virzekanyu skazawanya ve sprawyedlywosczy (in eorum pronuntiationibus et iudicio) bili yednego himnu i sgodny..., vstawyami

     [Obaczywszy rozność... praw i członkow..., ktoryż przez nasze sędzie... rozno sądzony są, żądając, aby... sędzie w jich wyrzekaniu skazawania we sprawiedliwości (in eorum pronuntiationibus et iudicio) byli jednego hymnu i zgodni..., ustawiamy]

2. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   1. to decide, to judge
      • 1885-2024 [1434], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[2], volume V, page 32:

        Ne obaczancz non diiudicans

        [Nie obacząc non diiudicans]

Derived terms

nouns

• obaczenie

 

verbs

• baczyć impf

 

Descendants

• Polish: obaczyć, obacyć (Near Masovian)
• Silesian: ôbŏczyć
• → Old Ruthenian: оба́чити (obáčiti), оба́чыти (obáčyti)
  • Belarusian: аба́чыць (abáčycʹ), оба́чыць (obáčycʹ) (dialectal)
  • Carpathian Rusyn: оба́чити (obáčyty)
  • Ukrainian: оба́чити (obáčyty)
  • → Middle Russian: оба́чить (obáčitʹ)
    • Russian: оба́чить (obáčitʹ) (dialectal)
• →? Old Slovak: *obačiť
  • Pannonian Rusyn: обачиц (obačic)
  • Slovak: obačiť (dialectal)

References

• Boryś, Wiesław (2005) “baczyć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “obaczyć”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “obaczyć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Alternative forms

• obacyć (Near Masovian)

Etymology

Inherited from Old Polish obaczyć.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ɔˈba.t͡ʂɘt͡ɕ/

• (Greater Poland):
  • (Northern Greater Poland) IPA^(key): /ɔˈba.t͡ʂɘt͡ɕ/
  • (Eastern Greater Poland) IPA^(key): /ɔˈba.t͡ʂɘt͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -at͡ʂɘt͡ɕ
• Syllabification: o‧ba‧czyć

Verb

obaczyć pf

1. (transitive, archaic) to see, to notice

   Synonym: zobaczyć

2. (transitive, archaic) to watch

   Synonym: obejrzeć

3. (transitive, archaic) to see, to understand, to find out

   Synonyms: pojąć, zrozumieć

4. (reflexive with się, archaic) to see oneself, to see one another

   Synonym: zobaczyć się

5. (reflexive with się, obsolete or dialectal, Northern Greater Poland, Eastern Greater Poland) to come to one's senses

   Synonyms: opamiętać się, oprzytomnieć, ocknąć się

Conjugation

Conjugation of obaczyć pf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		obaczyć
future tense	1st	obaczę			obaczymy
	2nd	obaczysz			obaczycie
	3rd	obaczy			obaczą
	impersonal	obaczy się
past tense	1st	obaczyłem, -(e)m obaczył	obaczyłam, -(e)m obaczyła	obaczyłom, -(e)m obaczyło	obaczyliśmy, -(e)śmy obaczyli	obaczyłyśmy, -(e)śmy obaczyły
	2nd	obaczyłeś, -(e)ś obaczył	obaczyłaś, -(e)ś obaczyła	obaczyłoś, -(e)ś obaczyło	obaczyliście, -(e)ście obaczyli	obaczyłyście, -(e)ście obaczyły
	3rd	obaczył	obaczyła	obaczyło	obaczyli	obaczyły
	impersonal	obaczono
conditional	1st	obaczyłbym, bym obaczył	obaczyłabym, bym obaczyła	obaczyłobym, bym obaczyło	obaczylibyśmy, byśmy obaczyli	obaczyłybyśmy, byśmy obaczyły
	2nd	obaczyłbyś, byś obaczył	obaczyłabyś, byś obaczyła	obaczyłobyś, byś obaczyło	obaczylibyście, byście obaczyli	obaczyłybyście, byście obaczyły
	3rd	obaczyłby, by obaczył	obaczyłaby, by obaczyła	obaczyłoby, by obaczyło	obaczyliby, by obaczyli	obaczyłyby, by obaczyły
	impersonal	obaczono by
imperative	1st	niech obaczę			obaczmy
	2nd	obacz			obaczcie
	3rd	niech obaczy			niech obaczą
passive adjectival participle		obaczony	obaczona	obaczone	obaczeni	obaczone
anterior adverbial participle		obaczywszy
verbal noun		obaczenie

Further reading

• obaczyć in Polish dictionaries at PWN
• Oskar Kolberg (1877) “obaczenie”, in “Rzecz o mowie ludu wielkopolskiego”, in Zbiór wiadomości do antropologii krajowéj (in Polish), volume 1, III (Materyjały etnologiczne), page 35