ခိုး

See also: ခို

Burmese

Pronunciation

• IPA^(key): /kʰó/
• Romanization: MLCTS: hkui: • ALA-LC: khuiʺ • BGN/PCGN: hko: • Okell: hkoù

Etymology 1

Inherited from Old Burmese ခိုဝ်း (khuiw), from Proto-Lolo-Burmese *kəw² (“to steal”), from Proto-Sino-Tibetan *r-kəw ~ hu (“to steal”). Cognate with Nuosu ꈐ (ku), ꈏꐷ (kux njie, “to steal”), Lolopo ker (“to steal”), Naxi kv (“to steal”), Jingpho lägu (“to steal”), Drung keu (“to steal”), Yakkha खुमा (khuma, “to steal”), Tibetan རྐུ (rku, “to steal”), Old Chinese 寇 (OC *kʰoːs, “to rob”) (STEDT).

Verb

ခိုး • (hkui:)

1. to steal, pilfer, burgle
2. to carry (someone) off (to marry), abduct
3. to imitate, copy, pirate

Synonyms

• ဗုန်း (bun:)

Derived terms

• ကြက်ဥခိုးမြွေ (krak-u.hkui:mrwe)
• ခိုးကြည့် (hkui:krany.)
• ခိုးကြောင်ခိုးဝှက် (hkui:kraunghkui:hwak)
• ခိုးချ (hkui:hkya.)
• ခိုးစား (hkui:ca:)
• ခိုးထုတ် (hkui:htut)
• ခိုးထုပ်ခိုးထည် (hkui:htuphkui:htany)
• ခိုးထုပ်ခိုးထည်နှင့်မိ (hkui:htuphkui:htanyhnang.mi.)
• ခိုးပြေး (hkui:pre:)
• ခိုးမှု (hkui:hmu.)
• ခိုးရာပါပစ္စည်း (hkui:rapapaccany:)
• ခိုးရာလိုက် (hkui:raluik)
• ခိုးဝင် (hkui:wang)
• ခိုးသွင်း (hkui:swang:)
• ခိုးသား (hkui:sa:)
• ခိုးသေးမီးပွား (hkui:se:mi:pwa:)
• တာခိုး (tahkui:)
• တိတ်တခိုး (titta.hkui:)
• ထန်းလျက်ခိုးကောင် (htan:lyakhkui:kaung)
• ထပ်ခိုး (htaphkui:)
• နည်းခိုး (nany:hkui:)
• ပုန်းခိုးကွယ်ခိုး (pun:hkui:kwaihkui:)
• ဘီလူးမတိုင်ခိုး (bhilu:ma.tuinghkui:)
• မခိုးမခန့် (ma.hkui:ma.hkan.)
• သူခိုး (suhkui:)
• အတုခိုး (a.tu.hkui:)
• အထပ်ခိုး (a.htaphkui:)
• အလေးခိုး (a.le:hkui:)
• အဲခိုး (ai:hkui:)
• အဲခိုးသံ (ai:hkui:sam)

 

Etymology 2

From Proto-Lolo-Burmese *kəw² (“smoke”), from Proto-Sino-Tibetan *kəw-n/t (“idem”). Cognate with the second syllable of Jingpho [script needed] (wan-khut, “smoke”), Old Chinese 熏 (OC *qʰun, “to smoke, steam, ablaze”) (STEDT).

Verb

ခိုး • (hkui:)

1. (of smoke) to cause the eyes to smart and sting
2. (in compounds) smoke

Derived terms

• ကျပ်ခိုး (kyaphkui:)
• ကျပ်ခိုးစင် (kyaphkui:cang)
• တိမ်ခိုး (timhkui:)
• တိမ်ခိုးငါးပိ (timhkui:nga:pi.)
• မြူခိုး (mruhkui:)
• မီးခိုး (mi:hkui:)
• မီးခိုးကြွက်လျှောက် (mi:hkui:krwakhlyauk)
• မီးခိုးတိတ် (mi:hkui:tit)
• မီးခိုးမဆုံးမိုးမဆုံး (mi:hkui:ma.hcum:mui:ma.hcum:)
• မီးခိုးရောင် (mi:hkui:raung)
• ရေခိုးရေငွေ့ (rehkui:re-ngwe.)

 

Further reading

• “ခိုး” in Myanmar–English Dictionary (Myanmar Language Commission 1993). Searchable online at SEAlang.net.
• Hill, Nathan W. "Evolution of the Burmese vowel system." Transactions of the Philological Society 110.1 (2012): 64-79.