विशेष

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit विशेष (viśeṣa).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ʋɪ.ʃeːʂ/, [ʋɪ.ʃeːʃ]

Adjective

विशेष • (viśeṣ) (indeclinable)

1. distinguished, special

   यह केक विशेष रूप से आपके लिए बनाया है।

   yah kek viśeṣ rūp se āpke lie banāyā hai.

   This cake was specially made for you.

2. distinctive
3. peculiar
4. definite
5. particular

Synonyms

• ख़ास (xās)

Antonyms

• साधारण (sādhāraṇ)
• सामान्य (sāmānya)
• आम (ām)

Derived terms

• विशिष्टता (viśiṣṭatā)

References

• John T. Platts (2012 October 9 (last accessed)) “A Dictionary of Urdu, Classical Hindi, and English”, in (Please provide the book title or journal name)‎^[1]
• Hardev Bahri (2012 October 9 (last accessed)) “Learners' Hindi-English Dictionary”, in (Please provide the book title or journal name)‎^[2]

Marathi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit विशेष (viśeṣa).

Pronunciation

• IPA^(key): /ʋi.ɕeʂ/

Adjective

विशेष • (viśeṣ)

1. special

   Synonym: खास (khās)

   आज काय विशेष"?

   āj̈ kāy viśeṣ'?

   What's special today?

Derived terms

• विशिष्ट (viśiṣṭa, “specific”)
• विशेषज्ञ (viśeṣadnya, “specialist”)
• विशेषण (viśeṣaṇ, “adjective”)
• विशेषनाम (viśeṣnām, “proper noun”)
• वैशिष्ट्य (vaiśiṣṭya, “characteristic, feature”)

References

• Berntsen, Maxine (1982–1983) “विशेष”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• ৱিশেষ (Assamese script)
• ᬯᬶᬰᬾᬱ (Balinese script)
• বিশেষ (Bengali script)
• 𑰪𑰰𑰫𑰸𑰬 (Bhaiksuki script)
• 𑀯𑀺𑀰𑁂𑀱 (Brahmi script)
• ဝိၐေၑ (Burmese script)
• વિશેષ (Gujarati script)
• ਵਿਸ਼ੇਸ਼ (Gurmukhi script)
• 𑌵𑌿𑌶𑍇𑌷 (Grantha script)
• ꦮꦶꦯꦺꦰ (Javanese script)
• 𑂫𑂱𑂬𑂵𑂭 (Kaithi script)
• ವಿಶೇಷ (Kannada script)
• វិឝេឞ (Khmer script)
• ວິເຨຩ (Lao script)
• വിശേഷ (Malayalam script)
• ᠸᡳᡧᡝᢢᠠ (Manchu script)
• 𑘪𑘱𑘫𑘹𑘬 (Modi script)
• ᠸᠢᠱᠧᢔᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧊𑧒𑧋𑧚𑧌 (Nandinagari script)
• 𑐰𑐶𑐱𑐾𑐲 (Newa script)
• ଵିଶେଷ (Odia script)
• ꢮꢶꢯꢾꢰ (Saurashtra script)
• 𑆮𑆴𑆯𑆼𑆰 (Sharada script)
• 𑖪𑖰𑖫𑖸𑖬 (Siddham script)
• විශෙෂ (Sinhalese script)
• 𑩾𑩑𑩿𑩔𑪀 (Soyombo script)
• 𑚦𑚮𑚧𑚲 (Takri script)
• விஶேஷ (Tamil script)
• విశేష (Telugu script)
• วิเศษ (Thai script)
• ཝི་ཤེ་ཥ (Tibetan script)
• 𑒫𑒱𑒬𑒹𑒭 (Tirhuta script)
• 𑨭𑨁𑨮𑨄𑨯 (Zanabazar Square script)

Etymology

वि- (vi-, “separation prefix”) +‎ शेष (śeṣa, “residue, that which is saved”).

Adjective

विशेष • (viśeṣa)

1. extraordinary, abundant

Declension

Masculine a-stem declension of विशेष

	singular	dual	plural
nominative	विशेषः (viśeṣaḥ)	विशेषौ (viśeṣau) विशेषा¹ (viśeṣā¹)	विशेषाः (viśeṣāḥ) विशेषासः¹ (viśeṣāsaḥ¹)
vocative	विशेष (viśeṣa)	विशेषौ (viśeṣau) विशेषा¹ (viśeṣā¹)	विशेषाः (viśeṣāḥ) विशेषासः¹ (viśeṣāsaḥ¹)
accusative	विशेषम् (viśeṣam)	विशेषौ (viśeṣau) विशेषा¹ (viśeṣā¹)	विशेषान् (viśeṣān)
instrumental	विशेषेण (viśeṣeṇa)	विशेषाभ्याम् (viśeṣābhyām)	विशेषैः (viśeṣaiḥ) विशेषेभिः¹ (viśeṣebhiḥ¹)
dative	विशेषाय (viśeṣāya)	विशेषाभ्याम् (viśeṣābhyām)	विशेषेभ्यः (viśeṣebhyaḥ)
ablative	विशेषात् (viśeṣāt)	विशेषाभ्याम् (viśeṣābhyām)	विशेषेभ्यः (viśeṣebhyaḥ)
genitive	विशेषस्य (viśeṣasya)	विशेषयोः (viśeṣayoḥ)	विशेषाणाम् (viśeṣāṇām)
locative	विशेषे (viśeṣe)	विशेषयोः (viśeṣayoḥ)	विशेषेषु (viśeṣeṣu)

• ¹Vedic

Feminine ā-stem declension of विशेषा

	singular	dual	plural
nominative	विशेषा (viśeṣā)	विशेषे (viśeṣe)	विशेषाः (viśeṣāḥ)
vocative	विशेषे (viśeṣe)	विशेषे (viśeṣe)	विशेषाः (viśeṣāḥ)
accusative	विशेषाम् (viśeṣām)	विशेषे (viśeṣe)	विशेषाः (viśeṣāḥ)
instrumental	विशेषया (viśeṣayā) विशेषा¹ (viśeṣā¹)	विशेषाभ्याम् (viśeṣābhyām)	विशेषाभिः (viśeṣābhiḥ)
dative	विशेषायै (viśeṣāyai)	विशेषाभ्याम् (viśeṣābhyām)	विशेषाभ्यः (viśeṣābhyaḥ)
ablative	विशेषायाः (viśeṣāyāḥ) विशेषायै² (viśeṣāyai²)	विशेषाभ्याम् (viśeṣābhyām)	विशेषाभ्यः (viśeṣābhyaḥ)
genitive	विशेषायाः (viśeṣāyāḥ) विशेषायै² (viśeṣāyai²)	विशेषयोः (viśeṣayoḥ)	विशेषाणाम् (viśeṣāṇām)
locative	विशेषायाम् (viśeṣāyām)	विशेषयोः (viśeṣayoḥ)	विशेषासु (viśeṣāsu)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of विशेष

	singular	dual	plural
nominative	विशेषम् (viśeṣam)	विशेषे (viśeṣe)	विशेषाणि (viśeṣāṇi) विशेषा¹ (viśeṣā¹)
vocative	विशेष (viśeṣa)	विशेषे (viśeṣe)	विशेषाणि (viśeṣāṇi) विशेषा¹ (viśeṣā¹)
accusative	विशेषम् (viśeṣam)	विशेषे (viśeṣe)	विशेषाणि (viśeṣāṇi) विशेषा¹ (viśeṣā¹)
instrumental	विशेषेण (viśeṣeṇa)	विशेषाभ्याम् (viśeṣābhyām)	विशेषैः (viśeṣaiḥ) विशेषेभिः¹ (viśeṣebhiḥ¹)
dative	विशेषाय (viśeṣāya)	विशेषाभ्याम् (viśeṣābhyām)	विशेषेभ्यः (viśeṣebhyaḥ)
ablative	विशेषात् (viśeṣāt)	विशेषाभ्याम् (viśeṣābhyām)	विशेषेभ्यः (viśeṣebhyaḥ)
genitive	विशेषस्य (viśeṣasya)	विशेषयोः (viśeṣayoḥ)	विशेषाणाम् (viśeṣāṇām)
locative	विशेषे (viśeṣe)	विशेषयोः (viśeṣayoḥ)	विशेषेषु (viśeṣeṣu)

• ¹Vedic

Noun

विशेष • (viśeṣa) stem, m

1. distinction, difference (GṛŚrS., MBh., etc.)
2. characteristic difference, peculiarity, speciality (Mn., MBh., etc.)
3. distinction, excellence (Mn., MBh., etc.)
4. (grammar) a word which defines the meaning of another
5. (philosophy) individuality, essential difference (IW., etc.)
6. (medicine) turning point of illness, crisis (Suśr.)
7. (rhetoric) statement of difference, individualization (Kuval.)
8. sectarian mark, mark on the forehead (L.)
9. hypotenuse (Śulbas.)
10. the primary elements (MaitrUp.)
11. elemental earth (BhP.)
12. egg (BhP.)

Declension

Masculine a-stem declension of विशेष
Nom. sg.	विशेषः (viśeṣaḥ)
Gen. sg.	विशेषस्य (viśeṣasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विशेषः (viśeṣaḥ)	विशेषौ (viśeṣau)	विशेषाः (viśeṣāḥ)
Vocative	विशेष (viśeṣa)	विशेषौ (viśeṣau)	विशेषाः (viśeṣāḥ)
Accusative	विशेषम् (viśeṣam)	विशेषौ (viśeṣau)	विशेषान् (viśeṣān)
Instrumental	विशेषेण (viśeṣeṇa)	विशेषाभ्याम् (viśeṣābhyām)	विशेषैः (viśeṣaiḥ)
Dative	विशेषाय (viśeṣāya)	विशेषाभ्याम् (viśeṣābhyām)	विशेषेभ्यः (viśeṣebhyaḥ)
Ablative	विशेषात् (viśeṣāt)	विशेषाभ्याम् (viśeṣābhyām)	विशेषेभ्यः (viśeṣebhyaḥ)
Genitive	विशेषस्य (viśeṣasya)	विशेषयोः (viśeṣayoḥ)	विशेषाणाम् (viśeṣāṇām)
Locative	विशेषे (viśeṣe)	विशेषयोः (viśeṣayoḥ)	विशेषेषु (viśeṣeṣu)

Descendants

• → Hindi: विशेष (viśeṣ)
• → Kannada: ವಿಶೇಷ (viśēṣa)
• → Malay: wisesa
  • Indonesian: wisésa
• → Newar: विशेष (wiśeṣa)
• → Old Javanese: wiśeṣa
  • Javanese: ꦮꦶꦱꦺꦱ (wisésa)
• → Old Khmer: viśeṣa, biśeṣa
  • → Thai: วิเศษ (wí-sèet), พิเศษ (pí-sèet)
• Pali: visesa
  • → Burmese: ဝိသေသ (wi.sesa.)
  • → Khmer: វិសេស (visaeh)
• → Punjabi: ਵਿਸ਼ੇਸ਼ (viśeś)
• → Tamil: விசேடம் (vicēṭam), விசேஷம் (vicēṣam)

References

• Monier Williams (1899) “विशेष”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, pages 990, 991.