ब्रह्माण्ड

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /bɾəɦ.mɑːɳɖ/, [bɾɛʱ.mä̃ːɳɖ]

Noun

ब्रह्माण्ड • (brahmāṇḍ) m

1. Alternative spelling of ब्रह्मांड (brahmāṇḍ)

Declension

Declension of ब्रह्माण्ड (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	ब्रह्माण्ड brahmāṇḍ	ब्रह्माण्ड brahmāṇḍ
oblique	ब्रह्माण्ड brahmāṇḍ	ब्रह्माण्डों brahmāṇḍõ
vocative	ब्रह्माण्ड brahmāṇḍ	ब्रह्माण्डो brahmāṇḍo

Nepali

Etymology

Borrowed from Sanskrit ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa).

Pronunciation

• IPA^(key): [brʌmːäɳɖʌ]
• Phonetic Devanagari: ब्रम्माण्ड

Noun

ब्रह्माण्ड • (brahmāṇḍa)

1. universe

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• ব্ৰহ্মাণ্ড (Assamese script)
• ᬩ᭄ᬭᬳ᭄ᬫᬵᬡ᭄ᬟ (Balinese script)
• ব্রহ্মাণ্ড (Bengali script)
• 𑰤𑰿𑰨𑰮𑰿𑰦𑰯𑰜𑰿𑰚 (Bhaiksuki script)
• 𑀩𑁆𑀭𑀳𑁆𑀫𑀸𑀡𑁆𑀟 (Brahmi script)
• ဗြဟ္မာဏ္ဍ (Burmese script)
• બ્રહ્માણ્ડ (Gujarati script)
• ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣ੍ਡ (Gurmukhi script)
• 𑌬𑍍𑌰𑌹𑍍𑌮𑌾𑌣𑍍𑌡 (Grantha script)
• ꦧꦿꦲ꧀ꦩꦴꦟ꧀ꦝ (Javanese script)
• 𑂥𑂹𑂩𑂯𑂹𑂧𑂰𑂝𑂹𑂙 (Kaithi script)
• ಬ್ರಹ್ಮಾಣ್ಡ (Kannada script)
• ព្រហ្មាណ្ឌ (Khmer script)
• ພ຺ຣຫ຺ມາຓ຺ຑ (Lao script)
• ബ്രഹ്മാണ്ഡ (Malayalam script)
• ᠪᡵᠠᡥᠮᠠ᠎᠊ᠠᢏᡷᠠ (Manchu script)
• 𑘤𑘿𑘨𑘮𑘿𑘦𑘰𑘜𑘿𑘚 (Modi script)
• ᠪᠷᠠᠾᠮᠠᢗᢏᢎᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧄𑧠𑧈𑧎𑧠𑧆𑧑𑦼𑧠𑦺 (Nandinagari script)
• 𑐧𑑂𑐬𑐴𑑂𑐩𑐵𑐞𑑂𑐜 (Newa script)
• ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ (Odia script)
• ꢨ꣄ꢬꢲ꣄ꢪꢵꢠ꣄ꢞ (Saurashtra script)
• 𑆧𑇀𑆫𑆲𑇀𑆩𑆳𑆟𑇀𑆝 (Sharada script)
• 𑖤𑖿𑖨𑖮𑖿𑖦𑖯𑖜𑖿𑖚 (Siddham script)
• බ්‍රහ‍්මාණ‍්ඩ (Sinhalese script)
• 𑩲 𑪙𑩼𑪂 𑪙𑩴𑩛𑩪 𑪙𑩨 (Soyombo script)
• 𑚠𑚶𑚤𑚩𑚶𑚢𑚭𑚘𑚶𑚖 (Takri script)
• ப்³ரஹ்மாண்ட³ (Tamil script)
• బ్రహ్మాణ్డ (Telugu script)
• พฺรหฺมาณฺฑ (Thai script)
• བྲ་ཧྨཱ་ཎྜ (Tibetan script)
• 𑒥𑓂𑒩𑒯𑓂𑒧𑒰𑒝𑓂𑒛 (Tirhuta script)
• 𑨠𑩇𑨫𑨱𑩇𑨢𑨊𑨘𑩇𑨖 (Zanabazar Square script)

Etymology

Compound of ब्रह्म (brahma, “priest; Brahman”) +‎ अण्ड (aṇḍa, “egg”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /bɾɐɦ.mɑːɳ.ɖɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /bɾɐɦ.mɑːɳ.ɖɐ/

Noun

ब्रह्माण्ड • (brahmāṇḍa) stem, n

1. Lord Brahma's egg
   1. world, cosmos, universe

Declension

Neuter a-stem declension of ब्रह्माण्ड

	singular	dual	plural
nominative	ब्रह्माण्डम् (brahmāṇḍam)	ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe)	ब्रह्माण्डानि (brahmāṇḍāni) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹)
vocative	ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa)	ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe)	ब्रह्माण्डानि (brahmāṇḍāni) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹)
accusative	ब्रह्माण्डम् (brahmāṇḍam)	ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe)	ब्रह्माण्डानि (brahmāṇḍāni) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹)
instrumental	ब्रह्माण्डेन (brahmāṇḍena)	ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām)	ब्रह्माण्डैः (brahmāṇḍaiḥ) ब्रह्माण्डेभिः¹ (brahmāṇḍebhiḥ¹)
dative	ब्रह्माण्डाय (brahmāṇḍāya)	ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām)	ब्रह्माण्डेभ्यः (brahmāṇḍebhyaḥ)
ablative	ब्रह्माण्डात् (brahmāṇḍāt)	ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām)	ब्रह्माण्डेभ्यः (brahmāṇḍebhyaḥ)
genitive	ब्रह्माण्डस्य (brahmāṇḍasya)	ब्रह्माण्डयोः (brahmāṇḍayoḥ)	ब्रह्माण्डानाम् (brahmāṇḍānām)
locative	ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe)	ब्रह्माण्डयोः (brahmāṇḍayoḥ)	ब्रह्माण्डेषु (brahmāṇḍeṣu)

• ¹Vedic

Descendants

• → Hindi: ब्रह्मांड (brahmāṇḍ)
• → Nepali: ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa)
• → Tamil: பிரமாண்டம் (piramāṇṭam)
• → Telugu: బ్రహ్మాండము (brahmāṇḍamu)

Adjective

ब्रह्माण्ड • (brahmāṇḍa) stem

1. cosmic

Declension

Masculine a-stem declension of ब्रह्माण्ड

	singular	dual	plural
nominative	ब्रह्माण्डः (brahmāṇḍaḥ)	ब्रह्माण्डौ (brahmāṇḍau) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹)	ब्रह्माण्डाः (brahmāṇḍāḥ) ब्रह्माण्डासः¹ (brahmāṇḍāsaḥ¹)
vocative	ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa)	ब्रह्माण्डौ (brahmāṇḍau) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹)	ब्रह्माण्डाः (brahmāṇḍāḥ) ब्रह्माण्डासः¹ (brahmāṇḍāsaḥ¹)
accusative	ब्रह्माण्डम् (brahmāṇḍam)	ब्रह्माण्डौ (brahmāṇḍau) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹)	ब्रह्माण्डान् (brahmāṇḍān)
instrumental	ब्रह्माण्डेन (brahmāṇḍena)	ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām)	ब्रह्माण्डैः (brahmāṇḍaiḥ) ब्रह्माण्डेभिः¹ (brahmāṇḍebhiḥ¹)
dative	ब्रह्माण्डाय (brahmāṇḍāya)	ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām)	ब्रह्माण्डेभ्यः (brahmāṇḍebhyaḥ)
ablative	ब्रह्माण्डात् (brahmāṇḍāt)	ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām)	ब्रह्माण्डेभ्यः (brahmāṇḍebhyaḥ)
genitive	ब्रह्माण्डस्य (brahmāṇḍasya)	ब्रह्माण्डयोः (brahmāṇḍayoḥ)	ब्रह्माण्डानाम् (brahmāṇḍānām)
locative	ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe)	ब्रह्माण्डयोः (brahmāṇḍayoḥ)	ब्रह्माण्डेषु (brahmāṇḍeṣu)

• ¹Vedic

Feminine ā-stem declension of ब्रह्माण्डा

	singular	dual	plural
nominative	ब्रह्माण्डा (brahmāṇḍā)	ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe)	ब्रह्माण्डाः (brahmāṇḍāḥ)
vocative	ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe)	ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe)	ब्रह्माण्डाः (brahmāṇḍāḥ)
accusative	ब्रह्माण्डाम् (brahmāṇḍām)	ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe)	ब्रह्माण्डाः (brahmāṇḍāḥ)
instrumental	ब्रह्माण्डया (brahmāṇḍayā) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹)	ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām)	ब्रह्माण्डाभिः (brahmāṇḍābhiḥ)
dative	ब्रह्माण्डायै (brahmāṇḍāyai)	ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām)	ब्रह्माण्डाभ्यः (brahmāṇḍābhyaḥ)
ablative	ब्रह्माण्डायाः (brahmāṇḍāyāḥ) ब्रह्माण्डायै² (brahmāṇḍāyai²)	ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām)	ब्रह्माण्डाभ्यः (brahmāṇḍābhyaḥ)
genitive	ब्रह्माण्डायाः (brahmāṇḍāyāḥ) ब्रह्माण्डायै² (brahmāṇḍāyai²)	ब्रह्माण्डयोः (brahmāṇḍayoḥ)	ब्रह्माण्डानाम् (brahmāṇḍānām)
locative	ब्रह्माण्डायाम् (brahmāṇḍāyām)	ब्रह्माण्डयोः (brahmāṇḍayoḥ)	ब्रह्माण्डासु (brahmāṇḍāsu)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of ब्रह्माण्ड

	singular	dual	plural
nominative	ब्रह्माण्डम् (brahmāṇḍam)	ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe)	ब्रह्माण्डानि (brahmāṇḍāni) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹)
vocative	ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa)	ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe)	ब्रह्माण्डानि (brahmāṇḍāni) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹)
accusative	ब्रह्माण्डम् (brahmāṇḍam)	ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe)	ब्रह्माण्डानि (brahmāṇḍāni) ब्रह्माण्डा¹ (brahmāṇḍā¹)
instrumental	ब्रह्माण्डेन (brahmāṇḍena)	ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām)	ब्रह्माण्डैः (brahmāṇḍaiḥ) ब्रह्माण्डेभिः¹ (brahmāṇḍebhiḥ¹)
dative	ब्रह्माण्डाय (brahmāṇḍāya)	ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām)	ब्रह्माण्डेभ्यः (brahmāṇḍebhyaḥ)
ablative	ब्रह्माण्डात् (brahmāṇḍāt)	ब्रह्माण्डाभ्याम् (brahmāṇḍābhyām)	ब्रह्माण्डेभ्यः (brahmāṇḍebhyaḥ)
genitive	ब्रह्माण्डस्य (brahmāṇḍasya)	ब्रह्माण्डयोः (brahmāṇḍayoḥ)	ब्रह्माण्डानाम् (brahmāṇḍānām)
locative	ब्रह्माण्डे (brahmāṇḍe)	ब्रह्माण्डयोः (brahmāṇḍayoḥ)	ब्रह्माण्डेषु (brahmāṇḍeṣu)

• ¹Vedic

References

• Monier Williams (1899) “ब्रह्माण्ड”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 740/2.
• “Sanskrit Dictionary for Spoken Sanskrit”, in (Please provide the book title or journal name)‎^[1], 2012 July 31 (last accessed)