ब्रह्माण्ड

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /bɾəɦ.mɑːɳɖ/, [bɾɛʱ.mä̃ːɳɖ]

Noun

ब्रह्माण्ड • (brahmāṇḍ) m

1. Alternative spelling of ब्रह्मांड (brahmāṇḍ)

Declension

Declension of ब्रह्माण्ड (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	ब्रह्माण्ड brahmāṇḍ	ब्रह्माण्ड brahmāṇḍ
oblique	ब्रह्माण्ड brahmāṇḍ	ब्रह्माण्डों brahmāṇḍõ
vocative	ब्रह्माण्ड brahmāṇḍ	ब्रह्माण्डो brahmāṇḍo

Nepali

Etymology

Borrowed from Sanskrit ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa).

Pronunciation

• IPA^(key): [brʌmːäɳɖʌ]
• Phonetic Devanagari: ब्रम्माण्ड

Noun

ब्रह्माण्ड • (brahmāṇḍa)

1. universe

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• ব্ৰহ্মাণ্ড (Assamese script)
• ᬩ᭄ᬭᬳ᭄ᬫᬵᬡ᭄ᬟ (Balinese script)
• ব্রহ্মাণ্ড (Bengali script)
• 𑰤𑰿𑰨𑰮𑰿𑰦𑰯𑰜𑰿𑰚 (Bhaiksuki script)
• 𑀩𑁆𑀭𑀳𑁆𑀫𑀸𑀡𑁆𑀟 (Brahmi script)
• ဗြဟ္မာဏ္ဍ (Burmese script)
• બ્રહ્માણ્ડ (Gujarati script)
• ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣ੍ਡ (Gurmukhi script)
• 𑌬𑍍𑌰𑌹𑍍𑌮𑌾𑌣𑍍𑌡 (Grantha script)
• ꦧꦿꦲ꧀ꦩꦴꦟ꧀ꦝ (Javanese script)
• 𑂥𑂹𑂩𑂯𑂹𑂧𑂰𑂝𑂹𑂙 (Kaithi script)
• ಬ್ರಹ್ಮಾಣ್ಡ (Kannada script)
• ព្រហ្មាណ្ឌ (Khmer script)
• ພ຺ຣຫ຺ມາຓ຺ຑ (Lao script)
• ബ്രഹ്മാണ്ഡ (Malayalam script)
• ᠪᡵᠠᡥᠮᠠ᠎᠊ᠠᢏᡷᠠ (Manchu script)
• 𑘤𑘿𑘨𑘮𑘿𑘦𑘰𑘜𑘿𑘚 (Modi script)
• ᠪᠷᠠᠾᠮᠠᢗᢏᢎᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧄𑧠𑧈𑧎𑧠𑧆𑧑𑦼𑧠𑦺 (Nandinagari script)
• 𑐧𑑂𑐬𑐴𑑂𑐩𑐵𑐞𑑂𑐜 (Newa script)
• ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ (Odia script)
• ꢨ꣄ꢬꢲ꣄ꢪꢵꢠ꣄ꢞ (Saurashtra script)
• 𑆧𑇀𑆫𑆲𑇀𑆩𑆳𑆟𑇀𑆝 (Sharada script)
• 𑖤𑖿𑖨𑖮𑖿𑖦𑖯𑖜𑖿𑖚 (Siddham script)
• බ්‍රහ‍්මාණ‍්ඩ (Sinhalese script)
• 𑩲 𑪙𑩼𑪂 𑪙𑩴𑩛𑩪 𑪙𑩨 (Soyombo script)
• 𑚠𑚶𑚤𑚩𑚶𑚢𑚭𑚘𑚶𑚖 (Takri script)
• ப்³ரஹ்மாண்ட³ (Tamil script)
• బ్రహ్మాణ్డ (Telugu script)
• พฺรหฺมาณฺฑ (Thai script)
• བྲ་ཧྨཱ་ཎྜ (Tibetan script)
• 𑒥𑓂𑒩𑒯𑓂𑒧𑒰𑒝𑓂𑒛 (Tirhuta script)
• 𑨠𑩇𑨫𑨱𑩇𑨢𑨊𑨘𑩇𑨖 (Zanabazar Square script)

Etymology

Compound of ब्रह्म (brahma, “priest; Brahman”) +‎ अण्ड (aṇḍa, “egg”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /bɾɐɦ.mɑːɳ.ɖɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /bɾɐɦˈmɑːɳ.ɖɐ/

Noun

ब्रह्माण्ड • (brahmāṇḍa) stem, n

1. Lord Brahma's egg
   1. world, cosmos, universe

Declension

Neuter a-stem declension of ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	ब्रह्माण्डम् brahmāṇḍam	ब्रह्माण्डे brahmāṇḍe	ब्रह्माण्डानि / ब्रह्माण्डा¹ brahmāṇḍāni / brahmāṇḍā¹
Vocative	ब्रह्माण्ड brahmāṇḍa	ब्रह्माण्डे brahmāṇḍe	ब्रह्माण्डानि / ब्रह्माण्डा¹ brahmāṇḍāni / brahmāṇḍā¹
Accusative	ब्रह्माण्डम् brahmāṇḍam	ब्रह्माण्डे brahmāṇḍe	ब्रह्माण्डानि / ब्रह्माण्डा¹ brahmāṇḍāni / brahmāṇḍā¹
Instrumental	ब्रह्माण्डेन brahmāṇḍena	ब्रह्माण्डाभ्याम् brahmāṇḍābhyām	ब्रह्माण्डैः / ब्रह्माण्डेभिः¹ brahmāṇḍaiḥ / brahmāṇḍebhiḥ¹
Dative	ब्रह्माण्डाय brahmāṇḍāya	ब्रह्माण्डाभ्याम् brahmāṇḍābhyām	ब्रह्माण्डेभ्यः brahmāṇḍebhyaḥ
Ablative	ब्रह्माण्डात् brahmāṇḍāt	ब्रह्माण्डाभ्याम् brahmāṇḍābhyām	ब्रह्माण्डेभ्यः brahmāṇḍebhyaḥ
Genitive	ब्रह्माण्डस्य brahmāṇḍasya	ब्रह्माण्डयोः brahmāṇḍayoḥ	ब्रह्माण्डानाम् brahmāṇḍānām
Locative	ब्रह्माण्डे brahmāṇḍe	ब्रह्माण्डयोः brahmāṇḍayoḥ	ब्रह्माण्डेषु brahmāṇḍeṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• → Hindi: ब्रह्मांड (brahmāṇḍ)
• → Nepali: ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa)
• → Tamil: பிரமாண்டம் (piramāṇṭam)
• → Telugu: బ్రహ్మాండము (brahmāṇḍamu)

Adjective

ब्रह्माण्ड • (brahmāṇḍa) stem

1. cosmic

Declension

Masculine a-stem declension of ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	ब्रह्माण्डः brahmāṇḍaḥ	ब्रह्माण्डौ / ब्रह्माण्डा¹ brahmāṇḍau / brahmāṇḍā¹	ब्रह्माण्डाः / ब्रह्माण्डासः¹ brahmāṇḍāḥ / brahmāṇḍāsaḥ¹
Vocative	ब्रह्माण्ड brahmāṇḍa	ब्रह्माण्डौ / ब्रह्माण्डा¹ brahmāṇḍau / brahmāṇḍā¹	ब्रह्माण्डाः / ब्रह्माण्डासः¹ brahmāṇḍāḥ / brahmāṇḍāsaḥ¹
Accusative	ब्रह्माण्डम् brahmāṇḍam	ब्रह्माण्डौ / ब्रह्माण्डा¹ brahmāṇḍau / brahmāṇḍā¹	ब्रह्माण्डान् brahmāṇḍān
Instrumental	ब्रह्माण्डेन brahmāṇḍena	ब्रह्माण्डाभ्याम् brahmāṇḍābhyām	ब्रह्माण्डैः / ब्रह्माण्डेभिः¹ brahmāṇḍaiḥ / brahmāṇḍebhiḥ¹
Dative	ब्रह्माण्डाय brahmāṇḍāya	ब्रह्माण्डाभ्याम् brahmāṇḍābhyām	ब्रह्माण्डेभ्यः brahmāṇḍebhyaḥ
Ablative	ब्रह्माण्डात् brahmāṇḍāt	ब्रह्माण्डाभ्याम् brahmāṇḍābhyām	ब्रह्माण्डेभ्यः brahmāṇḍebhyaḥ
Genitive	ब्रह्माण्डस्य brahmāṇḍasya	ब्रह्माण्डयोः brahmāṇḍayoḥ	ब्रह्माण्डानाम् brahmāṇḍānām
Locative	ब्रह्माण्डे brahmāṇḍe	ब्रह्माण्डयोः brahmāṇḍayoḥ	ब्रह्माण्डेषु brahmāṇḍeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of ब्रह्माण्डा (brahmāṇḍā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	ब्रह्माण्डा brahmāṇḍā	ब्रह्माण्डे brahmāṇḍe	ब्रह्माण्डाः brahmāṇḍāḥ
Vocative	ब्रह्माण्डे brahmāṇḍe	ब्रह्माण्डे brahmāṇḍe	ब्रह्माण्डाः brahmāṇḍāḥ
Accusative	ब्रह्माण्डाम् brahmāṇḍām	ब्रह्माण्डे brahmāṇḍe	ब्रह्माण्डाः brahmāṇḍāḥ
Instrumental	ब्रह्माण्डया / ब्रह्माण्डा¹ brahmāṇḍayā / brahmāṇḍā¹	ब्रह्माण्डाभ्याम् brahmāṇḍābhyām	ब्रह्माण्डाभिः brahmāṇḍābhiḥ
Dative	ब्रह्माण्डायै brahmāṇḍāyai	ब्रह्माण्डाभ्याम् brahmāṇḍābhyām	ब्रह्माण्डाभ्यः brahmāṇḍābhyaḥ
Ablative	ब्रह्माण्डायाः / ब्रह्माण्डायै² brahmāṇḍāyāḥ / brahmāṇḍāyai²	ब्रह्माण्डाभ्याम् brahmāṇḍābhyām	ब्रह्माण्डाभ्यः brahmāṇḍābhyaḥ
Genitive	ब्रह्माण्डायाः / ब्रह्माण्डायै² brahmāṇḍāyāḥ / brahmāṇḍāyai²	ब्रह्माण्डयोः brahmāṇḍayoḥ	ब्रह्माण्डानाम् brahmāṇḍānām
Locative	ब्रह्माण्डायाम् brahmāṇḍāyām	ब्रह्माण्डयोः brahmāṇḍayoḥ	ब्रह्माण्डासु brahmāṇḍāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of ब्रह्माण्ड (brahmāṇḍa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	ब्रह्माण्डम् brahmāṇḍam	ब्रह्माण्डे brahmāṇḍe	ब्रह्माण्डानि / ब्रह्माण्डा¹ brahmāṇḍāni / brahmāṇḍā¹
Vocative	ब्रह्माण्ड brahmāṇḍa	ब्रह्माण्डे brahmāṇḍe	ब्रह्माण्डानि / ब्रह्माण्डा¹ brahmāṇḍāni / brahmāṇḍā¹
Accusative	ब्रह्माण्डम् brahmāṇḍam	ब्रह्माण्डे brahmāṇḍe	ब्रह्माण्डानि / ब्रह्माण्डा¹ brahmāṇḍāni / brahmāṇḍā¹
Instrumental	ब्रह्माण्डेन brahmāṇḍena	ब्रह्माण्डाभ्याम् brahmāṇḍābhyām	ब्रह्माण्डैः / ब्रह्माण्डेभिः¹ brahmāṇḍaiḥ / brahmāṇḍebhiḥ¹
Dative	ब्रह्माण्डाय brahmāṇḍāya	ब्रह्माण्डाभ्याम् brahmāṇḍābhyām	ब्रह्माण्डेभ्यः brahmāṇḍebhyaḥ
Ablative	ब्रह्माण्डात् brahmāṇḍāt	ब्रह्माण्डाभ्याम् brahmāṇḍābhyām	ब्रह्माण्डेभ्यः brahmāṇḍebhyaḥ
Genitive	ब्रह्माण्डस्य brahmāṇḍasya	ब्रह्माण्डयोः brahmāṇḍayoḥ	ब्रह्माण्डानाम् brahmāṇḍānām
Locative	ब्रह्माण्डे brahmāṇḍe	ब्रह्माण्डयोः brahmāṇḍayoḥ	ब्रह्माण्डेषु brahmāṇḍeṣu
Notes	¹Vedic

References

• Monier Williams (1899) “ब्रह्माण्ड”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 740/2.
• “Sanskrit Dictionary for Spoken Sanskrit”, in (Please provide the book title or journal name)‎^[1], 2012 July 31 (last accessed)