दष्ट

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit दष्ट (daṣṭa). Related to डसा (ḍasā, “stung”) and दाढ़ (dāṛh).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /d̪əʂʈ/, [d̪ɐʂʈ]

Adjective

दष्ट • (daṣṭ) (indeclinable)

1. (rare) bitten

References

• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “दष्ट”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• দষ্ট (Assamese script)
• ᬤᬱ᭄ᬝ (Balinese script)
• দষ্ট (Bengali script)
• 𑰟𑰬𑰿𑰘 (Bhaiksuki script)
• 𑀤𑀱𑁆𑀝 (Brahmi script)
• ဒၑ္ဋ (Burmese script)
• દષ્ટ (Gujarati script)
• ਦਸ਼੍ਟ (Gurmukhi script)
• 𑌦𑌷𑍍𑌟 (Grantha script)
• ꦢꦰ꧀ꦛ (Javanese script)
• 𑂠𑂭𑂹𑂗 (Kaithi script)
• ದಷ್ಟ (Kannada script)
• ទឞ្ដ (Khmer script)
• ທຩ຺ຏ (Lao script)
• ദഷ്ട (Malayalam script)
• ᡩᠠᢢᢞᠠ (Manchu script)
• 𑘟𑘬𑘿𑘘 (Modi script)
• ᢑᠠᢔᢌᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦿𑧌𑧠𑦸 (Nandinagari script)
• 𑐡𑐲𑑂𑐚 (Newa script)
• ଦଷ୍ଟ (Odia script)
• ꢣꢰ꣄ꢜ (Saurashtra script)
• 𑆢𑆰𑇀𑆛 (Sharada script)
• 𑖟𑖬𑖿𑖘 (Siddham script)
• දෂ‍්ට (Sinhalese script)
• 𑩭𑪀 𑪙𑩦 (Soyombo script)
• 𑚛𑚶𑚔 (Takri script)
• த³ஷ்ட (Tamil script)
• దష్ట (Telugu script)
• ทษฺฏ (Thai script)
• ད་ཥྚ (Tibetan script)
• 𑒠𑒭𑓂𑒙 (Tirhuta script)
• 𑨛𑨯𑩇𑨔 (Zanabazar Square script)

Etymology

Inherited from Proto-Indo-Aryan *daṣṭás, from Proto-Indo-Iranian *daćtás, from Proto-Indo-European *dn̥ḱ-tó-s.

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /dɐʂ.ʈɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /d̪ɐʂ.ʈɐ/

Noun

दष्ट • (daṣṭá) stem, n

1. a bite

Declension

Neuter a-stem declension of दष्ट

	singular	dual	plural
nominative	दष्टम् (daṣṭám)	दष्टे (daṣṭé)	दष्टानि (daṣṭā́ni) दष्टा¹ (daṣṭā́¹)
vocative	दष्ट (dáṣṭa)	दष्टे (dáṣṭe)	दष्टानि (dáṣṭāni) दष्टा¹ (dáṣṭā¹)
accusative	दष्टम् (daṣṭám)	दष्टे (daṣṭé)	दष्टानि (daṣṭā́ni) दष्टा¹ (daṣṭā́¹)
instrumental	दष्टेन (daṣṭéna)	दष्टाभ्याम् (daṣṭā́bhyām)	दष्टैः (daṣṭaíḥ) दष्टेभिः¹ (daṣṭébhiḥ¹)
dative	दष्टाय (daṣṭā́ya)	दष्टाभ्याम् (daṣṭā́bhyām)	दष्टेभ्यः (daṣṭébhyaḥ)
ablative	दष्टात् (daṣṭā́t)	दष्टाभ्याम् (daṣṭā́bhyām)	दष्टेभ्यः (daṣṭébhyaḥ)
genitive	दष्टस्य (daṣṭásya)	दष्टयोः (daṣṭáyoḥ)	दष्टानाम् (daṣṭā́nām)
locative	दष्टे (daṣṭé)	दष्टयोः (daṣṭáyoḥ)	दष्टेषु (daṣṭéṣu)

• ¹Vedic

Participle

दष्ट • (daṣṭá) past passive participle (root दंश्)

1. past passive participle of दंश् (daṃś); bitten, stung
2. (at the end of a compound) bitten by

   सर्पदष्ट ― sarpadaṣṭa ― bitten by a snake

Declension

Masculine a-stem declension of दष्ट

	singular	dual	plural
nominative	दष्टः (daṣṭáḥ)	दष्टौ (daṣṭaú) दष्टा¹ (daṣṭā́¹)	दष्टाः (daṣṭā́ḥ) दष्टासः¹ (daṣṭā́saḥ¹)
vocative	दष्ट (dáṣṭa)	दष्टौ (dáṣṭau) दष्टा¹ (dáṣṭā¹)	दष्टाः (dáṣṭāḥ) दष्टासः¹ (dáṣṭāsaḥ¹)
accusative	दष्टम् (daṣṭám)	दष्टौ (daṣṭaú) दष्टा¹ (daṣṭā́¹)	दष्टान् (daṣṭā́n)
instrumental	दष्टेन (daṣṭéna)	दष्टाभ्याम् (daṣṭā́bhyām)	दष्टैः (daṣṭaíḥ) दष्टेभिः¹ (daṣṭébhiḥ¹)
dative	दष्टाय (daṣṭā́ya)	दष्टाभ्याम् (daṣṭā́bhyām)	दष्टेभ्यः (daṣṭébhyaḥ)
ablative	दष्टात् (daṣṭā́t)	दष्टाभ्याम् (daṣṭā́bhyām)	दष्टेभ्यः (daṣṭébhyaḥ)
genitive	दष्टस्य (daṣṭásya)	दष्टयोः (daṣṭáyoḥ)	दष्टानाम् (daṣṭā́nām)
locative	दष्टे (daṣṭé)	दष्टयोः (daṣṭáyoḥ)	दष्टेषु (daṣṭéṣu)

• ¹Vedic

Feminine ā-stem declension of दष्टा

	singular	dual	plural
nominative	दष्टा (daṣṭā́)	दष्टे (daṣṭé)	दष्टाः (daṣṭā́ḥ)
vocative	दष्टे (dáṣṭe)	दष्टे (dáṣṭe)	दष्टाः (dáṣṭāḥ)
accusative	दष्टाम् (daṣṭā́m)	दष्टे (daṣṭé)	दष्टाः (daṣṭā́ḥ)
instrumental	दष्टया (daṣṭáyā) दष्टा¹ (daṣṭā́¹)	दष्टाभ्याम् (daṣṭā́bhyām)	दष्टाभिः (daṣṭā́bhiḥ)
dative	दष्टायै (daṣṭā́yai)	दष्टाभ्याम् (daṣṭā́bhyām)	दष्टाभ्यः (daṣṭā́bhyaḥ)
ablative	दष्टायाः (daṣṭā́yāḥ) दष्टायै² (daṣṭā́yai²)	दष्टाभ्याम् (daṣṭā́bhyām)	दष्टाभ्यः (daṣṭā́bhyaḥ)
genitive	दष्टायाः (daṣṭā́yāḥ) दष्टायै² (daṣṭā́yai²)	दष्टयोः (daṣṭáyoḥ)	दष्टानाम् (daṣṭā́nām)
locative	दष्टायाम् (daṣṭā́yām)	दष्टयोः (daṣṭáyoḥ)	दष्टासु (daṣṭā́su)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of दष्ट

	singular	dual	plural
nominative	दष्टम् (daṣṭám)	दष्टे (daṣṭé)	दष्टानि (daṣṭā́ni) दष्टा¹ (daṣṭā́¹)
vocative	दष्ट (dáṣṭa)	दष्टे (dáṣṭe)	दष्टानि (dáṣṭāni) दष्टा¹ (dáṣṭā¹)
accusative	दष्टम् (daṣṭám)	दष्टे (daṣṭé)	दष्टानि (daṣṭā́ni) दष्टा¹ (daṣṭā́¹)
instrumental	दष्टेन (daṣṭéna)	दष्टाभ्याम् (daṣṭā́bhyām)	दष्टैः (daṣṭaíḥ) दष्टेभिः¹ (daṣṭébhiḥ¹)
dative	दष्टाय (daṣṭā́ya)	दष्टाभ्याम् (daṣṭā́bhyām)	दष्टेभ्यः (daṣṭébhyaḥ)
ablative	दष्टात् (daṣṭā́t)	दष्टाभ्याम् (daṣṭā́bhyām)	दष्टेभ्यः (daṣṭébhyaḥ)
genitive	दष्टस्य (daṣṭásya)	दष्टयोः (daṣṭáyoḥ)	दष्टानाम् (daṣṭā́nām)
locative	दष्टे (daṣṭé)	दष्टयोः (daṣṭáyoḥ)	दष्टेषु (daṣṭéṣu)

• ¹Vedic

Derived terms

• अभिदष्ट (abhidaṣṭa)
• अभिसंदष्ट (abhisaṃdaṣṭa)
• आदष्ट (ādaṣṭa)
• परिदष्ट (paridaṣṭa)
• विदष्ट (vidaṣṭa)
• संदष्ट (saṃdaṣṭa)

Descendants

• Pali: डट्ठ (ḍaṭṭha)
• Prakrit: डट्ठ (ḍaṭṭha), दट्ठ (daṭṭha)
  • Northern Indo-Aryan:
    • Kumaoni: डाठ, डांठ, डांठ्णो
  • Eastern Indo-Aryan:
    • Bengali: ডাঁটা (ḍãṭa, “to rebuke”)

References

• Monier Williams (1899) “दष्ट”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 473.
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “daṣṭá”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press