दष्ट

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit दष्ट (daṣṭa). Related to डसा (ḍasā, “stung”) and दाढ़ (dāṛh).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /d̪əʂʈ/, [d̪ɐʂʈ]

Adjective

दष्ट • (daṣṭ) (indeclinable)

1. (rare) bitten

References

• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “दष्ट”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• দষ্ট (Assamese script)
• ᬤᬱ᭄ᬝ (Balinese script)
• দষ্ট (Bengali script)
• 𑰟𑰬𑰿𑰘 (Bhaiksuki script)
• 𑀤𑀱𑁆𑀝 (Brahmi script)
• ဒၑ္ဋ (Burmese script)
• દષ્ટ (Gujarati script)
• ਦਸ਼੍ਟ (Gurmukhi script)
• 𑌦𑌷𑍍𑌟 (Grantha script)
• ꦢꦰ꧀ꦛ (Javanese script)
• 𑂠𑂭𑂹𑂗 (Kaithi script)
• ದಷ್ಟ (Kannada script)
• ទឞ្ដ (Khmer script)
• ທຩ຺ຏ (Lao script)
• ദഷ്ട (Malayalam script)
• ᡩᠠᢢᢞᠠ (Manchu script)
• 𑘟𑘬𑘿𑘘 (Modi script)
• ᢑᠠᢔᢌᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦿𑧌𑧠𑦸 (Nandinagari script)
• 𑐡𑐲𑑂𑐚 (Newa script)
• ଦଷ୍ଟ (Odia script)
• ꢣꢰ꣄ꢜ (Saurashtra script)
• 𑆢𑆰𑇀𑆛 (Sharada script)
• 𑖟𑖬𑖿𑖘 (Siddham script)
• දෂ‍්ට (Sinhalese script)
• 𑩭𑪀 𑪙𑩦 (Soyombo script)
• 𑚛𑚶𑚔 (Takri script)
• த³ஷ்ட (Tamil script)
• దష్ట (Telugu script)
• ทษฺฏ (Thai script)
• ད་ཥྚ (Tibetan script)
• 𑒠𑒭𑓂𑒙 (Tirhuta script)
• 𑨛𑨯𑩇𑨔 (Zanabazar Square script)

Etymology

Inherited from Proto-Indo-Aryan *daṣṭás, from Proto-Indo-Iranian *daćtás, from Proto-Indo-European *dn̥ḱ-tó-s.

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /dɐʂ.ʈɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈd̪ɐʂ.ʈɐ/

Noun

दष्ट • (daṣṭá) stem, n

1. a bite

Declension

Neuter a-stem declension of दष्ट (daṣṭá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दष्टम् daṣṭám	दष्टे daṣṭé	दष्टानि / दष्टा¹ daṣṭā́ni / daṣṭā́¹
Vocative	दष्ट dáṣṭa	दष्टे dáṣṭe	दष्टानि / दष्टा¹ dáṣṭāni / dáṣṭā¹
Accusative	दष्टम् daṣṭám	दष्टे daṣṭé	दष्टानि / दष्टा¹ daṣṭā́ni / daṣṭā́¹
Instrumental	दष्टेन daṣṭéna	दष्टाभ्याम् daṣṭā́bhyām	दष्टैः / दष्टेभिः¹ daṣṭaíḥ / daṣṭébhiḥ¹
Dative	दष्टाय daṣṭā́ya	दष्टाभ्याम् daṣṭā́bhyām	दष्टेभ्यः daṣṭébhyaḥ
Ablative	दष्टात् daṣṭā́t	दष्टाभ्याम् daṣṭā́bhyām	दष्टेभ्यः daṣṭébhyaḥ
Genitive	दष्टस्य daṣṭásya	दष्टयोः daṣṭáyoḥ	दष्टानाम् daṣṭā́nām
Locative	दष्टे daṣṭé	दष्टयोः daṣṭáyoḥ	दष्टेषु daṣṭéṣu
Notes	¹Vedic

Participle

दष्ट • (daṣṭá) past passive participle (root दंश्)

1. past passive participle of दंश् (daṃś); bitten, stung
2. (at the end of a compound) bitten by

   सर्पदष्ट ― sarpadaṣṭa ― bitten by a snake

Declension

Masculine a-stem declension of दष्ट (daṣṭá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दष्टः daṣṭáḥ	दष्टौ / दष्टा¹ daṣṭaú / daṣṭā́¹	दष्टाः / दष्टासः¹ daṣṭā́ḥ / daṣṭā́saḥ¹
Vocative	दष्ट dáṣṭa	दष्टौ / दष्टा¹ dáṣṭau / dáṣṭā¹	दष्टाः / दष्टासः¹ dáṣṭāḥ / dáṣṭāsaḥ¹
Accusative	दष्टम् daṣṭám	दष्टौ / दष्टा¹ daṣṭaú / daṣṭā́¹	दष्टान् daṣṭā́n
Instrumental	दष्टेन daṣṭéna	दष्टाभ्याम् daṣṭā́bhyām	दष्टैः / दष्टेभिः¹ daṣṭaíḥ / daṣṭébhiḥ¹
Dative	दष्टाय daṣṭā́ya	दष्टाभ्याम् daṣṭā́bhyām	दष्टेभ्यः daṣṭébhyaḥ
Ablative	दष्टात् daṣṭā́t	दष्टाभ्याम् daṣṭā́bhyām	दष्टेभ्यः daṣṭébhyaḥ
Genitive	दष्टस्य daṣṭásya	दष्टयोः daṣṭáyoḥ	दष्टानाम् daṣṭā́nām
Locative	दष्टे daṣṭé	दष्टयोः daṣṭáyoḥ	दष्टेषु daṣṭéṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of दष्टा (daṣṭā́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दष्टा daṣṭā́	दष्टे daṣṭé	दष्टाः daṣṭā́ḥ
Vocative	दष्टे dáṣṭe	दष्टे dáṣṭe	दष्टाः dáṣṭāḥ
Accusative	दष्टाम् daṣṭā́m	दष्टे daṣṭé	दष्टाः daṣṭā́ḥ
Instrumental	दष्टया / दष्टा¹ daṣṭáyā / daṣṭā́¹	दष्टाभ्याम् daṣṭā́bhyām	दष्टाभिः daṣṭā́bhiḥ
Dative	दष्टायै daṣṭā́yai	दष्टाभ्याम् daṣṭā́bhyām	दष्टाभ्यः daṣṭā́bhyaḥ
Ablative	दष्टायाः / दष्टायै² daṣṭā́yāḥ / daṣṭā́yai²	दष्टाभ्याम् daṣṭā́bhyām	दष्टाभ्यः daṣṭā́bhyaḥ
Genitive	दष्टायाः / दष्टायै² daṣṭā́yāḥ / daṣṭā́yai²	दष्टयोः daṣṭáyoḥ	दष्टानाम् daṣṭā́nām
Locative	दष्टायाम् daṣṭā́yām	दष्टयोः daṣṭáyoḥ	दष्टासु daṣṭā́su
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of दष्ट (daṣṭá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दष्टम् daṣṭám	दष्टे daṣṭé	दष्टानि / दष्टा¹ daṣṭā́ni / daṣṭā́¹
Vocative	दष्ट dáṣṭa	दष्टे dáṣṭe	दष्टानि / दष्टा¹ dáṣṭāni / dáṣṭā¹
Accusative	दष्टम् daṣṭám	दष्टे daṣṭé	दष्टानि / दष्टा¹ daṣṭā́ni / daṣṭā́¹
Instrumental	दष्टेन daṣṭéna	दष्टाभ्याम् daṣṭā́bhyām	दष्टैः / दष्टेभिः¹ daṣṭaíḥ / daṣṭébhiḥ¹
Dative	दष्टाय daṣṭā́ya	दष्टाभ्याम् daṣṭā́bhyām	दष्टेभ्यः daṣṭébhyaḥ
Ablative	दष्टात् daṣṭā́t	दष्टाभ्याम् daṣṭā́bhyām	दष्टेभ्यः daṣṭébhyaḥ
Genitive	दष्टस्य daṣṭásya	दष्टयोः daṣṭáyoḥ	दष्टानाम् daṣṭā́nām
Locative	दष्टे daṣṭé	दष्टयोः daṣṭáyoḥ	दष्टेषु daṣṭéṣu
Notes	¹Vedic

Derived terms

• अभिदष्ट (abhidaṣṭa)
• अभिसंदष्ट (abhisaṃdaṣṭa)
• आदष्ट (ādaṣṭa)
• परिदष्ट (paridaṣṭa)
• विदष्ट (vidaṣṭa)
• संदष्ट (saṃdaṣṭa)

 

Descendants

• Pali: डट्ठ (ḍaṭṭha)
• Prakrit: डट्ठ (ḍaṭṭha), दट्ठ (daṭṭha)
  • Northern Indo-Aryan:
    • Kumaoni: डाठ, डांठ, डांठ्णो
  • Eastern Indo-Aryan:
    • Bengali: ডাঁটা (ḍãṭa, “to rebuke”)

References

• Monier Williams (1899) “दष्ट”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 473.
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “daṣṭá”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press