փայլ

Armenian

Etymology

Learned borrowing from Old Armenian փայլ (pʻayl).

Pronunciation

(Eastern Armenian) IPA^(key): /pʰɑjl/, [pʰɑjl]
(Western Armenian) IPA^(key): /pɑjl/, [pʰɑjl]
Audio (Eastern Armenian): (file)

Noun

փայլ • (pʻayl)

glitter, lustre, brilliance; shine; radiance
արևի փայլը ― arewi pʻaylə ― the brilliance of sun
(figuratively) magnificence, gorgeousness; lustre

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	փայլ (pʻayl)	փայլեր (pʻayler)
dative	փայլի (pʻayli)	փայլերի (pʻayleri)
ablative	փայլից (pʻaylicʻ)	փայլերից (pʻaylericʻ)
instrumental	փայլով (pʻaylov)	փայլերով (pʻaylerov)
locative	փայլում (pʻaylum)	փայլերում (pʻaylerum)

	definite forms
nominative	փայլը / փայլն (pʻaylə / pʻayln)	փայլերը/փայլերն (pʻaylerə/pʻaylern)
dative	փայլին (pʻaylin)	փայլերին (pʻaylerin)

	1^st person possessive forms (my)
nominative	փայլս (pʻayls)	փայլերս (pʻaylers)
dative	փայլիս (pʻaylis)	փայլերիս (pʻayleris)
ablative	փայլիցս (pʻaylicʻs)	փայլերիցս (pʻaylericʻs)
instrumental	փայլովս (pʻaylovs)	փայլերովս (pʻaylerovs)
locative	փայլումս (pʻaylums)	փայլերումս (pʻaylerums)

	2^nd person possessive forms (your)
nominative	փայլդ (pʻayld)	փայլերդ (pʻaylerd)
dative	փայլիդ (pʻaylid)	փայլերիդ (pʻaylerid)
ablative	փայլիցդ (pʻaylicʻd)	փայլերիցդ (pʻaylericʻd)
instrumental	փայլովդ (pʻaylovd)	փայլերովդ (pʻaylerovd)
locative	փայլումդ (pʻaylumd)	փայլերումդ (pʻaylerumd)

Derived terms

բևեռափայլ (beweṙapʻayl)

Old Armenian

Alternative forms

փաղ- (pʻał-), փող- (pʻoł-)

Etymology

From Proto-Indo-European *(s)pʰel- (“to shine”). Cognates include Sanskrit स्फुलिङ्ग (sphul-iṅga, “spark of fire”), फल्गु (phalgú, “red, reddish”), Latvian spulgot (“to shine”), German flinkern (“to shine”), Latin splendeo (“shine”), etc.

Noun

փայլ • (pʻayl)

shine, brilliance, lustre, glitter, splendour
փայլ զփայլի տալ ― pʻayl zpʻayli tal ― to shine

Declension

i-type
	singular	plural
nominative	փայլ (pʻayl)	փայլք (pʻaylkʻ)
genitive	փայլի (pʻayli)	փայլից (pʻaylicʻ)
dative	փայլի (pʻayli)	փայլից (pʻaylicʻ)
accusative	փայլ (pʻayl)	փայլս (pʻayls)
ablative	փայլէ (pʻaylē)	փայլից (pʻaylicʻ)
instrumental	փայլիւ (pʻayliw)	փայլիւք (pʻayliwkʻ)
locative	փայլի (pʻayli)	փայլս (pʻayls)

Adjective

փայլ • (pʻayl)

shining, brilliant, glittering
փայլ ի փայլ ― pʻayl i pʻayl ― extremely bright, dazzling; sparklingly

Usage notes

Beside փայլ- (pʻayl-), the word has also the combining forms փաղ- (pʻał-) and փող- (pʻoł-).

Declension

i-type
	singular	plural
nominative	փայլ (pʻayl)	փայլք (pʻaylkʻ)
genitive	փայլի (pʻayli)	փայլից (pʻaylicʻ)
dative	փայլի (pʻayli)	փայլից (pʻaylicʻ)
accusative	փայլ (pʻayl)	փայլս (pʻayls)
ablative	փայլէ (pʻaylē)	փայլից (pʻaylicʻ)
instrumental	փայլիւ (pʻayliw)	փայլիւք (pʻayliwkʻ)
locative	փայլի (pʻayli)	փայլս (pʻayls)

Derived terms

ահաւորափայլ (ahaworapʻayl)
ամենափայլ (amenapʻayl)
ամպափայլ (ampapʻayl)
անղամպարափայլ (anłamparapʻayl)
անստուերափայլ (anstuerapʻayl)
աշխարհափայլ (ašxarhapʻayl)
աստեղափայլ (astełapʻayl)
աստուածափայլ (astuacapʻayl)
ասրափայլ (asrapʻayl)
արեգակնափայլ (aregaknapʻayl)
արժանափայլ (aržanapʻayl)
արծաթափայլ (arcatʻapʻayl)
արտափայլեմ (artapʻaylem)
արտափայլեցուցանեմ (artapʻaylecʻucʻanem)
արտափայլիմ (artapʻaylim)
արտափայլութիւն (artapʻaylutʻiwn)
արտափայլումն (artapʻaylumn)
արփափայլ (arpʻapʻayl)
արփիափայլ (arpʻiapʻayl)
արփիափայլեմ (arpʻiapʻaylem)
արփիափայլութիւն (arpʻiapʻaylutʻiwn)
բազմափայլ (bazmapʻayl)
բազմափայլագոյն (bazmapʻaylagoyn)
բազմափայլիւն (bazmapʻayliwn)
բազմափայլուն (bazmapʻaylun)
բացափայլ (bacʻapʻayl)
բացափայլագոյն (bacʻapʻaylagoyn)
բացափայլական (bacʻapʻaylakan)
բացափայլապէս (bacʻapʻaylapēs)
բացափայլեմ (bacʻapʻaylem)
բացափայլութիւն (bacʻapʻaylutʻiwn)
բոլորափայլ (bolorapʻayl)
բոցափայլ (bocʻapʻayl)
բոցափայլեմ (bocʻapʻaylem)
բոցափայլիմ (bocʻapʻaylim)
գեղգեղափայլ (gełgełapʻayl)
գեղեցկափայլ (gełecʻkapʻayl)
գերափայլ (gerapʻayl)
գերափայլեմ (gerapʻaylem)
դեղնափայլ (dełnapʻayl)
երփնափայլ (erpʻnapʻayl)
զանազանափայլ (zanazanapʻayl)
զարդափայլ (zardapʻayl)
զարդափայլեմ (zardapʻaylem)
զարդափայլիմ (zardapʻaylim)
զուգափայլիմ (zugapʻaylim)
զուգափայլութիւն (zugapʻaylutʻiwn)
ժամանակափայլ (žamanakapʻayl)
լուսափայլ (lusapʻayl)
լուսափայլեան (lusapʻaylean)
լուսափայլեմ (lusapʻaylem)
լուսափայլիմ (lusapʻaylim)
լուսափայլութիւն (lusapʻaylutʻiwn)
լուսափայլումն (lusapʻaylumn)
խաչափայլ (xačʻapʻayl)
ծաղկափայլ (całkapʻayl)
ծայրափայլ (cayrapʻayl)
ծիրանափայլ (ciranapʻayl)
կայծակնափայլ (kaycaknapʻayl)
կարմրափայլ (karmrapʻayl)
համարձակափայլ (hamarjakapʻayl)
հիմնափայլ (himnapʻayl)
հիմնափայլեմ (himnapʻaylem)
հոգիափայլ (hogiapʻayl)
հրաշափայլ (hrašapʻayl)
հրաշափայլութիւն (hrašapʻaylutʻiwn)
հրափայլ (hrapʻayl)
հրափայլութիւն (hrapʻaylutʻiwn)
ձիւնափայլ (jiwnapʻayl)
ձիւնափայլեմ (jiwnapʻaylem)
ղամբարափայլ (łambarapʻayl)
ղամբարափայլեալ (łambarapʻayleal)
ղամպարափայլ (łamparapʻayl)
ճառագայթափայլ (čaṙagaytʻapʻayl)
ճառագայթափայլեմ (čaṙagaytʻapʻaylem)
մարգարտափայլ (margartapʻayl)
մարմնափայլ (marmnapʻayl)
մաքրափայլ (makʻrapʻayl)
մեծափայլեալ (mecapʻayleal)
մշտափայլ (mštapʻayl)
մշտափայլութիւն (mštapʻaylutʻiwn)
յարափայլ (yarapʻayl)
յոգնափայլ (yognapʻayl)
յորդափայլ (yordapʻayl)
նախափայլեմ (naxapʻaylem)
նշուլափայլ (nšulapʻayl)
նորափայլակ (norapʻaylak)
նորոգափայլ (norogapʻayl)
շուշանափայլ (šušanapʻayl)
շրջափայլատակեմ (šrǰapʻaylatakem)
շրջափայլեմ (šrǰapʻaylem)
շրջափայլիմ (šrǰapʻaylim)
շրջափայլութիւն (šrǰapʻaylutʻiwn)
շքեղազարդափայլ (škʻełazardapʻayl)
ոսկեփայլ (oskepʻayl)
ոսկիափայլ (oskiapʻayl)
պայծառափայլ (paycaṙapʻayl)
ջահափայլ (ǰahapʻayl)
ջահափայլեմ (ǰahapʻaylem)
սպիտակափայլ (spitakapʻayl)
ստորափայլեմ (storapʻaylem)
սրբափայլ (srbapʻayl)
վայելչափայլ (vayelčʻapʻayl)
վերարտափայլեմ (verartapʻaylem)
վերափայլեմ (verapʻaylem)
տիեզերափայլ (tiezerapʻayl)
փայլագունիմ (pʻaylagunim)
փայլածագեմ (pʻaylacagem)
փայլածեմ (pʻaylacem)
փայլածիմ (pʻaylacim)
փայլածող (pʻaylacoł)
փայլածու (pʻaylacu)
փայլածումն (pʻaylacumn)
փայլածուն (pʻaylacun)
փայլական (pʻaylakan)
փայլակեմ (pʻaylakem)
փայլակերպ (pʻaylakerp)
փայլակերպեմ (pʻaylakerpem)
փայլակեցուցանեմ (pʻaylakecʻucʻanem)
փայլակիր (pʻaylakir)
փայլակն (pʻaylakn)
փայլակնաբար (pʻaylaknabar)
փայլակնաբեր (pʻaylaknaber)
փայլակնաբորբոք (pʻaylaknaborbokʻ)
փայլակնադէտ (pʻaylaknadēt)
փայլակնածագումն (pʻaylaknacagumn)
փայլակնակայծակ (pʻaylaknakaycak)
փայլակնակերպ (pʻaylaknakerp)
փայլակնակերտ (pʻaylaknakert)
փայլակնահար (pʻaylaknahar)
փայլակնահրաշ (pʻaylaknahraš)
փայլակնաձև (pʻaylaknajew)
փայլակնանամ (pʻaylaknanam)
փայլակնանման (pʻaylaknanman)
փայլակնանշոյլ (pʻaylaknanšoyl)
փայլակնապայծառ (pʻaylaknapaycaṙ)
փայլակնատարած (pʻaylaknatarac)
փայլակնատեսիլ (pʻaylaknatesil)
փայլակնացած (pʻaylaknacʻac)
փայլակնացայթ (pʻaylaknacʻaytʻ)
փայլակնացայտ (pʻaylaknacʻayt)
փայլակնաւոր (pʻaylaknawor)
փայլակնեմ (pʻaylaknem)
փայլակնընթաց (pʻaylaknəntʻacʻ)
փայլակումն (pʻaylakumn)
փայլատակեմ (pʻaylatakem)
փայլատակեցուցանեմ (pʻaylatakecʻucʻanem)
փայլատակն (pʻaylatakn)
փայլատակութիւն (pʻaylatakutʻiwn)
փայլատակումն (pʻaylatakumn)
փայլատակունք (pʻaylatakunkʻ)
փայլեմ (pʻaylem)
փայլենազարդ (pʻaylenazard)
փայլեցուցանեմ (pʻaylecʻucʻanem)
փայլեցուցիչ (pʻaylecʻucʻičʻ)
փայլիմ (pʻaylim)
փայլիւն (pʻayliwn)
փայլող (pʻayloł)
փայլողական (pʻaylołakan)
փայլողապէս (pʻaylołapēs)
փայլողութիւն (pʻaylołutʻiwn)
փայլուած (pʻayluac)
փայլումն (pʻaylumn)
փայլուն (pʻaylun)
փայլունակ (pʻaylunak)
փայլփայլումն (pʻaylpʻaylumn)
փողեմ (pʻołem)
փողփողենէջ (pʻołpʻołenēǰ)
փողփողիմ (pʻołpʻołim)
քաջափայլ (kʻaǰapʻayl)
քաջափայլութիւն (kʻaǰapʻaylutʻiwn)
քաջնափայլ (kʻaǰnapʻayl)
քրիստոսափայլ (kʻristosapʻayl)

Descendants

Armenian: → փայլ (pʻayl) (learned), > փելք (pʻelkʻ) (inherited)

References

Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “փայլ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “փայլ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Petrosean, Matatʻeay (1879) “փայլ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy