մակարդ

Armenian

Etymology

From Old Armenian մակարդ (makard).

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /mɑˈkɑɾd/, [mɑkɑ́ɾd]
• (Western Armenian) IPA^(key): /mɑˈɡɑɾt/, [mɑɡɑ́ɾtʰ]

• Audio (Eastern Armenian):

  (file)

Noun

մակարդ • (makard)

1. curdled milk obtained from an animal's stomach, containing (and used as) rennet for making cheese or matzoon; an old culture of matzoon used in the same way

   Coordinate terms: մերան (meran), խախաց (xaxacʻ), շրդան (šrdan)

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	մակարդ (makard)	մակարդներ (makardner)
dative	մակարդի (makardi)	մակարդների (makardneri)
ablative	մակարդից (makardicʻ)	մակարդներից (makardnericʻ)
instrumental	մակարդով (makardov)	մակարդներով (makardnerov)
locative	մակարդում (makardum)	մակարդներում (makardnerum)
	definite forms
nominative	մակարդը/մակարդն (makardə/makardn)	մակարդները/մակարդներն (makardnerə/makardnern)
dative	մակարդին (makardin)	մակարդներին (makardnerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	մակարդս (makards)	մակարդներս (makardners)
dative	մակարդիս (makardis)	մակարդներիս (makardneris)
ablative	մակարդիցս (makardicʻs)	մակարդներիցս (makardnericʻs)
instrumental	մակարդովս (makardovs)	մակարդներովս (makardnerovs)
locative	մակարդումս (makardums)	մակարդներումս (makardnerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	մակարդդ (makardd)	մակարդներդ (makardnerd)
dative	մակարդիդ (makardid)	մակարդներիդ (makardnerid)
ablative	մակարդիցդ (makardicʻd)	մակարդներիցդ (makardnericʻd)
instrumental	մակարդովդ (makardovd)	մակարդներովդ (makardnerovd)
locative	մակարդումդ (makardumd)	մակարդներումդ (makardnerumd)

Derived terms

• մակարդնոց (makardnocʻ)
• մակարդուն (makardun)

Descendants

• → Laz: მაკათი (maǩati), მარკათი (marǩati), მაკატი (maǩaťi), მარკატი (marǩaťi)
• → Cappadocian Greek: μακάρτι (makárti)
• → Greek: μακάρτι (makárti), μακάρτ' (makárt'), μαρκάτ' (markát'), μαρκάτι (markáti), μαρκάτη (markáti)
  • → Aromanian: mãrcat, marcat
• → Pontic Greek: μακάρτι (makárti), μαρκάτι (markáti), μακάρτιν (makártin), μακάρτ' (makárt')

References

• Ačaṙean, Hračʻeay (1913) “մակարդ”, in Hayerēn gawaṙakan baṙaran [Armenian Provincial Dictionary] (Ēminean azgagrakan žoġovacu; 9) (in Armenian), Tiflis: Lazarev Institute of Oriental Languages
• Malxaseancʻ, Stepʻan (1944–1945) “մակարդ”, in Hayerēn bacʻatrakan baṙaran [Armenian Explanatory Dictionary] (in Armenian), Yerevan: State Publishing House

Old Armenian

Etymology

The origin is unknown.

Noun

մակարդ • (makard)

1. curdled milk obtained from an animal's stomach, containing (and used as) rennet
   • 1325, Barseł Maškeworcʻi, Meknutʻiwn srboy Awetaranin, or əst Markosi [Commentary on Mark] :

     Քանզի ի սկզբանն էարկ սատանայ զայսպիսի բանս մակարդ ի կաթն մեր՝ և ապականեաց զմեզ․ իսկ այժմ խախացեալ եղաք ի ձեռն Քրիստոսի, վասն որոյ այլ ևս ո՛չ կարէ մակարդել զմեզ և վնասել։ […] Արդ՝ երկո՛ւ են՝ որ յերևելիսս ժողովեն զկաթն․ խախացն ժողովէ և պնդէ, և մակարդն կտրէ՝ ցրուէ և քացախէ։

     Kʻanzi i skzbann ēark satanay zayspisi bans makard i katʻn mer, ew apakaneacʻ zmez; isk ayžm xaxacʻeal eġakʻ i jeṙn Kʻristosi, vasn oroy ayl ews óčʻ karē makardel zmez ew vnasel. […] Ard, erkú en, or yereweliss žoġoven zkatʻn; xaxacʻn žoġovē ew pndē, ew makardn ktrē, cʻruē ew kʻacʻaxē.

2. (figuratively) cause, catalyst (of sin)
   • 5th century, Pʻawstos Buzand, Hayoc Patmutʻiwnʻ [History of the Armenians] IV.14:

     […] իսկ որք ժլատեալք ի նորա նուէրսն բերեն աչս, եւ այնմ ցանկան, վասն այսորիկ նա մի՛ հասցէ առ այն՝ որով սպառնացաւն, այլ խափան լիցի իւր յառաջեւ նմա բազում մակարդ մեղացն իւրոց գործելոց։

     […] isk orkʻ žlatealkʻ i nora nuērsn beren ačʻs, ew aynm cʻankan, vasn aysorik na mí hascʻē aṙ ayn, orov spaṙnacʻawn, ayl xapʻan licʻi iwr yaṙaǰew nma bazum makard mełacʻn iwrocʻ gorcelocʻ.

     • Translation by Nina G. Garsoïan

       But whoever casts a covetous eye on what has been dedicated to Him and desires it shall not achieve what he threatens [to do], for this very reason , for his plan will be impeded by the great mass of sins he has committed.

Declension

i-type

	singular		plural
nominative	մակարդ (makard)		մակարդք (makardkʻ)
genitive	մակարդի (makardi)		մակարդից (makardicʻ)
dative	մակարդի (makardi)		մակարդից (makardicʻ)
accusative	մակարդ (makard)		մակարդս (makards)
ablative	մակարդէ (makardē)		մակարդից (makardicʻ)
instrumental	մակարդիւ (makardiw)		մակարդիւք (makardiwkʻ)
locative	մակարդի (makardi)		մակարդս (makards)

Derived terms

• մակարդանամ (makardanam)
• մակարդեմ (makardem)
• մակարդետ (makardet)
• մակարդիմ (makardim)
• մեղսամակարդ (mełsamakard)
• մեղսամակարդութիւն (mełsamakardutʻiwn)

 

Descendants

• Armenian: մակարդ (makard)
  • → Laz: მაკათი (maǩati), მარკათი (marǩati), მაკატი (maǩaťi), მარკატი (marǩaťi)
  • → Cappadocian Greek: μακάρτι (makárti)
  • → Greek: μακάρτι (makárti), μακάρτ' (makárt'), μαρκάτ' (markát'), μαρκάτι (markáti), μαρκάτη (markáti)
    • → Aromanian: mãrcat, marcat
  • → Pontic Greek: μακάρτι (makárti), μαρκάτι (markáti), μακάρτιν (makártin), μακάρτ' (makárt')

Further reading

• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “մակարդ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• J̌axǰaxean, Manuēl (1837) “մակարդ”, in Baṙgirkʻ i barbaṙ hay ew italakan [Armenian–Italian Dictionary], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Lamberterie, Charles de (1980) “Échange de gutturales en arménien”, in Annual of Armenian linguistics (in French), volume 1, page 30 of 23–37, together with մակ (mak) derives from Proto-Indo-European *meh₂g-, a supposed variant of *meh₂ǵ-, whence մածանիմ (macanim)
• Mann, Stuart E. (1977) An Albanian Historical Grammar‎^[3], Hamburg: Helmut Buske Verlag, →ISBN, page 64, connects with Albanian makë
• Norayr N. Biwzandacʻi (2000) “մակարդ”, in Martiros Minassian, editor, Baṙagirkʻ storin hayerēni i matenagrutʻeancʻ ŽA–ŽĒ darucʻ [Dictionary of Middle Armenian Based on the Literature of 11–17th Centuries]‎^[4], edited from the author's unfinished manuscript written 1884–1915, Geneva: Martiros Minassian, page 481
• Petrosean, Matatʻeay (1879) “մակարդ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Scheftelowitz, J. (1905) “Zur altarmenischen lautgeschichte”, in Beiträge zur kunde der indogermanischen Sprachen (in German), volume 29, page 59, considers -արդ (-ard) a suffix
• Kapancjan, G. A. (1975) Историко-лингвистические работы. Том II [Historical-Linguistic Works. Volume II] (in Russian), Yerevan: Academy Press, page 292, considers թակարդ (tʻakard), մակարդ (makard) and սաղարթ (sałartʻ) Hurrian borrowings, based on the Hurrian morpheme [script needed] (-ardi) creating collectives
• Μλαδένωφ, Στ. (1934–1935) “Σημειώματα”, in Αρχείον του θρακικού λαογραφικού και γλωσσικού θησαυρού‎^[5] (in Greek), volume 1, Athens, page 154, connects with մածուն (macun) and արդ (ard)
• Thorsø, Rasmus (2023) Prehistoric loanwords in Armenian: Hurro-Urartian, Kartvelian, and the unclassified substrate‎^[6], PhD dissertation, Leiden University, pages 18-19