հանգչիմ

Old Armenian

Alternative forms

հանգնում (hangnum)

Etymology

From *հանգ (*hang, “breath, rest”), compare dialectal հանգ (hang), from Proto-Armenian *hangi-, from Proto-Indo-European *sm̥-kʷih₁-, from *sm̥- + *kʷyeh₁-, +‎ -չ- (-čʻ-).

Verb

հանգչիմ • (hangčʻim) (aorist indicative հանգեայ)

(intransitive) to repose, to take repose, to be at ease; to rest, to cease from work, to relax, to refresh oneself
հանգչել ի վաստակոց ― hangčʻel i vastakocʻ ― to take rest from work, to pause from labour

եմուտ անդ հանգչել ― emut and hangčʻel ― he went in to ease himself

հանգուցեալ ― hangucʻeal ― refreshed, reposed, unbound
(intransitive) to end, to stop, to stand still, to halt, to be settled; to cease, to end
հանգի՛ր ի սրտամտութէնէ ― hangír i srtamtutʻēnē ― let your anger cease
(intransitive) to lodge, to sojourn
(intransitive) to die, to depart this life; to be buried; to rest in heaven
հանգչել ի խաղաղութեան ― hangčʻel i xałałutʻean ― to rest in peace

հանգուցեալ ― hangucʻeal ― dead, deceased, defunct

հանգուցեալն ― hangucʻealn ― the deceased, the defunct

հանգուցեալ հայրն իմ, ամուսինն իմ ― hangucʻeal hayrn im, amusinn im ― my deceased father, my defunct spouse

հանգուցեալ թագաւորն Իտալիոյ Վ.Է. ― hangucʻeal tʻagaworn Italioy V.Ē. ― the late king of Italy V.E.

Conjugation

mediopassive
		singular			plural
infinitive		հանգչել, հանգչիլ* (hangčʻel, hangčʻil*)		participle	հանգուցեալ (hangucʻeal)
causative		հանգուցանեմ (hangucʻanem)		aorist stem	հանգե- (hange-)

		1^st person	2^nd person	3^rd person	1^st person	2^nd person	3^rd person
indicative
	present	հանգչիմ (hangčʻim)	հանգչիս (hangčʻis)	հանգչի (hangčʻi)	հանգչիմք (hangčʻimkʻ)	հանգչիք (hangčʻikʻ)	հանգչին (hangčʻin)
	imperfect	հանգչէի (hangčʻēi)	հանգչէիր (hangčʻēir)	հանգչէր, հանգչիւր (hangčʻēr, hangčʻiwr)	հանգչէաք (hangčʻēakʻ)	հանգչէիք (hangčʻēikʻ)	հանգչէին (hangčʻēin)
	aorist	հանգեայ (hangeay)	հանգեար (hangear)	հանգեաւ (hangeaw)	հանգեաք (hangeakʻ)	հանգեայք (hangeaykʻ)	հանգեան (hangean)
subjunctive
	present	հանգչիցիմ (hangčʻicʻim)	հանգչիցիս (hangčʻicʻis)	հանգչիցի (hangčʻicʻi)	հանգչիցիմք (hangčʻicʻimkʻ)	հանգչիցիք (hangčʻicʻikʻ)	հանգչիցին (hangčʻicʻin)
	aorist	հանգեայց (hangeaycʻ)	հանգիցես (hangicʻes)	հանգիցէ (hangicʻē)	հանգիցուք (hangicʻukʻ)	հանգիջիք (hangiǰikʻ)	հանգիցեն (hangicʻen)
imperatives
	imperative	—	հանգի՛ր (hangír)	—	—	հանգերո՛ւք (hangerúkʻ)	—
	cohortative	—	հանգիջի՛ր (hangiǰír)	—	—	հանգիջի՛ք (hangiǰíkʻ)	—
	prohibitive	—	մի՛ հանգչիր (mí hangčʻir)	—	—	մի՛ հանգչիք (mí hangčʻikʻ)	—

post-classical

Derived terms

անհանգչելի (anhangčʻeli)
հանգիստ (hangist)
հանգուցանեմ (hangucʻanem)
հանգուցիչ (hangucʻičʻ)
հանգչարան (hangčʻaran)
վերահանգուցանեմ (verahangucʻanem)
վերահանգչիմ (verahangčʻim)

Descendants

Armenian: հանգչել (hangčʻel), հանգուցյալ (hangucʻyal)

References

Petrosean, Matatʻeay (1879) “հանգչիմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “հանգչիմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “հանգ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, pages 388–389