կարծեմ

Old Armenian

Etymology

Considered a word of unknown origin.^[1]^[2] Pedersen's old connection with Ancient Greek γοργός (gorgós, “grim, fierce, terrible”), Old Armenian կարծր (karcr, “hard, rough”), with a sense development "to fear" → "to believe, think",^[3]^[4] has not been well-received.^[5]^[6]

Perhaps an Aramaic borrowing: compare Classical Syriac ܩܪܨܐ (qarṣā, “accusation, slander, malicious or defamatory gossip”),^[7] ܐܩܪܨ (ʾaqreṣ, “to accuse”),^[8] ܐܶܟܰܠ ܩܱܪ̈ܨܶܐ (ʾekal qarṣē, “to accuse, slander”), ܐܟܠ ܩܪܨܐ (ʾākel qarṣā, “accuser, slanderer”), Akkadian [script needed] (karṣu, “slander, accusation”), [script needed] (karṣī akālu, “to slander”),^[9] with a sense development “to accuse” → “*to be judgmental” → “to believe, think, judge, consider, suppose” or “to accuse” → “to suspect” → “to believe, think, judge, consider, suppose”.

Verb

կարծեմ • (karcem)

to believe, think, judge, consider, suppose
կարծել յանձն իւր ― karcel yanjn iwr ― to believe or think oneself, to look upon oneself as, to think that one is

կարծէ թէ ― karcē tʻē ― he believes that

որպէս կարծեմ ― orpēs karcem ― it seems to me

կարծի ― karci ― it seems, it appears

կարծի թէ ― karci tʻē ― it is believed that, it is thought that
to suspect, fear
- 5th century, Bible, Book of Tobit 8.18:
  Օրհնեա՛լ ես դու Տէր Աստուած զի ուրա՛խ արարեր զիս, և ո՛չ անց ընդ իս որպէս և կարծէին․ այլ ըստ բազում ողորմութեանդ քոյ արարե՛ր դու ընդ մեզ։
  Ōrhneál es du Tēr Astuac zi uráx ararer zis, ew óčʻ ancʻ ənd is orpēs ew karcēin; ayl əst bazum ołormutʻeand kʻoy ararér du ənd mez.
  Translation by King James Bible
  Thou art to be praised, for thou hast made me joyful; and that is not come to me which I suspected; but thou hast dealt with us according to thy great mercy.
- 5th century, Bible, Psalms 118.39:
  Հան յինէն զնախատինս զոր և կարծեցի, զի դատաստանք քո քաղցր են:
  Han yinēn znaxatins zor ew karcecʻi, zi datastankʻ kʻo kʻałcʻr en:
  Translation by King James Bible
  Turn away my reproach which I fear: for thy judgments [are] good․

Usage notes

In Tobit 8:18 and Psalms 118:39 translates Ancient Greek ὑποπτεύω (hupopteúō).

Conjugation

active
		singular			plural
infinitive		կարծել (karcel)		participle	կարծեցեալ, կարծեալ (karcecʻeal, karceal)
causative		կարծեցուցանեմ (karcecʻucʻanem)		aorist stem	կարծեց- (karcecʻ-)

		1^st person	2^nd person	3^rd person	1^st person	2^nd person	3^rd person
indicative
	present	կարծեմ (karcem)	կարծես (karces)	կարծէ (karcē)	կարծեմք (karcemkʻ)	կարծէք (karcēkʻ)	կարծեն (karcen)
	imperfect	կարծէի, կարծեի* (karcēi, karcei*)	կարծէիր, կարծեիր* (karcēir, karceir*)	կարծէր (karcēr)	կարծէաք, կարծեաք* (karcēakʻ, karceakʻ*)	կարծէիք, կարծեիք* (karcēikʻ, karceikʻ*)	կարծէին, կարծեին* (karcēin, karcein*)
	aorist	կարծեցի (karcecʻi)	կարծեցեր (karcecʻer)	կարծեաց (karceacʻ)	կարծեցաք (karcecʻakʻ)	կարծեցէք, կարծեցիք (karcecʻēkʻ, karcecʻikʻ)	կարծեցին (karcecʻin)
subjunctive
	present	կարծիցեմ (karcicʻem)	կարծիցես (karcicʻes)	կարծիցէ (karcicʻē)	կարծիցեմք (karcicʻemkʻ)	կարծիցէք (karcicʻēkʻ)	կարծիցեն (karcicʻen)
	aorist	կարծեցից (karcecʻicʻ)	կարծեսցես (karcescʻes)	կարծեսցէ (karcescʻē)	կարծեսցուք (karcescʻukʻ)	կարծեսջիք (karcesǰikʻ)	կարծեսցեն (karcescʻen)
imperatives
	imperative	—	կարծեա՛ (karceá)	—	—	կարծեցէ՛ք (karcecʻḗkʻ)	—
	cohortative	—	կարծեսջի՛ր (karcesǰír)	—	—	կարծեսջի՛ք (karcesǰíkʻ)	—
	prohibitive	—	մի՛ կարծեր (mí karcer)	—	—	մի՛ կարծէք (mí karcēkʻ)	—

rare

mediopassive
		singular			plural
infinitive		կարծել, կարծիլ* (karcel, karcil*)		participle	կարծեցեալ, կարծեալ (karcecʻeal, karceal)
causative		կարծեցուցանեմ (karcecʻucʻanem)		aorist stem	կարծեց- (karcecʻ-)

		1^st person	2^nd person	3^rd person	1^st person	2^nd person	3^rd person
indicative
	present	կարծիմ (karcim)	կարծիս (karcis)	կարծի (karci)	կարծիմք (karcimkʻ)	կարծիք (karcikʻ)	կարծին (karcin)
	imperfect	կարծէի (karcēi)	կարծէիր (karcēir)	կարծէր, կարծիւր (karcēr, karciwr)	կարծէաք (karcēakʻ)	կարծէիք (karcēikʻ)	կարծէին (karcēin)
	aorist	կարծեցայ (karcecʻay)	կարծեցար (karcecʻar)	կարծեցաւ (karcecʻaw)	կարծեցաք (karcecʻakʻ)	կարծեցայք (karcecʻaykʻ)	կարծեցան (karcecʻan)
subjunctive
	present	կարծիցիմ (karcicʻim)	կարծիցիս (karcicʻis)	կարծիցի (karcicʻi)	կարծիցիմք (karcicʻimkʻ)	կարծիցիք (karcicʻikʻ)	կարծիցին (karcicʻin)
	aorist	կարծեցայց (karcecʻaycʻ)	կարծեսցիս (karcescʻis)	կարծեսցի (karcescʻi)	կարծեսցուք (karcescʻukʻ)	կարծեսջիք (karcesǰikʻ)	կարծեսցին (karcescʻin)
imperatives
	imperative	—	կարծեա՛ց (karceácʻ)	—	—	կարծեցարո՛ւք (karcecʻarúkʻ)	—
	cohortative	—	կարծեսջի՛ր (karcesǰír)	—	—	կարծեսջի՛ք (karcesǰíkʻ)	—
	prohibitive	—	մի՛ կարծիր (mí karcir)	—	—	մի՛ կարծիք (mí karcikʻ)	—

post-classical

Derived terms

աղեկարծ (ałekarc)
աղէկարծ (ałēkarc)
ամենակարծ (amenakarc)
այլակարծիք (aylakarcikʻ)
անկարծ (ankarc)
անկարծական (ankarcakan)
անկարծահաս (ankarcahas)
անկարծելի (ankarceli)
անկարծիս (ankarcis)
անկարծիք (ankarcikʻ)
անկարծութիւն (ankarcutʻiwn)
անկեղակարծ (ankełakarc)
անկեղակարծելի (ankełakarceli)
անտարակարծ (antarakarc)
բնակարծիք (bnakarcikʻ)
դժուարակարծելի (džuarakarceli)
եղակարծ (ełakarc)
ընդունայնակարծ (əndunaynakarc)
իմաստակարծ (imastakarc)
կաղակարծ (kałakarc)
կաղակարծելի (kałakarceli)
կաղակարծութիւն (kałakarcutʻiwn)
կարծ (karc)
կարծական (karcakan)
կարծակից (karcakicʻ)
կարծեալ (karceal)
կարծելութիւն (karcelutʻiwn)
կարծեխօս (karcexōs)
կարծեցեալ (karcecʻeal)
կարծեցուցանեմ (karcecʻucʻanem)
կարծեցուցիչ (karcecʻucʻičʻ)
կարծիք (karcikʻ)
կարծկոտութիւն (karckotutʻiwn)
կարծողական (karcołakan)
կարծոտ (karcot)
կարծումն (karcumn)
կեղակարծ (kełakarc)
կեղակարծաբար (kełakarcabar)
կեղակարծելի (kełakarceli)
կեղակարծեմ (kełakarcem)
կեղակարծիք (kełakarcikʻ)
կեղակարծութիւն (kełakarcutʻiwn)
յաղակարծ (yałakarc)
յայլակարծուց (yaylakarcucʻ)
յանկարծ (yankarc)
յանկարծաբաց (yankarcabacʻ)
յանկարծաբուղխ (yankarcabułx)
յանկարծագիւտ (yankarcagiwt)
յանկարծագոյն (yankarcagoyn)
յանկարծագործ (yankarcagorc)
յանկարծադէմ (yankarcadēm)
յանկարծադէպ (yankarcadēp)
յանկարծազեղ (yankarcazeł)
յանկարծաթափ (yankarcatʻapʻ)
յանկարծածագ (yankarcacag)
յանկարծածին (yankarcacin)
յանկարծական (yankarcakan)
յանկարծակի (yankarcaki)
յանկարծահաս (yankarcahas)
յանկարծամահ (yankarcamah)
յանկարծաշարժ (yankarcašarž)
յանկարծացասումն (yankarcacʻasumn)
յանկարծերեւեաց (yankarcereweacʻ)
յանկարծութիւն (yankarcutʻiwn)
յանկարծուստ (yankarcust)
յանկարծօրեայ (yankarcōreay)
յանկարծօրէն (yankarcōrēn)
յեղակարծ (yełakarc)
յեղակարծում (yełakarcum)
նախակարծ (naxakarc)
ուղղակարծ (ułłakarc)
չարակարծ (čʻarakarc)
ջրակարծ (ǰrakarc)
ստակարծ (stakarc)
ստակարծող (stakarcoł)
ստակարծութիւն (stakarcutʻiwn)
վաղակարծ (vałakarc)
վաղակարծեմ (vałakarcem)
տարակարծ (tarakarc)
տարակարծեալ (tarakarceal)
տարակարծելի (tarakarceli)
տիրակարծ (tirakarc)

Descendants

Armenian: կարծել (karcel)

References

More information

Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836) “կարծեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 1069c
Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836) “կարծի”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 1070a
Petrosean, Matatʻeay (1879) “կարծեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 334a
Petrosean, Matatʻeay (1879) “կարծի”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 334a
Thomson, Robert W. (1989) An Introduction to Classical Armenian, 2nd edition, Delmar, New York: Caravan Books, page 210

^ Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “կարծ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, pages 251–252
^ Schmitt, Rüdiger (2007) Grammatik des Klassisch-Armenischen mit sprachvergleichenden Erläuterungen (Innsbrucker Beiträge zur Sprachwissenschaft) (in German), 2nd edition, Innsbruck: Institut für Sprachwissenschaft der Universität Innsbruck, page 186
^ Pedersen, Holger (1906) “Armenisch und die Nachbarsprachen”, in Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung auf dem Gebiete der Indogermanischen Sprachen (in German), volume 39, number 3, page 379
^ Pokorny, Julius (1959) Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume 2, Bern, München: Francke Verlag, page 353
^ Frisk, Hjalmar (1960) “կարծեմ”, in Griechisches etymologisches Wörterbuch (in German), volume I, Heidelberg: Carl Winter, pages 321–322
^ Belardi, Walter (2009) Elementi di armeno aureo (Biblioteca di ricerche linguistiche e filologiche; 57.3) (in Italian), volume III, Rome: Il Calamo, page 98
^ “ܩܪܨܐ”, in Sureth Dictionary, Association Assyrophile de France, 2023 July 29 (last accessed), without the Armenian
^ “qrṣ³”, in The Comprehensive Aramaic Lexicon Project, Cincinnati: Hebrew Union College, 1986–, without the Armenian
^ Kaufman, Stephen A. (1974) The Akkadian Influences on Aramaic (The Oriental Institute of the University of Chicago Assyriological Studies; 19)‎^[1], Chicago and London: The University of Chicago Press, →ISBN, page 63, without the Armenian

[1] Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “կարծ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, pages 251–252

[2] Schmitt, Rüdiger (2007) Grammatik des Klassisch-Armenischen mit sprachvergleichenden Erläuterungen (Innsbrucker Beiträge zur Sprachwissenschaft) (in German), 2nd edition, Innsbruck: Institut für Sprachwissenschaft der Universität Innsbruck, page 186

[3] Pedersen, Holger (1906) “Armenisch und die Nachbarsprachen”, in Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung auf dem Gebiete der Indogermanischen Sprachen (in German), volume 39, number 3, page 379

[4] Pokorny, Julius (1959) Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume 2, Bern, München: Francke Verlag, page 353

[5] Frisk, Hjalmar (1960) “կարծեմ”, in Griechisches etymologisches Wörterbuch (in German), volume I, Heidelberg: Carl Winter, pages 321–322

[6] Belardi, Walter (2009) Elementi di armeno aureo (Biblioteca di ricerche linguistiche e filologiche; 57.3) (in Italian), volume III, Rome: Il Calamo, page 98

[7] “ܩܪܨܐ”, in Sureth Dictionary, Association Assyrophile de France, 2023 July 29 (last accessed), without the Armenian

[8] “qrṣ³”, in The Comprehensive Aramaic Lexicon Project, Cincinnati: Hebrew Union College, 1986–, without the Armenian

[9] Kaufman, Stephen A. (1974) The Akkadian Influences on Aramaic (The Oriental Institute of the University of Chicago Assyriological Studies; 19)‎^[1], Chicago and London: The University of Chicago Press, →ISBN, page 63, without the Armenian

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]