լսեմ
Jump to navigation
Jump to search
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]From *լուսեմ (*lusem), from *լուս- (*lus-), from Proto-Indo-European *ḱluns-, from *ḱlew- (“to hear”). Related to լուր (lur), լուռ (luṙ), լու (lu).
Verb
[edit]լսեմ • (lsem) (aorist indicative լուայ)
- to hear; to listen to
- չլսելոյն, չլուելոյն առնել ― čʻlseloyn, čʻlueloyn aṙnel ― to turn a deaf ear to
- լուայ զի ― luay zi ― I have heard it said that
- լուարո՛ւք ինձ ― luarúkʻ inj ― listen to me, hear me!
- ոչ լսեն ինձ ― očʻ lsen inj ― they do not listen to me
- լսել զչար հոտ ― lsel zčʻar hot ― to perceive the foul odour
- to grant, to hearken to the prayer of
- լո՛ւր մեզ ― lúr mez ― hearken to us, grant our prayer!
- to understand
Conjugation
[edit]caus=onPlease see Module:checkparams for help with this warning.
active
| infinitive | լսել (lsel) | participle | լուեալ (lueal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | լուուցանեմ, լսեցուցանեմ (luucʻanem, lsecʻucʻanem) | aorist stem | լու- (lu-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | լսեմ (lsem) | լսես (lses) | լսէ (lsē) | լսեմք (lsemkʻ) | լսէք (lsēkʻ) | լսեն (lsen) | |
| imperfect | լսէի, լսեի* (lsēi, lsei*) | լսէիր, լսեիր* (lsēir, lseir*) | լսէր (lsēr) | լսէաք, լսեաք* (lsēakʻ, lseakʻ*) | լսէիք, լսեիք* (lsēikʻ, lseikʻ*) | լսէին, լսեին* (lsēin, lsein*) | |
| aorist | — | — | — | — | — | — | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | լսիցեմ (lsicʻem) | լսիցես (lsicʻes) | լսիցէ (lsicʻē) | լսիցեմք (lsicʻemkʻ) | լսիցէք (lsicʻēkʻ) | լսիցեն (lsicʻen) | |
| aorist | — | լուիցես (luicʻes) | լուիցէ (luicʻē) | լուիցուք (luicʻukʻ) | լուիջիք (luiǰikʻ) | լուիցեն (luicʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | լո՛ւր (lúr) | — | — | — | — | |
| cohortative | — | լուիջի՛ր (luiǰír) | — | — | լուիջի՛ք (luiǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ լսեր (mí lser) | — | — | մի՛ լսէք (mí lsēkʻ) | — | |
| *rare the conjugation is irregular | |||||||
mediopassive
| infinitive | լսել, լսիլ* (lsel, lsil*) | participle | լուեալ (lueal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | լուուցանեմ, լսեցուցանեմ (luucʻanem, lsecʻucʻanem) | aorist stem | լու- (lu-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | լսիմ (lsim) | լսիս (lsis) | լսի (lsi) | լսիմք (lsimkʻ) | լսիք (lsikʻ) | լսին (lsin) | |
| imperfect | լսէի (lsēi) | լսէիր (lsēir) | լսէր, լսիւր (lsēr, lsiwr) | լսէաք (lsēakʻ) | լսէիք (lsēikʻ) | լսէին (lsēin) | |
| aorist | լուայ (luay) | լուար (luar) | լուաւ (luaw) | լուաք (luakʻ) | լուայք (luaykʻ) | լուան (luan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | լսիցիմ (lsicʻim) | լսիցիս (lsicʻis) | լսիցի (lsicʻi) | լսիցիմք (lsicʻimkʻ) | լսիցիք (lsicʻikʻ) | լսիցին (lsicʻin) | |
| aorist | լուայց (luaycʻ) | — | — | — | — | — | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | — | — | — | լուա՛յք, լուարո՛ւք (luáykʻ, luarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | լուիջի՛ր (luiǰír) | — | — | լուիջի՛ք (luiǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ լսիր (mí lsir) | — | — | մի՛ լսիք (mí lsikʻ) | — | |
| *post-classical the conjugation is irregular | |||||||
Derived terms
[edit]- անլսելի (anlseli)
- անլսելութիւն (anlselutʻiwn)
- անլսող (anlsoł)
- անլսողութիւն (anlsołutʻiwn)
- անլսութիւն (anlsutʻiwn)
- անլսուրդ (anlsurd)
- առլսեմ (aṙlsem)
- առլսի (aṙlsi)
- թերալսեմ (tʻeralsem)
- լսական (lsakan)
- լսասէր (lsasēr)
- լսասիրութիւն (lsasirutʻiwn)
- լսարան (lsaran)
- լսաւորութիւն (lsaworutʻiwn)
- լսելափակ (lselapʻak)
- լսելի (lseli)
- լսելութիւն (lselutʻiwn)
- լսեցուցանեմ (lsecʻucʻanem)
- լսող (lsoł)
- լսողական (lsołakan)
- լսողասէր (lsołasēr)
- լսողութիւն (lsołutʻiwn)
- լսու (lsu)
- լսումն (lsumn)
- լսօղ (lsōł)
- համալսարան (hamalsaran)
- համալսեմ (hamalsem)
- տարալսեմ (taralsem)
- տարալսութիւն (taralsutʻiwn)
Descendants
[edit]- Armenian: լսել (lsel)
References
[edit]- Petrosean, Matatʻeay (1879) “լսեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn, Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “լսեմ”, in Hayerēn armatakan baṙaran (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “լսեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Abrahamyan, Ašot (1976) Grabari jeṙnark[1] (in Armenian), 4th edition, Yerevan: Luys
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 314
- Godel, Robert (1975) An introduction to the study of classical Armenian, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, page 114