Jump to content

załoga

From Wiktionary, the free dictionary
See also: zaloga and załogą

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *zaloga, an alternative form of *zalogъ. By surface analysis, deverbal from zalec. First attested in the 14th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /zaɫɔɡa/
  • IPA(key): (15th CE) /zaɫɔɡa/

Noun

[edit]

załoga f

  1. foundation, base
    • 1874-1891 [1436], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[1], [2], [3], volume XXIII, page 278:
      De occultis sub terra vitalem sucum trahit arbor et humane vite latet in precordiis fundamentum, gl. principium, orgio zaloga
      [De occultis sub terra vitalem sucum trahit arbor et humane vite latet in precordiis fundamentum, gl. principium, orgio załoga]
  2. loan of money, inventory, grain etc., granted by a lord to a peasant for the purpose of settling
    • 1858 [1491-1504], Pismo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi‎[4], volume IV, Biblioteka Warszawska, page 651:
      Qui (sc. cmetho) profugit de bonis [...] recessit a suis bonis videlicet quatuor bobus, qui dati fuerunt per modum muneris al. zalogą bydlną
      [Qui (sc. cmetho) profugit de bonis [...] recessit a suis bonis videlicet quatuor bobus, qui dati fuerunt per modum muneris al. załogę bydlną]
    1. (attested in Greater Poland) money or any equivalent used to settle debts
      • 1440, rękopiśmienne ekscerpty - glosy z rozariusza z rękopisu znajdującego się w zbiorach Biblioteki Klasztornej oo. Paulinów na Jasnej Górze pod sygn. II 25 z r. 1444, page 180v:
        Obstagium dicitur obsidis uel pignoris mora vlg. szaloga
        [Obstagium dicitur obsidis uel pignoris mora vlg. załoga]
      • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 152v:
        Obstagium vlg. zaloga
        [Obstagium vlg. załoga]
      • End of the 15th century, Wokabularz petersburski I, Cesarskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu, sygn. Lat.Q.ch.XVI.33, page 7:
        Obstagium szaloga
        [Obstagium załoga]
      • End of the 15th century, Wokabularz petersburski II, Cesarskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu, sygn. Lat.F.ch.XVI.12, page 9:
        Obstagium zaloga
        [Obstagium załoga]
      • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 90v:
        Obstagia zaloga
        [Obstagia załoga]
      • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 90v:
        Obstagium eyn leystung zalogą
        [Obstagium eyn leystung załoga]
  3. (attested in Greater Poland) residence in an inn on the debtor's account until said debt is repaid
    • 1959 [1393], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 134, Poznań:
      Isz Micolay vtenczasz v szalodze leszal, *keydi Drzeszka (pro Dzerszka) poziwala gego dzeczy
      [Iż Mikołaj wtenczas w załodze leżał, kiedy Dzierżka pozywała jego dzieci]
    • 1959 [1420], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1070, Poznań:
      Yaco Yąn Dzurka w[je]chal w szaloga verną w *Szemotulel, gdze mu Bogusz vkasal
      [Jako Jan Dziurka w[je]chał w załogę wierną w Szemotulech, gdzie mu Bogusz ukazał]
  4. (attested in Greater Poland) pledge
    • 1967 [1404], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 220, Kościan:
      Iaco mi Czibek ne movil o ten con, aleszem gi vicupil s salogi
      [Jako mi Czcibek (czy Cibek) nie mowił o ten koń, ależem ji wykupił z załogi]
  5. trick, deceit, fraud; ambush
    • 1977 [Middle of the 15th century], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Polskie glosy w rękopisie Kroniki Wincentego Kadłubka, page 14:
      Iste fugitivus tam viris quam viribus collectis a tergo surrepit ratus, aut incautum insidiis, gl. sc. suis zalogamy, involuere
      [Iste fugitivus tam viris quam viribus collectis a tergo surrepit ratus, aut incautum insidiis, gl. sc. suis załogami, involuere]
    1. (attested in Greater Poland) place of ambush
      • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[5], Greater Poland, pages 9, 30:
        Szyedzy w zalogach (in insidiis) z bogatymy, w tagemnyczach, aby zabyl nyewynnego
        [Siedzi w załogach (in insidiis) z bogatymi, w tajemnicach, aby zabił niewinnego]
    2. people waiting in ambush
      • 1930 [c. 1455], “Jos”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[6], 8, 19:
        A gdysz podnyesze (sc. Jozue) scyt..., zaloga (insidiae), ges to syø tagila, powstala natichmyast
        [A gdyż podniesie (sc. Jozue) szczyt..., załoga (insidiae), jeż to się tajiła, powstała natychmiast]
  6. (attested in Masovia) type of ornament for women's clothing, worn on the chest
    • 1879-1920 [1494], Sprawozdania Komisji do Badania Historii Sztuki w Polsce‎[7], volume VIII, Masovia, page CLX:
      Duo pectoralia al. zalogy margaritis contexta
      [Duo pectoralia al. załogi margaritis contexta]

Derived terms

[edit]
nouns
[edit]
nouns

Descendants

[edit]
  • Polish: załoga
  • Silesian: załoga

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005) “załoga”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Mańczak, Witold (2017) “załoga”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “załoga”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
  • Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “załoga”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

[edit]
Polish Wikipedia has an article on:
Wikipedia pl

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish załoga. By surface analysis, deverbal from zalec.

Pronunciation

[edit]
 
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -ɔɡa
  • Syllabification: za‧ło‧ga

Noun

[edit]

załoga f (related adjective załogowy)

  1. crew (group of people operating a vehicle)
  2. staff, crew (group of people operating a business or other similar enterprise)
    Synonyms: kadra, obsada, personel
  3. (military) fireteam, task force (group of soldiers chosen by a leader to carry out a particular task)
  4. (Near Masovian) certain amount of rapeseed grain from which oil is extracted
  5. (obsolete) loan or help provided to peasants by the lord in the form of grain, livestock; money to be returned in the form of benefits or corvée
  6. (obsolete) livestock and deadstock
  7. (obsolete) insurance, guarantee, warranty
  8. (obsolete) obstacle, barrier
    Synonyms: przeszkoda, zapora
  9. (obsolete) pleat on a dress, skirt, or garment; lapel, flap on a coat
  10. (obsolete) foundation (that which is laid)
    Synonym: fundament
  11. (obsolete) settlement; garrison
  12. (obsolete) convoy, escort
  13. (obsolete) allowance, benefit, welfare
    Synonyms: zapomoga, zasiłek
  14. (obsolete) help, aid
    Synonym: pomoc
  15. (obsolete, finance) savings fund
  16. (obsolete) expense (covered cost)
    Synonyms: ekspens, nakład, wydatek
  17. (obsolete) beech or hornbeam wedge driven into the end of a cylinder to secure a hoop
  18. (obsolete) parapet
    Synonym: przedpiersie

Declension

[edit]
Declension of załoga
singular plural
nominative załoga załogi
genitive załogi załóg
dative załodze załogom
accusative załogę załogi
instrumental załogą załogami
locative załodze załogach
vocative załogo załogi

Trivia

[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), załoga is one of the most used words in Polish, appearing 14 times in scientific texts, 44 times in news, 35 times in essays, 15 times in fiction, and 1 time in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 109 times, making it the 578th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References

[edit]
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “załoga”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 738

Further reading

[edit]
  • załoga in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • załoga in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “załoga”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • “ZAŁOGA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 05.01.2010
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “załoga”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “załoga”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “załoga”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 158
  • Władysław Matlakowski (1891) “załoga”, in “Zbiór wyrazów ludowych dawnej ziemi czerskiej”, in Sprawozdania Komisyi Językowej Akademii Umiejętności, volume 4, Krakow: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, page 371

Silesian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish załoga.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): /zaˈwɔ.ɡa/
  • Rhymes: -ɔɡa
  • Syllabification: za‧ło‧ga

Noun

[edit]

załoga f

  1. (architecture) support, bracket, cantilever
  2. (military) rear cover

Further reading

[edit]
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=załoga&oldid=83310632"