krew

Kashubian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *kry̑.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈkrɛf/
• Rhymes: -ɛf
• Syllabification: krew

Noun

krew f

1. blood (vital liquid flowing in the bodies of many types of animals that usually conveys nutrients and oxygen)

Declension

Declension of krew

	singular
nominative	krew
genitive	krwi/krwie
dative	krwi/krwie
accusative	krew
instrumental	krwią
locative	krwi/krwie
vocative	krwi

Further reading

• Stefan Ramułt (1893) “krev”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), page 79
• Jan Trepczyk (1994) “krew”, in Słownik polsko-kaszubski (in Kashubian), volumes 1–2
• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “krew”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎^[1]
• “krew”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Old Polish

Alternative forms

• kry

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *kry̑. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /krɛfʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /krɛfʲ/

Noun

krew f (related adjective krewny)

1. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) blood (vital liquid flowing in the bodies of many types of animals that usually conveys nutrients and oxygen)

   Synonym: posoka

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 13, 6:

     Richle nogi gich ku przeliczu krwe (ad effundendum sanguinem)

     [Rychłe nogi jich ku przeliciu krwie (ad effundendum sanguinem)]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 36r:

     Cruor blut poszoką krew'

     [Cruor blut posoka krew']

   • 1424, Kanon mszy św., Canon missae., volume III, page 58:

     To gest zayste kelich krwe moyey (calix sanguinis mei)..., yaasz krew za waas y za wele luda bąndze roszlana

     [To jest zajiste kielich krwie mojej (calix sanguinis mei)..., jaż krew za was i za wiele luda będzie rozlana]

   • 1424, Kanon mszy św., Canon missae., volume III, page 66:

     Przyyąncze czyala y krwe (perceptio corporis) ... ne bøndz my na sąnd any na potøpyene

     [Przyjęcie ciała i krwie ... nie bądź mi na sąd ani na potępienie]

2. (figuratively, attested in Greater Poland) death (cessation of life and all associated processes)

   Synonym: śmierć

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[3], Greater Poland, pages 9, 12:

     Powyedaycze myedzy lyudem naukę yego, bo zyskuyę krwye (quoniam requirens sanguinem eorum recordatus est) gych wspomyenąl iest, nye zapomyenąl iest wolanya vbogych

     [Powiedajcie miedzy ludem naukę jego, bo zyskuję krwie (quoniam requirens sanguinem eorum recordatus est) jich wspomienął jest, nie zapomienął jest wołania ubogich]

3. murder

   Synonym: morderstwo

   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[4], 22, 2:

     A pakly wilomy zlodzyey doom, ... a nalyeszon bi byl, a wszøøw ranø vmarlby, ten ktory bi byl, nye bødzye wynyen krwye (percussor non erit reus sanguinis)

     [A pakli wyłomi złodziej dom, ... a nalezion by był, a wziąw ranę umarłby, ten ktory by bił, nie będzie winien krwie (percussor non erit reus sanguinis)]

4. (attested in Lesser Poland) responsibility for murder
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[5], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 50, 15:

     Zbaw me ode krwy (libera me de sanguinibus), bosze

     [Zbaw mie ode krwi (libera me de sanguinibus), Boże]

5. (attested in Lesser Poland) human; man; person

   Synonym: człowiek

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[6], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 93, 21:

     Iuczachø w duszø prawego a crew newinnø (sanguinem innocentem, Puł: krew prawego) potøpyachø

     [Łuczachą w duszę prawego a krew niewinną (sanguinem innocentem, Puł: krew prawego) potępiachą]

6. (attested in Greater Poland) blood (family relationship due to birth)
   • 1902 [1406], “Wybór zapisek sądowych grodzkich i ziemskich wielkopolskich z XV wieku”, in Franciszek Piekosiński, editor, Studia, rozprawy i materiały z dziedziny historii polskiej i prawa polskiego‎^[7], volume 6, Poznań, Pyzdry, Kościan, Gniezno, page 306:

     Dzerszek yest krwø bliszszi ku Clonowczu... nisz Ramsz

     [Dzierżek jest krwią bliższy ku Klonowcu... niż Ramsz]

7. (attested in Greater Poland) blood; lineage

   Synonym: ród

   • 1959 [1390], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 272, Poznań:

     Jandrzey iest nasz brath, nasz kleynothnik y z nassey krwe wyssedl

     [Jędrzej jest nasz brat, nasz klejnotnik i z naszej krwie wyszedł]

8. (attested in Greater Poland) blood; relative
   • 1959 [1393], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 178, Poznań:

     Jan gest nasz brat, naszego cleynota, naszego sczitha y nasza kref

     [Jan jest nasz brat, naszego klejnota, naszego szczyta i nasza krew]

9. (attested in Greater Poland) blood (sap or juice which flows in or from plants)
   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[8], Greater Poland, page Deut 21:

     Postawyl gy nad wyssokø zyemyø, aby yadl... kozly z tlustoszczyø pszenycze a krew grona (sanguinem uvae biberet meracissimum Deut 32, 14) pyl[y] nayczyszczø

     [Postawił ji nad wysoką ziemią, aby jadł... kozły z tlustością pszenice a krew grona (sanguinem uvae biberet meracissimum Deut 32, 14) pił[y] najczyscz<sz>ą]

Derived terms

(adjectives):

• krewki
• krwawy
• przyrodzony krwią

(nouns):

• mąż krwi

Related terms

(adjectives):

• krwawny

(nouns):

• krewkość
• krewność
• krwawe
• krwawione
• krwawne
• okrwawienie
• ukrwawienie
• zekrwawienie

(verbs):

• krwawić impf
• rozkrwawić pf
• skrwawić pf
• ukrwawić pf

Descendants

• Polish: krew
• Silesian: krew

References

• Boryś, Wiesław (2005) “krew”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “krew”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Mańczak, Witold (2017) “krew”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “krew”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “krew”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “krew”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish krew.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈkrɛf/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈkrɛfʲ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛf
• Syllabification: krew

Noun

krew f

1. blood (vital liquid flowing in the bodies of many types of animals that usually conveys nutrients and oxygen)
2. blood (temper of mind; disposition; mood)

   Synonym: temperament

3. blood (origin, kinship; race)
4. (Middle Polish, physiology) discharge

   Synonym: wydzielina

5. (Middle Polish) blood; Further details are uncertain.
   • 1572, Sz. Budny, Biblija‎^[9], page Ps 5/7[6]:

     mężem krwáwym y zdrajcą wł. krwie y zdrády/ ále krwi ieſt plurale. (‒) brzydzi ſię Iehowá.

     [mężem krwawym i zdrajcą wł. krwie i zdrady/ ale krwi jest plurale. (‒) brzydzi się Jehowa.]

Declension

Declension of krew

	singular
nominative	krew
genitive	krwi
dative	krwi
accusative	krew
instrumental	krwią
locative	krwi
vocative	krwi

Derived terms

(adjectives):

• bez kropli krwi
• czystej krwi
• krwawy
• krwiożerczy
• krwisty
• pełnej krwi angielskiej
• z krwi i kości
• żądny krwi

(adverbs):

• do krwi
• do ostatniej kropli
• do pierwszej krwi
• z zimną krwią
• za cenę krwi

(interjections):

• niech nagła krew zaleje
• psiakrew

(nouns):

• białe ciałko krwi
• błękitna krew
• braterstwo krwi
• czerwone ciałko krwi
• grupa krwi
• krew obwodowa
• krew z krwi, kość z kości
• krew z mlekiem
• krwiobieg
• krwiopijca
• krwiściąg
• krwotok
• książę krwi
• niewinna krew
• płytka krwi
• rozlew krwi
• świeża krew
• upust krwi
• więzy krwi
• zew krwi

(phrases):

• krew nie woda
• krew się polała
• ta zniewaga krwi wymaga
• w żyłach płynie krew

(verbs):

• iść jak krew z nosa impf
• krew odpłynęła z twarzy pf, krew odpływa z twarzy impf
• krew się zagotowała pf, krew się gotuje impf
• krew zalała pf, krew zalewa impf
• krew zastygła w żyłach pf, krew zastyga w żyłach impf
• ławić się we krwi impf
• mieć krew na rękach impf
• mieć we krwi impf
• napsuć krwi pf, psuć krew impf
• przelać krew pf, przelewać krew impf
• puścić krew pf, puszczać krew impf
• spłynąć krwią pf, spływać krwią impf
• uderzyła do głowy pf, krew uderza do głowy impf
• uderzyła do twarzy pf, krew uderza do twarzy impf
• utopić we krwi pf, topić we krwi impf
• wejść w krew pf, wchodzić w krew impf
• wzburzyć krew pf, burzyć krew impf
• zalać się krwią pf, zalewać się krwią impf
• zapłacić krwią pf, płacić krwią impf
• zmrozić krew w żyłach pf, zmrozić krew w żyłach impf

Related terms

(adjectives):

• bezkrwawy
• bezkrwisty

(adverb):

• bezkrwawo

(nouns):

• krwawica

(verbs):

• krwawić impf

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), krew is one of the most used words in Polish, appearing 30 times in scientific texts, 11 times in news, 6 times in essays, 23 times in fiction, and 17 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 87 times, making it the 732nd most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• krew in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• krew in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “krew”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “KREW”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 03.06.2009
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “krew”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “krew”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1902), “krew”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 2, Warsaw, page 546

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish krew.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈkrɛf/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛf
• Syllabification: krew

Noun

krew f

1. blood (vital liquid flowing in the bodies of many types of animals that usually conveys nutrients and oxygen)

Conjugation

Declension of krew

	singular	plural
nominative	krew	krwie
genitive	krwie	krwi
dative	krwi	krwiōm
accusative	krew	krwie
instrumental	krwiōm	krwiami/krwiōma
locative	krwi	krwiach
vocative	krwi	krwie

Derived terms

(adjectives):

• krewny

Further reading

• krew in dykcjonorz.eu
• krew in silling.org
• Aleksandra Wencel (2023) “krew”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 338