ცხოველი

Georgian

Etymology

From Old Georgian ცხოველი (cxoveli), ცხოელი (cxoeli), from Proto-Georgian-Zan *c₁xow-el-, from *c₁xow- (whence also Georgian ცხვარი (cxvari), Georgian ცხოვრება (cxovreba)). Cognate with Mingrelian ჩხოუ (čxou, “cow”) and Laz მჩხური (mçxuri, “sheep”); see below for more.

Pronunciation

• IPA^(key): [t͡sʰχoveli]
• Hyphenation: ცხო‧ვე‧ლი

Noun

ცხოველი • (cxoveli) (plural ცხოველები)

1. beastly animal

Inflection

Declension of ცხოველი (see Georgian declension)
	singular	plural	archaic plural
nominative	ცხოველი (cxoveli)	ცხოველები (cxovelebi)	ცხოველნი (cxovelni)
ergative	ცხოველმა (cxovelma)	ცხოველებმა (cxovelebma)	ცხოველთ(ა) (cxovelt(a))
dative	ცხოველს(ა) (cxovels(a))	ცხოველებს(ა) (cxovelebs(a))	ცხოველთ(ა) (cxovelt(a))
genitive	ცხოველის(ა) (cxovelis(a))	ცხოველების(ა) (cxovelebis(a))	ცხოველთ(ა) (cxovelt(a))
instrumental	ცხოველით(ა) (cxovelit(a))	ცხოველებით(ა) (cxovelebit(a))
adverbial	ცხოველად(ა) (cxovelad(a))	ცხოველებად(ა) (cxovelebad(a))
vocative	ცხოველო (cxovelo)	ცხოველებო (cxovelebo)	ცხოველნო (cxovelno)
Notes: archaic plurals might not exist.

Postpositional inflection of ცხოველი (see Georgian postpositions)
postpositions taking the dative case	singular	plural
-ზე (-ze, “on”)	ცხოველზე (cxovelze)	ცხოველებზე (cxovelebze)
-თან (-tan, “near”)	ცხოველთან (cxoveltan)	ცხოველებთან (cxovelebtan)
-ში (-ši, “in”)	ცხოველში (cxovelši)	ცხოველებში (cxovelebši)
-ვით (-vit, “like”)	ცხოველივით (cxovelivit)	ცხოველებივით (cxovelebivit)
postpositions taking the genitive case	singular	plural
-თვის (-tvis, “for”)	ცხოველისთვის (cxovelistvis)	ცხოველებისთვის (cxovelebistvis)
-ებრ (-ebr, “like”)	ცხოველისებრ (cxovelisebr)	ცხოველებისებრ (cxovelebisebr)
-კენ (-ḳen, “towards”)	ცხოველისკენ (cxovelisḳen)	ცხოველებისკენ (cxovelebisḳen)
-გან (-gan, “from/of”)	ცხოველისგან (cxovelisgan)	ცხოველებისგან (cxovelebisgan)
-ადმი (-admi, “in relation to”)	ცხოველისადმი (cxovelisadmi)	ცხოველებისადმი (cxovelebisadmi)
postpositions taking the instrumental case	singular	plural
-დან (-dan, “from/since”)	ცხოველიდან (cxovelidan)	ცხოველებიდან (cxovelebidan)
-ურთ (-urt, “together with”)	ცხოველითურთ (cxoveliturt)	ცხოველებითურთ (cxovelebiturt)
postpositions taking the adverbial case	singular	plural
-მდე (-mde, “up to”)	ცხოველამდე (cxovelamde)	ცხოველებამდე (cxovelebamde)

Derived terms

• გარეული ცხოველი (gareuli cxoveli)
• შინაური ცხოველი (šinauri cxoveli)

Related terms

• ცხოვრება (cxovreba)
• ცხონებული (cxonebuli)

See also

• საქონელი (sakoneli)

Adjective

Adjectival declension of ცხოველი

Case	adjective
nominative, genitive, instrumental	ცხოველი (cxoveli)
ergative	ცხოველმა (cxovelma)
dative, adverbial	ცხოველ (cxovel)
vocative	ცხოველო (cxovelo)

ცხოველი • (cxoveli) (comparative უფრო ცხოველი, superlative ყველაზე ცხოველი)

1. lively, keen, strong, passionate

Synonyms

• ცოცხალი (cocxali)

Derived terms

• სიცხოველე (sicxovele)

Old Georgian

Alternative forms

• ცხოელი (cxoeli)

Etymology

From Proto-Georgian-Zan *c₁xow-el-, formed by affixing *с₁xow- with the word-forming suffix *-el-. Words of the same origin include ცხოვრება (cxovreba), ცხოვარი (cxovari), ცხონება (cxoneba), etc.

Noun

ცხოველი • (cxoveli)

1. animal
2. beast

Adjective

ცხოველი • (cxoveli)

1. alive, animate

Derived terms

• სუეტიცხოველი (sueṭicxoveli)

Descendants

• Georgian: ცხოველი (cxoveli)

References

• Fähnrich, Heinz, Sarǯvelaʒe, Zurab (2000) Kartvelur enata eṭimologiuri leksiḳoni [Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages] (in Georgian), 2nd edition, Tbilisi: University Press, page 606
• Klimov, G. A. (1998) Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages (Trends in linguistics. Documentation; 16), New York, Berlin: Mouton de Gruyter, page 276
• Fähnrich, Heinz (2007) Kartwelisches Etymologisches Wörterbuch [Kartvelian Etymological Dictionary] (Handbuch der Orientalistik; VIII.18) (in German), Leiden, Boston: Brill, page 585
• Abulaʒe, Ilia (1973) “ცხოველი”, in Ʒveli kartuli enis leksiḳoni (masalebi) [Dictionary of Old Georgian (Materials)]‎^[1] (in Georgian), Tbilisi: Metsniereba, page 522
• Orbeliani, Sulxan-Saba (1685–1716) “ცხოველი”, in S. Iordanišvili, editor, Siṭq̇vis ḳona kartuli, romel ars leksiḳoni [Collection of Georgian words, that is a dictionary]‎^[2], Tbilisi: Georgian SSR print, published 1949, page 435