Jump to content

सवितृ

From Wiktionary, the free dictionary

Sanskrit

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

From the full-grade of the root सू (, to impel, to vivify) + -तृ (-tṛ, agentive suffix).

Pronunciation

[edit]

Noun

[edit]

सवितृ (savitṛ́) stemm

  1. impeller, vivifier (epithet of Tvashtar)
    • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 3.55.19:
      दे॒वस्त्वष्टा॑ सवि॒ता वि॒श्वरू॑पः पु॒पोष॑ प्र॒जाः पु॑रु॒धा ज॑जान।
      इ॒मा च॒ विश्वा॒ भुव॑नान्यस्य म॒हद्दे॒वाना॑मसुर॒त्वमेक॑म्॥
      devástváṣṭā savitā́ viśvárūpaḥ pupóṣa prajā́ḥ purudhā́ jajāna.
      imā́ ca víśvā bhúvanānyasya maháddevā́nāmasuratvámékam.
      The divine Tvaṣṭā the impeller of all, the multiform, has begotten and nourished a numerous progeny, for all these worlds are of him; great and unequalled is the might of the gods.

Declension

[edit]
Masculine ṛ-stem declension of सवितृ (savitṛ́)
Singular Dual Plural
Nominative सविता
savitā́
सवितारौ / सवितारा¹
savitā́rau / savitā́rā¹
सवितारः
savitā́raḥ
Vocative सवितः
sávitaḥ
सवितारौ / सवितारा¹
sávitārau / sávitārā¹
सवितारः
sávitāraḥ
Accusative सवितारम्
savitā́ram
सवितारौ / सवितारा¹
savitā́rau / savitā́rā¹
सवितॄन्
savitṝ́n
Instrumental सवित्रा
savitrā́
सवितृभ्याम्
savitṛ́bhyām
सवितृभिः
savitṛ́bhiḥ
Dative सवित्रे
savitré
सवितृभ्याम्
savitṛ́bhyām
सवितृभ्यः
savitṛ́bhyaḥ
Ablative सवितुः
savitúḥ
सवितृभ्याम्
savitṛ́bhyām
सवितृभ्यः
savitṛ́bhyaḥ
Genitive सवितुः
savitúḥ
सवित्रोः
savitróḥ
सवितॄणाम्
savitṝṇā́m
Locative सवितरि
savitári
सवित्रोः
savitróḥ
सवितृषु
savitṛ́ṣu
Notes
  • ¹Vedic

Proper noun

[edit]

सवितृ (savitṛ́) stemm

  1. "The Vivifier"; the name of a Vedic solar deity described as the personification of the divine, vivifying influence of the Sun
    • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 1.35.2:
      आ कृ॒ष्णेन॒ रज॑सा॒ वर्त॑मानो निवे॒शय॑न्न॒मृतं॒ मर्त्यं॑ च।
      हि॒र॒ण्यये॑न सवि॒ता रथे॒ना दे॒वो या॑ति॒ भुव॑नानि॒ पश्य॑न्॥
      ā́ kṛṣṇéna rájasā vártamāno niveśáyannamṛ́taṃ mártyaṃ ca.
      hiraṇyáyena savitā́ ráthenā́ devó yāti bhúvanāni páśyan.
      Revolving through the darkened firmament, arousing mortal and immortal, the divine Savitā travels in his golden chariot, beholding the worlds.
    • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 3.62.10:
      तत्स॒वि॒तुर्वरे॑ण्यं॒ भर्गो॑ दे॒वस्य॑ धीमहि।
      धियो॒ यो न॑: प्रचो॒दया॑त्॥
      tátsavitúrváreṇyaṃ bhárgo devásya dhīmahi.
      dhíyo yó na: pracodáyāt.
      We meditate on that desirable light of the divine Savitā, who influences our pious rites.

Declension

[edit]
Masculine ṛ-stem declension of सवितृ (savitṛ́)
Singular Dual Plural
Nominative सविता
savitā́
सवितारौ / सवितारा¹
savitā́rau / savitā́rā¹
सवितारः
savitā́raḥ
Vocative सवितः
sávitaḥ
सवितारौ / सवितारा¹
sávitārau / sávitārā¹
सवितारः
sávitāraḥ
Accusative सवितारम्
savitā́ram
सवितारौ / सवितारा¹
savitā́rau / savitā́rā¹
सवितॄन्
savitṝ́n
Instrumental सवित्रा
savitrā́
सवितृभ्याम्
savitṛ́bhyām
सवितृभिः
savitṛ́bhiḥ
Dative सवित्रे
savitré
सवितृभ्याम्
savitṛ́bhyām
सवितृभ्यः
savitṛ́bhyaḥ
Ablative सवितुः
savitúḥ
सवितृभ्याम्
savitṛ́bhyām
सवितृभ्यः
savitṛ́bhyaḥ
Genitive सवितुः
savitúḥ
सवित्रोः
savitróḥ
सवितॄणाम्
savitṝṇā́m
Locative सवितरि
savitári
सवित्रोः
savitróḥ
सवितृषु
savitṛ́ṣu
Notes
  • ¹Vedic

References

[edit]