वर्ष

See also: वर्षा

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit वर्ष (varṣa, “rain, raining; year”). Doublet of बरस (baras).

Pronunciation

(Delhi) IPA^(key): /ʋəɾʂ/, [ʋɐɾʃ]

Noun

वर्ष • (varṣ) m

annum, year
Synonyms: बरस (baras), साल (sāl)

Declension

Declension of वर्ष (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	वर्ष varṣ	वर्ष varṣ
oblique	वर्ष varṣ	वर्षों varṣõ
vocative	वर्ष varṣ	वर्षो varṣo

Marathi

Marathi Wikipedia has an article on:

वर्ष

Wikipedia ^mr

Etymology

Borrowed from Sanskrit वर्ष (varṣa, “rain, raining; year”).

Pronunciation

IPA^(key): /ʋəɾ.ʂə/
Audio: (file)

Noun

वर्ष • (varṣa) n

year
Synonyms: वरीस (varīs), साल (sāl)

Declension

Declension of वर्ष (neut cons-stem)
direct singular	वर्ष varṣa
direct plural	वर्षे, वर्षं varṣe, varṣa
	singular एकवचन	plural अनेकवचन
nominative प्रथमा	वर्ष varṣa	वर्षे, वर्षं varṣe, varṣa
oblique सामान्यरूप	वर्षा varṣā	वर्षां- varṣān-
acc. / dative द्वितीया / चतुर्थी	वर्षाला varṣālā	वर्षांना varṣānnā
ergative	वर्षाने, वर्षानं varṣāne, varṣāna	वर्षांनी varṣānnī
instrumental	वर्षाशी varṣāśī	वर्षांशी varṣānśī
locative सप्तमी	वर्षात varṣāt	वर्षांत varṣāt
vocative संबोधन	वर्षा varṣā	वर्षांनो varṣānno
Oblique Note: The oblique case precedes all postpositions. There is no space between the stem and the postposition. Locative Note: -त (-ta) is a postposition.

Genitive declension of वर्ष (neut cons-stem)
	masculine object पुल्लिंगी कर्म		feminine object स्त्रीलिंगी कर्म		neuter object नपुसकलिंगी कर्म		oblique सामान्यरूप
	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular^* एकवचन	plural अनेकवचन	oblique सामान्यरूप
singular subject एकवचनी कर्ता	वर्षाचा varṣāċā	वर्षाचे varṣāċe	वर्षाची varṣācī	वर्षाच्या varṣācā	वर्षाचे, वर्षाचं varṣāċe, varṣāċa	वर्षाची varṣācī	वर्षाच्या varṣācā
plural subject अनेकवचनी कर्ता	वर्षांचा varṣānċā	वर्षांचे varṣānċe	वर्षांची varṣāñcī	वर्षांच्या varṣāncā	वर्षांचे, वर्षांचं varṣānċe, varṣānċa	वर्षांची varṣāñcī	वर्षांच्या varṣāñcā
^* Note: Word-final ए (e) in neuter words is alternatively written with the anusvara and pronounced as अ (a). Oblique Note: For most postpostions, the oblique genitive can be optionally inserted between the stem and the postposition.

Sanskrit

Alternative scripts

ৱৰ্ষ (Assamese script)
ᬯᬃᬱ (Balinese script)
বর্ষ (Bengali script)
𑰪𑰨𑰿𑰬 (Bhaiksuki script)
𑀯𑀭𑁆𑀱 (Brahmi script)
ဝရ္ၑ (Burmese script)
વર્ષ (Gujarati script)
ਵਰ੍ਸ਼ (Gurmukhi script)
𑌵𑌰𑍍𑌷 (Grantha script)
ꦮꦂꦰ (Javanese script)
𑂫𑂩𑂹𑂭 (Kaithi script)
ವರ್ಷ (Kannada script)
វឞ៌ (Khmer script)
ວຣ຺ຩ (Lao script)
വര്ഷ (Malayalam script)
ᠸᠠᡵᢢᠠ (Manchu script)
𑘪𑘨𑘿𑘬 (Modi script)
ᠸᠠᠷᢔᠠ᠋ (Mongolian script)
𑧊𑧈𑧠𑧌 (Nandinagari script)
𑐰𑐬𑑂𑐲 (Newa script)
ଵର୍ଷ (Odia script)
ꢮꢬ꣄ꢰ (Saurashtra script)
𑆮𑆫𑇀𑆰 (Sharada script)
𑖪𑖨𑖿𑖬 (Siddham script)
වර්‍ෂ (Sinhalese script)
𑩾𑩼 𑪙𑪀 (Soyombo script)
𑚦𑚤𑚶 (Takri script)
வர்ஷ (Tamil script)
వర్ష (Telugu script)
วรฺษ (Thai script)
ཝ་རྵ (Tibetan script)
𑒫𑒩𑓂𑒭 (Tirhuta script)
𑨭𑨫𑩇𑨯 (Zanabazar Square script)

Etymology

Inherited from Proto-Indo-Iranian *Hwaršám, from Proto-Indo-European *h₁wers-ó-m, from the root *h₁wers- (“to rain”). Cognate with Ancient Greek ἕρση (hérsē, “dew”), Old Irish frass (“rain-shower”). By surface analysis, वृष् (vṛṣ, “rain”, root) +‎ -अ (-a).

The meaning "year" developed from the fact that a year can be interpreted as the period of time from one monsoon to the next and any point of time a particular number of years into the past or future can be expressed as that many monsoons ago or later.

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /ʋɐɾ.ʂɐ́/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈʋɐɾ.ʂɐ/

Noun

वर्ष • (varṣá) stem, n or m

rain, raining, a shower
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 5.58.7:
  प्रथिष्ट यामन्पृथिवी चिदेषां भर्तेव गर्भं स्वमिच्छवो धुः।
  वातान्ह्यश्वान्धुर्यायुयुज्रे वर्षं स्वेदं चक्रिरे रुद्रियासः॥
  prathiṣṭa yāmanpṛthivī cideṣāṃ bharteva garbhaṃ svamicchavo dhuḥ.
  vātānhyaśvāndhuryāyuyujre varṣaṃ svedaṃ cakrire rudriyāsaḥ.
  Even Earth hath spread herself wide at their coming, and they as husbands have with power impregned her.
  They to the pole have yoked the winds for coursers: their sweat have they made rain, these Sons of Rudra.
(in the plural) the rains, rainy season
- c. 1200 BCE – 1000 BCE, Atharvaveda
a year
a division of the earth as separated off by certain mountain ranges (9 such divisions are enumerated, namely कुरु (kuru), हिरण्मय (hiraṇmaya), रम्यक (ramyaka), इलावृत (ilāvṛta), हरि (hari); केतुमाला (ketumālā), भद्राश्व (bhadrāśva), किंनर (kiṃnara), and भारत (bhārata); sometimes the number given is 7)

Declension

Neuter a-stem declension of वर्ष
	singular	dual	plural
nominative	वर्षम् (varṣam)	वर्षे (varṣe)	वर्षाणि (varṣāṇi) वर्षा¹ (varṣā¹)
vocative	वर्ष (varṣa)	वर्षे (varṣe)	वर्षाणि (varṣāṇi) वर्षा¹ (varṣā¹)
accusative	वर्षम् (varṣam)	वर्षे (varṣe)	वर्षाणि (varṣāṇi) वर्षा¹ (varṣā¹)
instrumental	वर्षेण (varṣeṇa)	वर्षाभ्याम् (varṣābhyām)	वर्षैः (varṣaiḥ) वर्षेभिः¹ (varṣebhiḥ¹)
dative	वर्षाय (varṣāya)	वर्षाभ्याम् (varṣābhyām)	वर्षेभ्यः (varṣebhyaḥ)
ablative	वर्षात् (varṣāt)	वर्षाभ्याम् (varṣābhyām)	वर्षेभ्यः (varṣebhyaḥ)
genitive	वर्षस्य (varṣasya)	वर्षयोः (varṣayoḥ)	वर्षाणाम् (varṣāṇām)
locative	वर्षे (varṣe)	वर्षयोः (varṣayoḥ)	वर्षेषु (varṣeṣu)

¹Vedic

Masculine a-stem declension of वर्ष
	singular	dual	plural
nominative	वर्षः (varṣaḥ)	वर्षौ (varṣau) वर्षा¹ (varṣā¹)	वर्षाः (varṣāḥ) वर्षासः¹ (varṣāsaḥ¹)
vocative	वर्ष (varṣa)	वर्षौ (varṣau) वर्षा¹ (varṣā¹)	वर्षाः (varṣāḥ) वर्षासः¹ (varṣāsaḥ¹)
accusative	वर्षम् (varṣam)	वर्षौ (varṣau) वर्षा¹ (varṣā¹)	वर्षान् (varṣān)
instrumental	वर्षेण (varṣeṇa)	वर्षाभ्याम् (varṣābhyām)	वर्षैः (varṣaiḥ) वर्षेभिः¹ (varṣebhiḥ¹)
dative	वर्षाय (varṣāya)	वर्षाभ्याम् (varṣābhyām)	वर्षेभ्यः (varṣebhyaḥ)
ablative	वर्षात् (varṣāt)	वर्षाभ्याम् (varṣābhyām)	वर्षेभ्यः (varṣebhyaḥ)
genitive	वर्षस्य (varṣasya)	वर्षयोः (varṣayoḥ)	वर्षाणाम् (varṣāṇām)
locative	वर्षे (varṣe)	वर्षयोः (varṣayoḥ)	वर्षेषु (varṣeṣu)

¹Vedic

Derived terms

वर्षा (varṣā́)

Descendants

Dardic:
- Kalasha: báṣik
- Kashmiri:
  Arabic script: ؤری (wạrī), वॅरी (wạrī)
  
  Devanagari script: वऺरी (wạrī)
Maharastri Prakrit: 𑀯𑀭𑀺𑀲 (varisa)
- Konkani: vars
  Devanagari script: वर्स
  
  Konkani: ವರ್ಸ್
  
  Latin script: voros
- Marathi: वरीस (varīs)
Niya Prakrit: 𐨬𐨪𐨿𐨮 (varṣa)
Pali: vassa
Sauraseni Prakrit: 𑀯𑀭𑀺𑀲 (varisa)
- Old Hindi: बरस (barasa)
  - Hindi: बरस (baras)
- Gujarati: વરસ (varas)
- Romani: berś
→ Hindi: वर्ष (varṣ)
→ Kannada: ವರ್ಷ (varṣa)
→ Malayalam: വർഷം (vaṟṣaṁ)
→ Mannan: വരികം (varikaṁ)
→ Marathi: वर्ष (varṣa)
→ Old Javanese: warṣa
- Javanese: ꦮꦂꦱ (warsa)
  - → Indonesian: warsa
- → Balinese: ᬯᬃᬱ (warsa)
→ Old Tamil: 𑀯𑀭𑀼𑀝𑀫𑁆 (varuṭam)
- Tamil: வருடம் (varuṭam)
→ Punjabi: ਵਰਸ਼ (varaś)
→ Tamil: வருஷம் (varuṣam)
→ Telugu: వర్షము (varṣamu)
→ Thai: พรรษ (pát), พรรษา (pan-sǎa), วรรษ (wát), วรรษา

Adjective

वर्ष • (varṣá) stem

raining
कामवर्ष ― kāmavarṣa ― raining according to one's wish

Declension

Masculine a-stem declension of वर्ष
	singular	dual	plural
nominative	वर्षः (varṣaḥ)	वर्षौ (varṣau) वर्षा¹ (varṣā¹)	वर्षाः (varṣāḥ) वर्षासः¹ (varṣāsaḥ¹)
vocative	वर्ष (varṣa)	वर्षौ (varṣau) वर्षा¹ (varṣā¹)	वर्षाः (varṣāḥ) वर्षासः¹ (varṣāsaḥ¹)
accusative	वर्षम् (varṣam)	वर्षौ (varṣau) वर्षा¹ (varṣā¹)	वर्षान् (varṣān)
instrumental	वर्षेण (varṣeṇa)	वर्षाभ्याम् (varṣābhyām)	वर्षैः (varṣaiḥ) वर्षेभिः¹ (varṣebhiḥ¹)
dative	वर्षाय (varṣāya)	वर्षाभ्याम् (varṣābhyām)	वर्षेभ्यः (varṣebhyaḥ)
ablative	वर्षात् (varṣāt)	वर्षाभ्याम् (varṣābhyām)	वर्षेभ्यः (varṣebhyaḥ)
genitive	वर्षस्य (varṣasya)	वर्षयोः (varṣayoḥ)	वर्षाणाम् (varṣāṇām)
locative	वर्षे (varṣe)	वर्षयोः (varṣayoḥ)	वर्षेषु (varṣeṣu)

¹Vedic

Feminine ā-stem declension of वर्षा
	singular	dual	plural
nominative	वर्षा (varṣā)	वर्षे (varṣe)	वर्षाः (varṣāḥ)
vocative	वर्षे (varṣe)	वर्षे (varṣe)	वर्षाः (varṣāḥ)
accusative	वर्षाम् (varṣām)	वर्षे (varṣe)	वर्षाः (varṣāḥ)
instrumental	वर्षया (varṣayā) वर्षा¹ (varṣā¹)	वर्षाभ्याम् (varṣābhyām)	वर्षाभिः (varṣābhiḥ)
dative	वर्षायै (varṣāyai)	वर्षाभ्याम् (varṣābhyām)	वर्षाभ्यः (varṣābhyaḥ)
ablative	वर्षायाः (varṣāyāḥ) वर्षायै² (varṣāyai²)	वर्षाभ्याम् (varṣābhyām)	वर्षाभ्यः (varṣābhyaḥ)
genitive	वर्षायाः (varṣāyāḥ) वर्षायै² (varṣāyai²)	वर्षयोः (varṣayoḥ)	वर्षाणाम् (varṣāṇām)
locative	वर्षायाम् (varṣāyām)	वर्षयोः (varṣayoḥ)	वर्षासु (varṣāsu)

¹Vedic
²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of वर्ष
	singular	dual	plural
nominative	वर्षम् (varṣam)	वर्षे (varṣe)	वर्षाणि (varṣāṇi) वर्षा¹ (varṣā¹)
vocative	वर्ष (varṣa)	वर्षे (varṣe)	वर्षाणि (varṣāṇi) वर्षा¹ (varṣā¹)
accusative	वर्षम् (varṣam)	वर्षे (varṣe)	वर्षाणि (varṣāṇi) वर्षा¹ (varṣā¹)
instrumental	वर्षेण (varṣeṇa)	वर्षाभ्याम् (varṣābhyām)	वर्षैः (varṣaiḥ) वर्षेभिः¹ (varṣebhiḥ¹)
dative	वर्षाय (varṣāya)	वर्षाभ्याम् (varṣābhyām)	वर्षेभ्यः (varṣebhyaḥ)
ablative	वर्षात् (varṣāt)	वर्षाभ्याम् (varṣābhyām)	वर्षेभ्यः (varṣebhyaḥ)
genitive	वर्षस्य (varṣasya)	वर्षयोः (varṣayoḥ)	वर्षाणाम् (varṣāṇām)
locative	वर्षे (varṣe)	वर्षयोः (varṣayoḥ)	वर्षेषु (varṣeṣu)

¹Vedic

References

Monier Williams (1899) “वर्ष”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 0926/3.
Mayrhofer, Manfred (1996) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 522-3