पायस

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Hindi

[edit]

Etymology

[edit]

Learned borrowing from Sanskrit पायस (pāyasa).

Pronunciation

[edit]
  • (Delhi) IPA(key): /pɑː.jəs/, [päː.jɐs]

Noun

[edit]

पायस (pāyasm (Urdu spelling پایس)

  1. emulsion
  2. kheer
    Synonym: खीर (khīr)

Declension

[edit]

Sanskrit

[edit]

Alternative scripts

[edit]

Etymology

[edit]

Vṛddhi derivative of पयस् (páyas, milk).

Pronunciation

[edit]

Adjective

[edit]

पायस (pā́yasa) stem

  1. any item made from milk

Declension

[edit]
Masculine a-stem declension of पायस (pā́yasa)
Singular Dual Plural
Nominative पायसः
pā́yasaḥ
पायसौ / पायसा¹
pā́yasau / pā́yasā¹
पायसाः / पायसासः¹
pā́yasāḥ / pā́yasāsaḥ¹
Vocative पायस
pā́yasa
पायसौ / पायसा¹
pā́yasau / pā́yasā¹
पायसाः / पायसासः¹
pā́yasāḥ / pā́yasāsaḥ¹
Accusative पायसम्
pā́yasam
पायसौ / पायसा¹
pā́yasau / pā́yasā¹
पायसान्
pā́yasān
Instrumental पायसेन
pā́yasena
पायसाभ्याम्
pā́yasābhyām
पायसैः / पायसेभिः¹
pā́yasaiḥ / pā́yasebhiḥ¹
Dative पायसाय
pā́yasāya
पायसाभ्याम्
pā́yasābhyām
पायसेभ्यः
pā́yasebhyaḥ
Ablative पायसात्
pā́yasāt
पायसाभ्याम्
pā́yasābhyām
पायसेभ्यः
pā́yasebhyaḥ
Genitive पायसस्य
pā́yasasya
पायसयोः
pā́yasayoḥ
पायसानाम्
pā́yasānām
Locative पायसे
pā́yase
पायसयोः
pā́yasayoḥ
पायसेषु
pā́yaseṣu
Notes
  • ¹Vedic
Feminine ī-stem declension of पायसी (pā́yasī)
Singular Dual Plural
Nominative पायसी
pā́yasī
पायस्यौ / पायसी¹
pā́yasyau / pā́yasī¹
पायस्यः / पायसीः¹
pā́yasyaḥ / pā́yasīḥ¹
Vocative पायसि
pā́yasi
पायस्यौ / पायसी¹
pā́yasyau / pā́yasī¹
पायस्यः / पायसीः¹
pā́yasyaḥ / pā́yasīḥ¹
Accusative पायसीम्
pā́yasīm
पायस्यौ / पायसी¹
pā́yasyau / pā́yasī¹
पायसीः
pā́yasīḥ
Instrumental पायस्या
pā́yasyā
पायसीभ्याम्
pā́yasībhyām
पायसीभिः
pā́yasībhiḥ
Dative पायस्यै
pā́yasyai
पायसीभ्याम्
pā́yasībhyām
पायसीभ्यः
pā́yasībhyaḥ
Ablative पायस्याः / पायस्यै²
pā́yasyāḥ / pā́yasyai²
पायसीभ्याम्
pā́yasībhyām
पायसीभ्यः
pā́yasībhyaḥ
Genitive पायस्याः / पायस्यै²
pā́yasyāḥ / pā́yasyai²
पायस्योः
pā́yasyoḥ
पायसीनाम्
pā́yasīnām
Locative पायस्याम्
pā́yasyām
पायस्योः
pā́yasyoḥ
पायसीषु
pā́yasīṣu
Notes
  • ¹Vedic
  • ²Brāhmaṇas
Neuter a-stem declension of पायस (pā́yasa)
Singular Dual Plural
Nominative पायसम्
pā́yasam
पायसे
pā́yase
पायसानि / पायसा¹
pā́yasāni / pā́yasā¹
Vocative पायस
pā́yasa
पायसे
pā́yase
पायसानि / पायसा¹
pā́yasāni / pā́yasā¹
Accusative पायसम्
pā́yasam
पायसे
pā́yase
पायसानि / पायसा¹
pā́yasāni / pā́yasā¹
Instrumental पायसेन
pā́yasena
पायसाभ्याम्
pā́yasābhyām
पायसैः / पायसेभिः¹
pā́yasaiḥ / pā́yasebhiḥ¹
Dative पायसाय
pā́yasāya
पायसाभ्याम्
pā́yasābhyām
पायसेभ्यः
pā́yasebhyaḥ
Ablative पायसात्
pā́yasāt
पायसाभ्याम्
pā́yasābhyām
पायसेभ्यः
pā́yasebhyaḥ
Genitive पायसस्य
pā́yasasya
पायसयोः
pā́yasayoḥ
पायसानाम्
pā́yasānām
Locative पायसे
pā́yase
पायसयोः
pā́yasayoḥ
पायसेषु
pā́yaseṣu
Notes
  • ¹Vedic

Noun

[edit]

पायस (pā́yasa) stemn

  1. milk
    Synonyms: निर्यास (niryāsa), क्षीर (kṣīra), दुग्ध (dugdha)
    • c. 500 CE, Raghuvaṃśa 2.63:
      मां केवालानां पायसां प्रसूतिम प्रसन्नां कामदुघां अवेहि न
      māṃ kevālānāṃ pāyasāṃ prasūtima prasannāṃ kāmadughāṃ avehi na
      As a mere (cow) producer or milk you ought to know me not, but as a granter of any desired thing if (I am) being pleased
  2. food prepared with milk, especially boiled rice
  3. the resin of the Pinus Longifolia
  4. juice or sap in general
    Synonym: रस (rasa)

Declension

[edit]
Neuter a-stem declension of पायस (pā́yasa)
Singular Dual Plural
Nominative पायसम्
pā́yasam
पायसे
pā́yase
पायसानि / पायसा¹
pā́yasāni / pā́yasā¹
Vocative पायस
pā́yasa
पायसे
pā́yase
पायसानि / पायसा¹
pā́yasāni / pā́yasā¹
Accusative पायसम्
pā́yasam
पायसे
pā́yase
पायसानि / पायसा¹
pā́yasāni / pā́yasā¹
Instrumental पायसेन
pā́yasena
पायसाभ्याम्
pā́yasābhyām
पायसैः / पायसेभिः¹
pā́yasaiḥ / pā́yasebhiḥ¹
Dative पायसाय
pā́yasāya
पायसाभ्याम्
pā́yasābhyām
पायसेभ्यः
pā́yasebhyaḥ
Ablative पायसात्
pā́yasāt
पायसाभ्याम्
pā́yasābhyām
पायसेभ्यः
pā́yasebhyaḥ
Genitive पायसस्य
pā́yasasya
पायसयोः
pā́yasayoḥ
पायसानाम्
pā́yasānām
Locative पायसे
pā́yase
पायसयोः
pā́yasayoḥ
पायसेषु
pā́yaseṣu
Notes
  • ¹Vedic

Derived terms

[edit]

Descendants

[edit]

See also

[edit]

References

[edit]