चतुर्गुण

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit चतुर्गुण (caturguṇa). Doublet of चौगुना (caugunā).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /t͡ʃə.t̪ʊɾ.ɡʊɳ/, [t͡ʃɐ.t̪ʊɾ.ɡʊ̃ɳ]

Adjective

चतुर्गुण • (caturguṇ) (indeclinable)

1. (formal) quadruple

   Synonym: चौगुना (caugunā)

Further reading

• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “चतुर्गुण”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha, page 1461

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• চতুৰ্গুণ (Assamese script)
• ᬘᬢᬸᬃᬕᬸᬡ (Balinese script)
• চতুর্গুণ (Bengali script)
• 𑰓𑰝𑰲𑰨𑰿𑰐𑰲𑰜 (Bhaiksuki script)
• 𑀘𑀢𑀼𑀭𑁆𑀕𑀼𑀡 (Brahmi script)
• စတုရ်္ဂုဏ (Burmese script)
• ચતુર્ગુણ (Gujarati script)
• ਚਤੁਰ੍ਗੁਣ (Gurmukhi script)
• 𑌚𑌤𑍁𑌰𑍍𑌗𑍁𑌣 (Grantha script)
• ꦕꦠꦸꦂꦒꦸꦟ (Javanese script)
• 𑂒𑂞𑂳𑂩𑂹𑂏𑂳𑂝 (Kaithi script)
• ಚತುರ್ಗುಣ (Kannada script)
• ចតុគ៌ុណ (Khmer script)
• ຈຕຸຣ຺ຄຸຓ (Lao script)
• ചതുര്ഗുണ (Malayalam script)
• ᢜᠠᢠᡠᡵᡤᡠᢏᠠ (Manchu script)
• 𑘓𑘝𑘳𑘨𑘿𑘐𑘳𑘜 (Modi script)
• ᢋᠠᢐᠤᠷᠺᠤᢏᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦳𑦽𑧔𑧈𑧠𑦰𑧔𑦼 (Nandinagari script)
• 𑐔𑐟𑐸𑐬𑑂𑐐𑐸𑐞 (Newa script)
• ଚତୁର୍ଗୁଣ (Odia script)
• ꢗꢡꢸꢬ꣄ꢔꢸꢠ (Saurashtra script)
• 𑆖𑆠𑆶𑆫𑇀𑆓𑆶𑆟 (Sharada script)
• 𑖓𑖝𑖲𑖨𑖿𑖐𑖲𑖜 (Siddham script)
• චතුර්‍ගුණ (Sinhalese script)
• 𑩡𑩫𑩒𑩼 𑪙𑩞𑩒𑩪 (Soyombo script)
• 𑚏𑚙𑚰𑚤𑚶𑚌𑚰𑚘 (Takri script)
• சதுர்கு³ண (Tamil script)
• చతుర్గుణ (Telugu script)
• จตุรฺคุณ (Thai script)
• ཙ་ཏུ་རྒུ་ཎ (Tibetan script)
• 𑒔𑒞𑒳𑒩𑓂𑒑𑒳𑒝 (Tirhuta script)
• 𑨣𑨙𑨃𑨫𑩇𑨍𑨃𑨘 (Zanabazar Square script)

Etymology

Etymology tree

Proto-Indo-European *kʷetwóres

Proto-Indo-Iranian *čatwā́ras

Sanskrit चतुर् (catur)

Sanskrit गुण (guṇa)

Sanskrit चतुर्गुण (caturguṇa)

Bahuvrīhi compound of चतुर् (catur, “four”) +‎ गुण (guṇa, “times, fold”, in compounds).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /t͡ɕɐ́.tuɾ.ɡu.ɳɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /t͡ɕɐˈt̪uɾ.ɡu.ɳɐ/

Adjective

चतुर्गुण • (cáturguṇa) stem

1. quadruple, fourfold
   • c. 700 BCE, Śatapatha Brāhmaṇa
   • c. 800 CE – 950 CE, Nārāyaṇa, Hitopadeśa :

     तथा चोक्तम्
     आहारो द्विगुणः स्त्रीणां बुद्धिस्तासां चतुर्गुणा ।
     षड्गुणो व्यवसायश्च कामश्चाष्टगुणः स्मृतः ॥

     tathā coktam
     āhāro dviguṇaḥ strīṇāṃ buddhistāsāṃ caturguṇā.
     ṣaḍguṇo vyavasāyaśca kāmaścāṣṭaguṇaḥ smṛtaḥ.

     Thus, it is said: livelihood of women is double, their intelligence is quadruple, their resolution is sextuple, and their desire is octuple.

Declension

Masculine a-stem declension of चतुर्गुण (cáturguṇa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चतुर्गुणः cáturguṇaḥ	चतुर्गुणौ / चतुर्गुणा¹ cáturguṇau / cáturguṇā¹	चतुर्गुणाः / चतुर्गुणासः¹ cáturguṇāḥ / cáturguṇāsaḥ¹
Vocative	चतुर्गुण cáturguṇa	चतुर्गुणौ / चतुर्गुणा¹ cáturguṇau / cáturguṇā¹	चतुर्गुणाः / चतुर्गुणासः¹ cáturguṇāḥ / cáturguṇāsaḥ¹
Accusative	चतुर्गुणम् cáturguṇam	चतुर्गुणौ / चतुर्गुणा¹ cáturguṇau / cáturguṇā¹	चतुर्गुणान् cáturguṇān
Instrumental	चतुर्गुणेन cáturguṇena	चतुर्गुणाभ्याम् cáturguṇābhyām	चतुर्गुणैः / चतुर्गुणेभिः¹ cáturguṇaiḥ / cáturguṇebhiḥ¹
Dative	चतुर्गुणाय cáturguṇāya	चतुर्गुणाभ्याम् cáturguṇābhyām	चतुर्गुणेभ्यः cáturguṇebhyaḥ
Ablative	चतुर्गुणात् cáturguṇāt	चतुर्गुणाभ्याम् cáturguṇābhyām	चतुर्गुणेभ्यः cáturguṇebhyaḥ
Genitive	चतुर्गुणस्य cáturguṇasya	चतुर्गुणयोः cáturguṇayoḥ	चतुर्गुणानाम् cáturguṇānām
Locative	चतुर्गुणे cáturguṇe	चतुर्गुणयोः cáturguṇayoḥ	चतुर्गुणेषु cáturguṇeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of चतुर्गुणा (cáturguṇā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चतुर्गुणा cáturguṇā	चतुर्गुणे cáturguṇe	चतुर्गुणाः cáturguṇāḥ
Vocative	चतुर्गुणे cáturguṇe	चतुर्गुणे cáturguṇe	चतुर्गुणाः cáturguṇāḥ
Accusative	चतुर्गुणाम् cáturguṇām	चतुर्गुणे cáturguṇe	चतुर्गुणाः cáturguṇāḥ
Instrumental	चतुर्गुणया / चतुर्गुणा¹ cáturguṇayā / cáturguṇā¹	चतुर्गुणाभ्याम् cáturguṇābhyām	चतुर्गुणाभिः cáturguṇābhiḥ
Dative	चतुर्गुणायै cáturguṇāyai	चतुर्गुणाभ्याम् cáturguṇābhyām	चतुर्गुणाभ्यः cáturguṇābhyaḥ
Ablative	चतुर्गुणायाः / चतुर्गुणायै² cáturguṇāyāḥ / cáturguṇāyai²	चतुर्गुणाभ्याम् cáturguṇābhyām	चतुर्गुणाभ्यः cáturguṇābhyaḥ
Genitive	चतुर्गुणायाः / चतुर्गुणायै² cáturguṇāyāḥ / cáturguṇāyai²	चतुर्गुणयोः cáturguṇayoḥ	चतुर्गुणानाम् cáturguṇānām
Locative	चतुर्गुणायाम् cáturguṇāyām	चतुर्गुणयोः cáturguṇayoḥ	चतुर्गुणासु cáturguṇāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of चतुर्गुण (cáturguṇa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चतुर्गुणम् cáturguṇam	चतुर्गुणे cáturguṇe	चतुर्गुणानि / चतुर्गुणा¹ cáturguṇāni / cáturguṇā¹
Vocative	चतुर्गुण cáturguṇa	चतुर्गुणे cáturguṇe	चतुर्गुणानि / चतुर्गुणा¹ cáturguṇāni / cáturguṇā¹
Accusative	चतुर्गुणम् cáturguṇam	चतुर्गुणे cáturguṇe	चतुर्गुणानि / चतुर्गुणा¹ cáturguṇāni / cáturguṇā¹
Instrumental	चतुर्गुणेन cáturguṇena	चतुर्गुणाभ्याम् cáturguṇābhyām	चतुर्गुणैः / चतुर्गुणेभिः¹ cáturguṇaiḥ / cáturguṇebhiḥ¹
Dative	चतुर्गुणाय cáturguṇāya	चतुर्गुणाभ्याम् cáturguṇābhyām	चतुर्गुणेभ्यः cáturguṇebhyaḥ
Ablative	चतुर्गुणात् cáturguṇāt	चतुर्गुणाभ्याम् cáturguṇābhyām	चतुर्गुणेभ्यः cáturguṇebhyaḥ
Genitive	चतुर्गुणस्य cáturguṇasya	चतुर्गुणयोः cáturguṇayoḥ	चतुर्गुणानाम् cáturguṇānām
Locative	चतुर्गुणे cáturguṇe	चतुर्गुणयोः cáturguṇayoḥ	चतुर्गुणेषु cáturguṇeṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• Pali: catugguṇa
• Prakrit: 𑀘𑀉𑀕𑁆𑀕𑀼𑀡 (caügguṇa) (see there for further descendants)
• → Hindi: चतुर्गुण (caturguṇ)
• → Thai: จตุรคูณ (jà-dtù-rá-kuun)

References

• Monier Williams (1899) “चतुर्गुण”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 384, column 2.
• Hellwig, Oliver (2010-2024) “caturguṇa”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “चतुर्गुण”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 695
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “cáturguṇa”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 249